سگ‌هایی که باوفا نیستند/سگ‌های ولگرد، تراژدی جدید شهری با چاشنی ناامنی و بی‌برنامگی شهرداری‌ها

معضل سگ‌های ولگرد چند سالی است که گریبان شهرهای خراسان‌شمالی را گرفته است و زمانی که حرف از جمع‌آوری این سگ‌ها به میان می‌آید، توجه به سمت شهرداری‌های استان جلب می‌شود و این سؤال به ذهن خطور می‌کند که آیا شهرداری‌ها وظایف خود را به‌درستی انجام می‌دهند و اگر جواب بله است پس این تعداد سگ ولگرد در سطح شهر چه می‌کنند! به گزارش خبرگزاری فارس از بجنورد، هزاران سال است که از اهلی شدن سگ‌ها به دست انسان می‌گذرد. این حیوان که به آن لقب حیوان باوفا را داده‌اند، خیلی زود با انسان خو می‌گیرد، سگ‌هایی چون سگ نگهبان، سگ شکاری، سگ پلیس و...  جز حیوانات سودمند برای انسان تلقی می‌شوند ولی این‌ها فقط یک بخش ماجراست. سگ‌ها اگر به‌درستی مدیریت نشده و نگهداری نشوند می‌تواند مخاطرات زیادی را برای انسان به ارمغان بیاورند، این را زمانی احساس می‌کنید که با یک فرد صدمه‌دیده ناشی از گازگرفتگی سگ مواجه شوید. بااین‌وجود حضور سگ‌های ولگرد و بدون صاحب و فاقد وضعیت بهداشتی مشخص در مناطق مسکونی موردپذیرش افراد جامعه نخواهد بود. تصور اینکه یک کودک تنها در بین تعدادی سگ ولگرد گیر افتاده و صدای غرش سگ‌ها هرلحظه برشدت ترس کودک اضافه کند، دل هر انسانی را به درد می‌آورد، ولی این دیگر فقط یک تصور نیست. هفته گذشته به فاصله چند روز دو کودک براثر حمله سگ‌های ولگرد در قم به دلیل شدت جراحات وارده جان خود را از دست دادند. خبری که دل هر انسانی را به درد آورد، ترس خانواده‌ها از احتمال تکرار این نوع حوادث باعث شده است که خانواده‌ها نسبت به حضور سگ‌های ولگرد در معابر شهری و خیابان‌ها واکنش نشان داده و در تماس با فارس اعتراض خود را به حضور سگ‌های ولگرد اعلام کرده و خواستار جمع‌آوری سگ‌های ولگرد از سطح شهرها باشند. سگ ولگرد، کودکی را در بجنورد گاز گرفت سگ ولگرد، کودکی را در بجنورد گاز گرفتسگ ولگرد، کودکی را در بجنورد گاز گرفتهمین چند روز قبل بود که خبر گازگرفتگی یک کودک توسط سگی ولگرد از خبرگزاری فارس منتشر شد، هرچند این ماجرا به خیر گذشت و با حضور به‌موقع مردم سگ از محل گریخت، اما ممکن بود این ماجرا نیز مانند ماجرای کودک قمی ختم به خیر نشود و یک خانواده را داغدار کودکش کند. در این گزارش به بررسی مخاطرات و لزوم جمع‌آوری سگ‌های ولگرد و اقدامات انجام‌شده توسط شهرداری می‌پردازیم. در ابتدا در خصوص مخاطرات سگ گردانی و سگ‌های ولگرد و بیمارهای قابل‌انتقال از سگ به انسان مصاحبه‌ای با کارشناس مبارزه با بیمارهای واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان انجام دادیم. مخاطرات و بیمارهای قابل‌انتقال از سگ به انسان مخاطرات و بیمارهای قابل‌انتقال از سگ به انسانمخاطرات و بیمارهای قابل‌انتقال از سگ به انسانهادی نیستانی، کارشناس مبارزه با بیمارهای واگیر معاونت بهداشت دانشگاه علوم پزشکی استان می‌گوید: سگ‌ها به‌طورکلی چند نوع بیماری عمده را به انسان منتقل می‌کنند که ازجمله این بیماری‌ها می‌توان به حیوان گزیدگی یا هاری، کیست هیداتیک، سالک شهری و سالک احشایی یا کالاآزاراشاره کرد. وی در خصوص آمار حیوان گزیدگی در استان نیز با علائم اینکه حیوان گزیدگی سالانه تعداد زیادی از افراد را درگیر می‌کند گفت استان خراسان‌شمالی جز استان‌های با شیوع بالا است. این کارشناس به خطرات ناشی از حیوان گزیدگی هم اشاره‌کرده و گفت: واکسن هاری اگر بلافاصله بعد از حیوان گزیدگی تزریق شود هم پیشگیری و هم درمان است، اما اگر فرد دچار هاری شود دیگر قابل‌درمان نیست و بیماری هاری قابلیت کشندگی دارد. وی اضافه می‌کند که اگر یک سگ چه صاحب دار و چه ولگرد شخصی را گاز بگیرد تنها زمانی آن فرد پاسخگو خواهد بود که فرد با مراجعه به قوه قضاییه شکایت رسمی انجام دهد و این فرآیند طولانی است، یعنی عملاً براثر وجود حادثه هم کسی پاسخگو نخواهد بود. آسیب‌های اجتماعی در حوزه سگ گردانی و سگ‌های ولگرد آسیب‌های اجتماعی در حوزه سگ گردانی و سگ‌های ولگردآسیب‌های اجتماعی در حوزه سگ گردانی و سگ‌های ولگرددکتر رامتین جهانگیری پزشک و دانشجوی دکترای تخصصی روانشناسی باسابقه ۲۰ سال در حوزه آسیب‌های اجتماعی در این خصوص و در گفت‌وگو با خبرنگار فارس در بجنورد اظهار کرد: سگ می‌تواند سلامت و امنیت افراد جامعه را مورد تهدید قرار دهد و موجب سلب آرامش در افرادی شود که فوبیا یا همان ترس از سگ دارند، گاهی این ترس آن‌قدر شدید می‌شود که در یک کودک می‌تواند موجب لکنت زبان و یا شب‌ادراری شود. وی گفت: کودکی که برای اولین بار با یک سگ بزرگ در پارک یا هر مکان دیگری روبرو شده و سگ طبق خصلت ذاتی خودش بر روی یک پرنده یا چیز دیگری شروع به پارس کردن می‌کند، این کودک که برای اولین بار با این صحنه روبروی می‌شود این صحنه تا پایان عمر در ذهن کودک باقی می‌ماند. این کارشناس در خصوص نظر افرادی که در این زمینه بحث نگهداری سگ در خارج از کشور توسط افراد را مطرح می‌کنند نیز افزود: در خارج از کشور کسانی که می‌خواهد هر حیوانی را نگهداری کنند قبل از این کار آموزش‌های مربوط به نگهداری سگ را می‌بینند و در ایران هم باید فرهنگ نگهداری از حیوانات به افراد آموزش داده شود. در زیر به چند نمونه از افرادی که موردحمله سگ قرارگرفته یا به نحوی بحث ترس از سگ رادارند اشاره می‌کنیم. مریم خانم ۴۵ ساله که در دوران کودکی از ناحیه صورت موردحمله سگ قرارگرفته و محل گازگرفتگی سگ روی صورتش باقی‌مانده می‌گوید این ترس تا الآن هم همراه من است و اکثر شب‌ها کابوس سگ را می‌بینم و با کابوس از خواب بیدار می‌شوم. زهرا دختر ۳۰ سال ای که می‌گوید به دلیل ترس از سگ از حضور در محل‌هایی که احتمال حضور سگ وجود دارد، جلوگیری می‌کند. وی می‌گوید با دیدن سگ تبش قلب گرفته و از ترس زیاد مجبور به استفاده از داروهای ضد استرس است. مبینا دختر ۱۲ ساله‌ای که شاهد صحنه حمله سگ به فرد دیگری شده نیز دچار لکنت زبان شده است و در حال درمان است. علت اصلی افزایش تعداد سگ‌های ولگرد در سطح شهر علت اصلی افزایش تعداد سگ‌های ولگرد در سطح شهرعلت اصلی افزایش تعداد سگ‌های ولگرد در سطح شهرچند وقتی است که تعداد سگ‌های ولگرد در سطح شهرها بیشتر شده است به‌طوری‌که خیلی از افرادی که ترس از سگ داشته و یا درگذشته دچار گازگرفتگی ناشی از سگ شده‌اند، عملاً از حضور در خیلی از مکان‌های عمومی به دلیل وجود سگ‌های ولگرد اجتناب می‌کنند. امروزه سگ‌ها با خوردن مواد گوشتی و ضایعات غذایی دیگر از حالت اهلی و بی‌آزار بودن خارج‌شده و خوی درندگی به آن‌ها دست داده است. اما  علت افزایش سگ‌ها ولگرد در معابر شهری و مکان‌های عمومی چیست؟ در این زمینه نظرات مختلفی وجود دارد. عواملی چون رها شدن سگ‌ها به دلیل گرسنگی و کمبود مواد غذایی توسط صاحبان آن‌ها، بحث تولیدمثل سگ‌ها، ترحم نابجای برخی از شهروندان دردادن غذا به سگ‌ها و عدم مدیریت صحیح پسماندها در سطح شهر و رستوران‌های بین‌راهی و... موجب افزایش تعداد سگ‌های ولگرد در سطح شهر شده‌اند. شهرداری موظف به جمع‌آوری سگ‌های ولگرد است شهرداری موظف به جمع‌آوری سگ‌های ولگرد استشهرداری موظف به جمع‌آوری سگ‌های ولگرد استطبق قانون وظیفه مدیریت و جمع‌آوری سگ‌های ولگرد به دلیل جلوگیری از شیوع بیماری‌های انسانی و حیوانی و همچنین ایجاد رعب و وحشت برای همشهریان بر عهده شهرداری‌ها است و در صورت بروز حوادث ناگوار این مراجع باید پاسخگو باشند. برای اطلاع از اقدامات انجام‌شده توسط شهرداری در این خصوص گفتگویی انجام دادیم با رئیس سازمان پسماند شهرداری بجنورد که در ذیل این گزارش می‌خوانیم. هادی قربانی، رئیس سازمان پسماند شهرداری بجنورد در خصوص اقدامات انجام‌شده توسط شهرداری برای جمع‌آوری سگ‌های ولگرد گفت: شهرداری با جذب پیمانکار اقدام به جمع‌آوری سگ‌های ولگرد به‌صورت زنده گیری و سپس عقیم‌سازی نموده است. وی گفت: این سگ‌ها پس از جمع‌آوری به مکانی حدود ۵ هزار متر که توسط شهرداری به این امر اختصاص داده‌شده است و فنس کشی شده، انتقال پیدا می‌کنند. رئیس سازمان پسماند شهرداری بجنورد افزود: این پیمانکارها در ساعات مشخصی به‌صورت گشت زنی نسبت به جمع‌آوری سگ‌های ولگرد اقدام می‌کنند. در حال حاضر از ساعات ۵ تا ۷ و نیم صبح و از ساعت ۱۱ تا ۱۴ و همچنین طی چند روز گذشته برای شب‌ها هم گشت مشخص‌شده است. وی درباره نحوه اجرای این طرح هم گفت: پیمانکار این طرح در قالب گشت زنی و با خودروی مشخص به ازای زنده گیری هر سگ مبلغ ۱۲۰ هزار تومان وجه دریافت می‌کنند. سگ‌هایی که زنده گیری شده‌اند رنگ‌پاشی شده و در صورت خروج از این مرکز مشخص می‌شوند. مردم نیز می‌توانند در مواقعی که سگ ولگردی را مشاهده می‌کنند مورد را از طریق سامانه ۱۳۷ شهرداری اعلام نمایند. قربانی گفت: در خصوص پارک بش‌قارداش هم با توجه به وجود سگ‌های ولگرد زیاد در این پارک  پیمانکار در شب مستقرشده و گشت زنی را انجام می‌دهد. رئیس سازمان پسماند شهرداری بجنورد در خصوص ممنوعیت ورود سگ‌ها به مکان‌های عمومی گفت: طبق قانون ورود هرگونه سگ تزئینی به داخل پارک‌ها و مکان‌های عمومی به دلیل ایجاد رعب و وحشت در افراد ممنوع است. وی همچنین از شهروندان درخواست کرد تا ترحم بیش‌ازحد نسبت به سگ‌های ولگرد نداشته باشند و از دادن غذا به سگ‌ها خودداری کنند و در صورت مشاهده مورد را به سامانه ۱۳۷ اعلام کنند تا پیمانکار در محل مستقرشده و حیوان را زنده گیری کند. قربانی در خصوص جذب پیمانکار گفت: هم‌اکنون شهرداری برای جذب پیمانکار آمادگی دارد و اگر هر یک از شهروندان تخصصی در این زمینه دارد می‌تواند کمک‌حال شهرداری باشد. وی در خصوص راهکار نهایی برای جمع‌آوری سگ‌ها ولگرد از سطح شهر افزود: تنها راهکار زنده گیری و خروج سگ‌ها از شهر و فرهنگ‌سازی مردم اطراف شهر است. با همه این تفاسیر امیدواریم هر چه سریع‌تر اقدامات لازم برای جمع‌آوری و ساماندهی سگ‌ها ولگرد از سطح شهر انجام شود تا دیگر شاهد نمونه‌هایی مشابه آنچه در قم و یا دیگر شهرها اتفاق افتاده است نباشیم چراکه همیشه پیشگیری بهتر از درمان است. عقیم‌سازی استانداردترین روش کنترل تعداد سگ‌های ولگرد عقیم‌سازی استانداردترین روش کنترل تعداد سگ‌های ولگردعقیم‌سازی استانداردترین روش کنترل تعداد سگ‌های ولگردهمان‌طور که گفته شد سگ‌های ولگرد این روزها نه‌فقط در روستاها که در حاشیه شهرهای کوچک و بزرگ هم دیده می‌شوند. تعدادشان رو به افزایش است. هم چهره شهرها را تغییر می‌دهند و هم ایجاد ترس می‌کنند. مسئولان می‌گویند کشتن سگ‌های «بی‌پناه» با گلوله و سم منسوخ‌شده و با عقیم‌سازی و جمع‌آوری در پی کنترل هستند. درگذشته تیمی با مشارکت نماینده وزارت بهداشت راه می‌افتاد، طعمه‌گذاری‌های سمی انجام می‌دادند و درواقع سگ‌ها را امحا می‌کردند بعد از مدتی مشخص شد وجود این سم آلاینده خاک است و حتی بعد از دفن سگ هم آلودگی ایجاد می‌کرد. بعدازآن روش تغییر کرد و از تیراندازی مستقیم به سگ برای امحای این حیوانات استفاده می‌شد.  یک تیرانداز استخدام می‌شد، تیم بهداشت محیط و با همکاران سایر دستگاه‌ها می‌رفتند و به سمت سگ تیراندازی می‌کردند که البته این روش هم تبعاتی داشت. ممکن بود تیر به سگ بخورد و نمیرد. سگ زخمی در شهر یا روستا رها می‌شد و مشکلاتی ایجاد می‌کرد، ضمن اینکه بعد از مدتی تیراندازی در شهرها مقدور نبود و تبعات خاصی داشت با مطالعاتی که در کشورهای دیگر انجام شد، دو روش عمده برای مقابله با این سگ‌ها شناسایی شد که ملاحظات محیط‌زیست،  بهداشت روان و آزار نرساندن به حیوانات که در تعالیم دینی هم هست، موردنظر بود. یک روش عقیم‌سازی است که به‌تدریج جمعیت سگ‌ها را کاهش می‌دهد و دوم روش جمع‌آوری و زنده گیری است.  روش دوم این است که درجاهایی که سگ‌ها زیاد می‌شوند، سگ‌ها گرفته و به کمپ‌هایی برده می‌شوند که دامپزشک و متولی دارد. سگ‌ها را غربال می‌کنند و آن‌هایی نژاد مرغوب‌تری هستند را به‌عنوان سگ نگهبان یا چوبان به فروش می‌رسانند و این سگ‌ها را از شکل ولگردی و بی‌پناهی خارج می‌کنند. این دو روش همکاری‌های بین بخشی زیادی می‌خواهد و به مدیریت و اعتبار ویژه نیاز دارد. ضمن اینکه برای اینکه یک سگ بدون صاحب آزاد باشد باید زیرساخت‌هایی هم آماده باشد. معمولاً این سگ‌ها درجاهایی پرسه می‌زنند که زباله دپو می‌شود و غذا در اختیار آن‌ها قرار داده می‌شود و چون این سگ‌ها عقیم نیستند، مدام توله تولید می‌کنند و جمعیت آن‌ها زیاد می‌شود. این در حالی است که به گفته کارشناسان محیط‌زیست باید تیم کنترل سگ‌ها و کمپ‌های نگهداری این حیوانات تشکیل شود. این کار به زمین و هزینه نیاز دارد و به‌طور طبیعی هر زمان که اجرای دو شیوه عقیم‌سازی و زنده گیری سگ‌ها کند شده و خدمات جمع‌آوری زباله‌ها و پسماندها هم دچار مشکل شده با ازدیاد سگ‌ها مواجه شده‌ایم. به گفته کارشناسان روش معدوم کردن سگ با گلوله و سم در ایران و دنیا منسوخ‌شده و دیگر استفاده نمی‌شود و در کشور ما نیز فقط از دو روش عقیم‌سازی و جمع‌آوری استفاده می‌شود. مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهد که موفق‌ترین روش برای مبارزه با این سگ‌ها در کشور هند است که فقط عقیم‌سازی می‌کنند این روش فقط مورد تأکید فعالان محیط‌زیست ایران نیست بلکه یک روش جهانی است و در طول زمان جواب می‌دهد و به‌مرور نسل سگ‌های ولگرد کم می‌شود. افزایش سگ‌ها در شهرها و حاشیه شهرها می‌تواند به‌طور طبیعی موارد حیوان گزیدگی را هم افزایش دهد به‌گونه‌ای که اکنون در بسیاری از مناطق حاشیه‌ای مردم شاهد جولان سگ‌هایی هستند که بی‌مهابا در کوچه و خیابان تردد می‌کنند، چهره ناخوشایندی به مناطق مسکونی می‌دهند و رفت‌وآمد را برای خانواده‌ها در معابر سخت کرده‌اند. از سوی دیگر به گفته کارشناسان محیط‌زیست یکی از مشکلات اساسی در مورد افزایش سگ‌های ولگرد غذا دادن به این حیوانات است که باعث زادوولد آن‌ها می‌شود. گزارش: اعظم مرادی گزارش: اعظم مرادیانتهای پیام/م