شبه علم با تغذیه ما چه کرده است؟
نشست پویش کیفیت محصولات غذایی با عنوان علم و شبه علم در محصولات غذایی با حضور بیش از ۶۰ کارشناس طب سنتی، طب ایرانی، طب مدرن، نخبگان صنایع غذایی، نمایندگان سازمان‌های مردم نهاد و حوزه‌های تحقیقاتی صنعت غذای کشور به مدت ۲ روز در شهرستان ساری برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری فارس از مازندران، نشست پویش کیفیت محصولات غذایی با عنوان علم و شبه علم در محصولات غذایی با حضور بیش از ۶۰ کارشناس طب سنتی، طب ایرانی، طب مدرن، نخبگان صنایع غذایی، نمایندگان سازمان‌های مردم نهاد و حوزه‌های تحقیقاتی صنعت غذایی کشور به مدت دو روز در شهرستان ساری برگزار شد.
کارشناسان و اساتید علم تغذیه ایران در ساری گردهم آمدند تا درباره آنچه مربوط به حوزه علم و شبه علم در صنعت تغذیه است، گفت‌وگو کنند.
محورهای این نشست دو روزه شامل، بررسی از منظر جامعه‌شناسی و مردم‌شناسی، پذیرش و انتشار شبه علم و شایعه در جامعه، نگاه طب کهن و نوین به غذا و تغذیه و نگرانی‌های جامعه در مورد اصالت، ایمنی و ارزش تغذیه‌ای محصولات لبنی و روغن‌ها در نظر گرفته شده بود که در نوبت صبح و عصر به چالش و بحث و گفت‌وگو سپری شد.
در این نشست همچنین فعالان حوزه خام‌خواری و گیاه‌خواری نیز به نمایندگی از این حوزه حضور داشتند و شبهات و شیوه‌های زندگی خود را بیان کردند.
امروز صنعت اعم از تولیدکنندگان و نیز پزشکان تغذیه و نیز صنعت غذا در دنیا و نیز در ایران با مباحثی مانند آنچه شبیه علم است دست و پنجه نرم می‌کنند؛ از جمله شبهاتی چرا شیر مصرف کنیم، حذف روغن از تغذیه روزانه، سوالاتی درباره کیفیت شیرهای تولیدی، ترویج مصرف لبنیات محلی و نیز عدم اطمینان به روغن‌های تولید شده در صنعت غذایی و امثال اینها... مواردی بوده که در این نشئت مورد بحث قرار گرفته است.
*ضرورت رجوع به علم و منابع معتبر علمی
محمد یوسف‌پور عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مازندران در این نشست با بیان اینکه طب ایرانی به غذا دو نگاه به عنوان دارو و دیگری به عنوان تغذیه و ضرورت وجود مواد در بدن دارد.
این فارغ‌التحصیل طب ایرانی با اشاره به برخی شبهات درباره چرایی مصرف شیر توسط انسان مدرن، اظهار کرد: در طب ایرانی از انواع شیرهای حیوانات نامبرده می‌شود اما متناسب‌ترین شیر، شیر گاو است اما اینکه این شیر پاستوریزه همان شیر است یا خیر و اینکه آیا همه افراد و اشخاص می‌توانند از آن استفاده کنند را باید به علم مراجعه کرد.
*نباید اظهارنظرهای بدون منبع در حوزه تغذیه را وارد زندگی انسان‌ها کرد
محمد آزادبخت رئیس بنیاد ملی نخبگان مازندران نیز با بیان اینکه از این پویش استقبال می‌کنیم و همگان را نیز به آن دعوت می‌کنم، افزود: در طب سنتی ۹۵۰ مرجع و در طب ایرانی ۲۵۰ منبع به حوزه غذا و دارو اختصاص دارد که می‌تواند منبع و محل رجوع باشند و نباید اظهارنظرهای بدون منبع در حوزه تغذیه و غذا را وارد زندگی انسان‌ها کرد.
*تکنولوژی در صنعت تغذیه ارزشمند است
شهیدی استاد دانشگاه و متخصص علوم غذایی نیز در ادامه این نشست، معتقد است: فرآوری به معنای بد کردن نیست، تکنولوژی ارزشمند است و باید به آن به دید احترام نگریست.
به گفته وی بیشتر نگرشهای مختلف در حوزه غذا، اقتصادی است و موجب می‌شود افراد جامعه خود را از یک فرآورده غذایی محروم کنند؛ از این روست که نمی‌توان نتیجه‌گیری‌های فردی را به کل جامعه تعمیم داد و تکنولوژی را ناصحیح دانست.
*مساله تغذیه با شیر مساله حیاتی است
مهرنوش راسخیان فعال حوزه کودک نیز در این نشست، اظهار کرد: اعتقاد داریم شیر غذای کامل و در دسترس همگان است و از این رو نباید به جای کودکان تصمیم گرفت و آن‌ها را از کامل‌ترین غذا محروم کرد.
وی افزود: امروز در مناطق محروم مساله تغذیه با شیر یک مساله حیاتی است و چون غذای کاملی جز شیر در دسترس نیست، نباید آن را از سبد خانواده‌ها حذف کرد.
زهرا عبدالهی متخصص تغذیه و مدیر دفتر بهبود تغذیه وزارت بهداشت نیز که به‌عنوان مهمان این نشست حضور داشت، اظهار کرد: یک تغذیه سالم دارای تنوع و تعادل است و باید گفت شیر یک منبع قابل دسترس و سرشار از کلسیم و در دوره جنینی و ۵سال نخست زندگی و نیز سن بلوغ حداکثر رشد قدی را موجب می‌شود.
وی با بیان اینکه امروز کاهش تراکم استخوان در کشور به زیر ۳۰سال رسیده است، افزود: این به دلیل این است که مصرف لبنیات در کشور به شدت کاهش یافته است.
این متخصص تغذیه با اشاره به اینکه برخی موانع نیز بر سر راه مصرف شیر وجود دارد، اضافه کرد: در برخی اوقات شایعات به این صنعت صدمه زده است درحالی‌که گروه‌های دارای حساسیت به عدم تحمل لاکتوز می‌توانند جایگزین شیر را مورد استفاده قرار دهند اما در علم نوین شیر و لبنیات بهترین نوع تغذیه است.
*تجربه شخصی یا شواهد علمی؛ کدام مهم است؟!
ابراهیم صالحی‌فر معاون دارو و غذای دانشگاه علوم پزشکی مازندران نیز در این نشست با بیان اینکه علوم پزشکی علمی پویا بوده و پایه برخی پروژه‌های تحقیقاتی نیز همین شبهات و نیازهای جدید است، گفت: توصیه می‌کنیم بر روی مساله‌ای نباید اصرار کرد بلکه آن را به تحقیقات و پژوهش‌ها سپرد و از نتایج تحقیقات نتیجه‌گیری کرد.
وی افزود: نگاه متعصبانه مناسب نیست و علم مدرن اجازه تحقیقات را می‌دهد؛ چه بسا شواهدی در علم سنتی و طب سنتی وجود دارد که با مطالعات جدید شواهد نوینی به دست می‌دهد که می‌توان از آن بهره گرفت اما تا زمانی که تبدیل به علم نشده و در مجله‌ای معتبر مورد استناد واقع نشود نباید ترویج شود.
مطهره حسنی عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان نیز با بیان اینکه در مسائل علمی نباید با قطعیت صحبت کنیم بلکه بیشتر علوم می‌توانند در کنار هم به عنوان مکمل مورد استفاده قرار گیرند، اظهار کرد: علم مدرن هم برخی واقعیت‌ها را نفی می‌کند اما به واسطه تحقیقات به نتایج استناد می‌کند.
وی افزود: بدن به میزان متناسبی از قند و غلات نیاز دارد و نباید از تغذیه روزانه حذف شوند همچنین تاکنون هیچ جایگزینی برای شیر توصیه نشده است.
*ضربه تجاری شدن به علم پزشکی
نعمت‌الله فاضلی استاد بازنشسته پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی در این نشست، گفت: معتقد است چیرگی آتش بر زندگی بشر، بر مغز انسان‌ها تاثیر گذاشته است و موجب تکامل شده و از این رو مسائلی مانند خام‌خواری و گیاه‌خواری، اصل تعادل و تنوع تغذیه بشر را زیر سوال می‌برد.
وی گفت: باید بپذیریم که با خام خواری مغز و هوش بشر به این اندازه نبود از این رو فرهنگ‌ها و عادات غذایی کمک می‌کند ریشه و علل غذای را بشناسیم و از آن برای تکامل بشر استفاده کنیم.
وی با بیان اینکه باید بر روی عادات غذایی یک سرزمین کار کنیم، افزود: تغذیه سنتی می‌تواند کمک کند که علم تغذیه به تکامل بشریت کمک کند، اما برخی رفتارها در علم پزشکی مانند تجاری شدن این علم دنیا را نابود کرده است.
فاضلی با اشاره به اینکه مبنای داوری در تغذیه جامعه نباید تجربه‌های شخصی باشد، افزود: مبنای داوری بر پایه روش‌شناسی استوار نیستند و نباید به فرهنگ گذشته ارجاع داده شود.
وی یادآور شد: تغذیه متاثر از تاریخ و فرهنگ یک جامعه است، ولی نمی‌توان آن را به علم هزاران سال پیش ارجاع داد؛ چراکه تغذیه فقط از ماده تاثیر نمی‌پذیرد، شیوه‌ها گفتمان‌ها و بیان این شیوه‌ها برای دیگران در تغذیه مردم تاثیر می‌گذارد.
استاد بازنشسته پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی با بیان اینکه امروز در برخی مواقع تغذیه با اعتقادات مردم درگیر شده است از این رو حکمرانی تغذیه مساله‌ای پیچیده‌تر از ذائقه غذایی است، گفت: امروز باید به‌دنبال کاهش شبه علم‌ها در بحث تغذیه و داوری‌ها در حوزه غذای انسان‌ها باشیم.
*شبه علم تریبون رسانه‌ای دارد
علی چاپرک عضو هیات علمی پژوهشگاه نیرو در ادامه این نشست با انتقاد از اینکه شبه علم امروز در رسانه ملی تریبون دارد، اظهار کرد: امروز مساله شبه علم به شدت اغواگر و مغالطه‌گر است.
وی افزود: سوگیری عجیب و غریب به دلیل منافع فردی و صنفی در قالب علم به فروش می‌رسد و متاسفانه حاکمیت هم دست او را باز گذاشته است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه نیرو با اشاره به اینکه جریان‌های پیشاعلمی و شبه علمی در صداوسیما و رسانه ملی به وفور جولان می‌دهند، عنوان کرد: گرایش‌ها برخی اظهارنظرها غیرعلمی است و برای جامعه ضرر دارد اما این ضرر تشخیص داده نمی‌شود.
پایان پیام/غ