قدمت حسینیه اعظم زنجان به اواخر دوره صفویه می‌رسد
زنجان- پژوهشگر حوزه تاریخ زنجان گفت: بررسی اسناد تاریخی معتبر نشان از قدمت حسینیه اعظم زنجان است و تاریخچه این مسجد به اواخر دوره صفویه برمی گردد.
حسن حسینعلی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر، در مورد تاریخچه حسینیه اعظم زنجان اظهار کرد: بررسی اسناد موجود ثابت می‌کند حسینیه قبل از دوره قاجار وجود داشته و کتیبه موجود مربوط به تجدید بنا است.
وی ابراز کرد: قدیمی‌ترین منبع مکتوب که از مسجد حسینیه نام برده مربوط به کتاب تاریخ دارالعرفان خمسه است، البته حسینیه تکیه بود و مسجد بودن و صفت مسجد هم در این کتاب به آن اطلاق شده است.
پژوهشگر حوزه تاریخ زنجان یادآور شد: تفاوت تکیه‌ای که به آن حسینیه می‌گفتند با سایر تکیه‌ها این بود که در ابتدا بیشتر محل اقامت موقت زائران کربلا بودند و زائرانی که برای زیارت به کربلا می‌رفتند در حسینیه شهرهای مسیر، عزاداری و اقامت می‌کردند، حتی در نقشه ایران روستاها یا مناطقی وجود دارد که عنوان قلعه حسینیه دارند.
وی ادامه داد: سایر تکایا مخصوص محلات بود که صرفاً محلی برای عزاداری به شمار می‌رفت و گاهی برخی تکیه‌ها در کنار مسجد بنا شدند مثل مسجد نصرالله خان و تکیه نصرالله خان که در این قالب قرار دارند.
حسینعلی با اشاره به اینکه در کتاب دارالعرفان خمسه ۴ بار از حسینیه یاد شده است، عنوان کرد: این کتاب در دوره فتحعلی شاه نوشته شده ولی راوی حوادث مربوط به دوره نادرشاه و آقا محمد خان قاجار را روایت می‌کند و این موضوع نشان می‌دهد حسینیه قبل از این دوران بوده و می‌توانیم قدمت آن را به اواخر دوره صفویه برسانیم.
پژوهشگر حوزه تاریخ زنجان با اشاره به اینکه در منابع قاجار کتاب دارالسعاده زنجان نوشته شده که دارای آمارنامه و سرشماری شهر زنجان مربوط به دوره ناصرالدین شاه است، خاطرنشان کرد: در این کتاب نیز اسم محله حسینیه که محله شیخ الاسلام بوده ذکر شده است.
وی افزود: تاریخ این کتاب بین سال‌های ۱۲۸۵ تا ۱۲۹۵ هجری قمری و مربوط به دوره مظفرالدین شاه بوده و این کتاب بعد از تجدید بنای حسینیه تدوین شده است.
حسینعلی سفرنامه مهندس عبدالله را یکی دیگر از منابع مرتبط با حسینیه زنجان برشمرد و گفت: در این سفرنامه نیز از حسینیه با صفت تکیه نام برده است، با این حال علم و منبر حسینیه روایت قدیمی‌تری دارد.
وی در مورد دسته عزاداری حسینیه اعظم زنجان اظهار کرد: آنچه که از دوران کودکی در ذهن دارم مربوط به ۴۵ سال قبل است که دسته عزاداری با نفرات و قربانی‌های کمتر برگزار می‌شد و رفته رفته بعد از انقلاب و دهه ۶۰ میزان شرکت‌کنندگان در عزاداری، قربانی و نذری‌ها زیادتر شد و در اوایل دهه ۷۰ رشد عزاداران در این دسته شتاب بیشتری به خود گرفت و اکنون به میراث معنوی کشور تبدیل شده است.
پژوهشگر تاریخ زنجان افزود: در زمان انقلاب و سال ۵۷ حدود ۵ سال سن داشتم و خاطرات اندکی در ذهن دارم که زمستان بود و در دسته عزاداری شرکت کردم، در آن زمان دسته عزاداری از حسینیه وارد خیابان ضیایی می‌شد و با عزاداری ادامه می‌یافت و به دلیل سرمای زیاد زمستان برگشت عزاداران از مسیر بازار زنجان انجام می‌شد.
وی با اشاره به اینکه حسینیه تا سال ۶۹ صبح‌ها تا ظهر غذای نذری اطعام می‌داد، بیان کرد: این نذری معمولاً آبگوشت بود که مردم از نقاط مختلف شهر به حسینیه می‌آمدند از آن تناول می‌کردند یا به خانه می‌بردند و این کار تا اواخر دهه ۶۰ ادامه داشت.
حسینعلی یادآور شد: معمولاً میعادگاه دسته‌های عزاداری امامزاده سید ابراهیم (ع) بود و هر دسته حرکت خود را از محلی آغاز می‌کرد و معمولاً سنت در زنجان این بود که مسیر حرکت به امامزاده ختم می‌شد.
وی با اشاره به اینکه دسته‌های عزاداری پیش از انقلاب نیز زیاد و قابل توجه بود، بیان کرد: البته تعداد دسته‌ها به اندازه امروز نبود و هیئت عباسی و حسینی از قدیمی‌ترین هیئت‌های عزاداری در زنجان به‌شمار می‌روند.