رونق پخت قوقون و چاپاتی در ترکمن صحرا/ بازار آشتی کنان داغ است

گرگان- عید فطر در میان هموطنان ترکمن گلستان با رسوم خاصی مانند پخت شیرینی‌جاتی مثل قوقون و چاپاتی و همچنین آیین آشتی کنان همراه است.

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: فقط چند روز تا پایان ماه مبارک رمضان امسال باقی مانده و پایان ۳۰ روز روزه داری مردان و زنان مسلمان فرامی رسد.

روز نخست ماه شوال، عید بزرگ فطر به عنوان یکی از گرامی‌ترین اعیاد مسلمانان از راه می‌رسد و اقوام مختلف ایرانی در نقاط گوناگون این پهنه گسترده با آداب و رسوم مختلف این عید را بزرگ می‌دارند.

استان گلستان به سبب تنوع قومیتی در زمره استان‌های شاخص کشور محسوب می‌شود و به همین دلیل با آئین‌ها و رسوم مختلف این روز را گرامی داشته می شود؛ رسومی که در قومیت‌های مختلف گلستان مانند سیستانی، مازنی، کتولی، ترکمن، بلوچ و قزاق شکل و شمایل خاص خود را دارد.

ترکمن‌های گلستان به عنوان تشکیل دهنده یک سوم از بافت جمعیتی استان گلستان در نکوداشت عید فطر تلاش‌های بسیار داشته و سنت‌های خاصی برای بزرگداشت آن دارند.

اهالی شهرستان‌های گنبدکاووس، کلاله، مراوه تپه، آق قلا، گمیشان و بندرترکمن از شهرستان‌های ترکمن نشین در استان گلستان هستند که در عید فطر آداب و رسوم خاصی دارند.

مغازه‌ها تا سحر اقلام عیدانه می‌فروشند

با نزدیک شدن به روزهای پایانی ماه رمضان ترکمن‌های گلستان خود را برای برگزاری عیدی که پاداش یک ماه عبادت و روزه داری است آماده می‌کنند. نظافت و رفت و روب خانه‌ها و منازل و خرید عیدانه شامل لباس، کیف و کفش برای خردسالان و بزرگترها و همچنین پخت انواع شیرینی‌های سنتی و تهیه آجیل و میوه از جمله آئین‌های ترکمن در آستانه حلول ماه شوال است.

زنان ترکمن با خانه تکانی و نونوار کردن اسباب و اثاثیه به استقبال عید می روند اگر در روزهای اخیر به بازارهای مناطق ترکمن نشین سری بزنید شاهد بازارهای شلوغ و پر رونق در این مناطق هستیم که در برخی مواقع تا وقت سحر هم مغازه‌ها به ارائه مایحتاج ایام عید خانواده‌ها مشغول هستند.

زنان و دختران ترکمن چند روز آخر ماه مبارک رمضان با انجام خانه تکانی و نونوار کردن اسباب و اثاثیه به استقبال عید فطر می‌روند.

پخت انواع نان‌های روغنی به نام‌های (چاپاتی)، (پوستیق)، (بؤرک) و (بیشمه) و توزیع آن بین همسایه‌ها و خویشاندان، از جمله رسوم زنان ترکمن برای آمدن عید فطر است.

یکی دیگر از این نان‌ها «قوقون» است. قوقون نوعی نان روغنی مخصوص است که برای توزیع بین همسایگان پخت می‌شود. در این سنت دیرین، معمولاً زنان در سه روز پایانی ماه مبارک رمضان در خانه‌های خود این نان‌ها رو پخت و به نیت شادی اموات و درگذشتگان آن را توزیع می‌کنند.

آی گورمک فراموش شدنی نیست

یکی از آداب و سنت‌های قدیمی ترکمن‌ها آی گورمک است. سنتی که در آن پیر و جوان برای یافتن هلال ماه شوال در شب بیست و هشتم و بیست و نهم ماه رمضان به پشت بام‌ها رفته تا هلال ماه را رؤیت کنند.

در گذشته‌های دور که ابزار آلات نوین و تلسکوپ‌های بزرگ و همچنین معادلات فیزیکی در دسترس همگان نبود این سنت جلوه‌های بیشتری داشت.

نماز عید فطر

در آغاز روز عید و پس از طلوع خورشید مردها، جوانان و نوجوانان ترکمن با پوشیدن بهترین لباس، سواره و پیاده به سمت عیدگاه می‌روند تا ضمن گوش سپردن به مواعظ علما و بهره‌مندی از ارشادات دینی، به طور یکپارچه در محوطه عیدگاه جمع شوند و در نماز عید فطر، در صفوفی بهم فشرده شرکت می‌کنند و بدین ترتیب اتحاد و یکپارچگی خود را به نمایش می‌گذارند.

عیدگاه ها مناطقی فراخ و مسطح در مناطق پیرامونی شهرها و روستاها هستند که در اعیاد اسلامی مانند عید فطر و قربان میزبان نمازگزاران است.

پس از پایان یافتن نماز، مردم به سمت ردیف‌های جلو می‌روند تا ضمن دست دادن به امام جماعت و دیگر روحانی‌ها، عید را به آنها تبریک بگویند که در این مواقع، صفی طولانی ایجاد می‌شود؛ ترکمن‌ها عقیده دارند که دست دادن به روحانی‌ها در عیدگاه ثواب بسیار دارد و باعث قبولی بیشتر طاعات می‌شود.

پس از اقامه نماز عید، دید و بازدیدها و تبریک گفتن‌ها فرا می‌رسد. افراد هر خانواده به تمام اقوام خود چه در همان محل باشد یا «اوبه‌های» (روستا) دیگر سرمی‌زنند و احوال پرسی کرده و عید فطر را به آنها تبریک می‌گویند که این کار نمونه بارز تأکید قرآن برای صله رحم و خبرگیری از حال بیماران، خویشان و مؤمنان است.

خانواده‌های ترکمن، بعد از اقامه نماز عید فطر به زیارت قبور درگذشتگان خود می‌روند و در کنار قبور آن‌ها قرآن تلاوت کرده و برای شادی روح اموات دعا می‌کنند.

باش پیطره

ترکمن‌ها همانند سایر مسلمانان پرداخت فطریه را به عنوان وظیفه شرعی و دینی دانسته و مقدار آن برای هر فرد توسط علمای دینی تعیین و اعلام می‌شود. زکات فطره (باش پیطره) باید پیش از برگزاری نماز عید به افراد مستحق پرداخت شود و ترکمن‌ها مبلغ تعیین شده از سوی علمای خود را به ازای هر نفر به عنوان یک وظیفه دینی و شرعی پرداخت می‌کنند.

اعیاد فطر و قربان در بین ترکمن‌ها، ایام دور ریختن کدورت‌ها هم است و خویشاوندان و دوستانی که به هر دلیل با همدیگر قطع رابطه کرده باشند، معمولاً در این ایام دست از کدورت‌ها شسته و با رفتن به منازل همدیگر، رسم دوستی و قرابت را دوباره برقرار و رابطه‌های منقطع را متصل می‌کنند.

ترکمن‌ها به دید و بازدید ایام عید اهمیت خاصی می‌دهند و به همین دلیل سفره‌های عید در خانواده‌ها ترکمن معمولاً تا سه روز پهن است و دوستان و آشنایان با اغتنام از فرصت عید، ضمن به جای آوردن صله رحم و تبریک عید که توصیه اسلامی هم محسوب می‌شود، با جمع شدن دور هم در فضایی آکنده از صمیمیت و شادی، مشکلات روزمره را به فراموشی می‌سپارند.

به گزارش مهر، اعیاد اسلامی اعم از فطر و قربان در بین ترکمن‌ها، ایام دور ریختن کدورت‌ها و آشتی کنان است که در بین ترکمن‌ها از اهمیت بالایی برخوردار است و از قدیم الایام به عنوان یکی از مهم ترین اعیاد، گرامی داشته شده و با سنت‌های خاصی در بین این قوم همراه بوده است.