مهرگان: آوینی ما را به «روایت» رساند

سجاد مهرگان کارگردان سریال «آقای قاضی» معتقد است پس از آوینی خام‌فروشی واقعیت، امری قبیح و سهل‌انگارانه تلقی شد و او بود که ما را به روایت رساند.

به گزارش خبرنگار هنر و رسانه خبرگزاری فارس، شهید سید مرتضی آوینی الگو و چراغ راه بسیاری از هنرمندان جوان امروز سینما و تلویزیون ما است، در همین رابطه سجاد مهرگان کارگردان جوان سینما و تلویزیون که به‌تازگی سریال «آقای قاضی» را در شبکه دوم سیما کارگردانی کرده است در آغاز صحبت‌هایش درباره شهید آوینی و مجله سوره که از اقدامات سید شهیدان اهل قلم بود گفت: «آوینی برای ما از الهیات هنر می‌گفت. ما با سوره یاد گرفتیم، می‌توان منتشر شد، می‌توان پیام شد؛ به شرطی که صاحب پیام خود، انضمامی بر حقیقت شود.

وی افزود: ما پس از آوینی دیگر میان دو گزاره بوتیکی بازنمایی و رئالیسم گیر نکردیم و خام‌فروشی واقعیت، امری قبیح و سهل‌انگارانه تلقی شد. ما با سوره آوینی به «روایت» رسیدیم. روایت فتحی که مشیت خدا نمود زیبایی‌شناختانه در دوربین و میزانسن و کلمه پیدا می‌کرد. ما فهمیدیم قدرت اساسی رسانه که سلطه می‌آفریند، قدرت در بیان «روایت حقیقت» است.

*نقد عالمانه گفتمان اصلی سوره

وی در ادامه بیان  کرد: آوینی در سوره حرف روز داشت و آنچه به عنوان گفتمان اصلی سوره در ذهن‌ها مانده است؛ نقد عالمانه و بر اساس جهان بینی مشخص و بدون غرض‌ورزی است. سوره حتی زیبایی‌شناسی عصبانیت داشت. یعنی اگر قرار بود با چیزی مخالفت کند؛ حتی اگر از دست اثر یا پدیدآورنده اثر عصبی بود؛ هنرمندانه این نقد تند را برای مخاطب بازگو می‌کرد. از این بابت است که وقتی به مقاله، یادداشت، گزارش و یا مصاحبه‌های سوره نگاه می‌کنیم، فارق از موافقت یا مخالفت با متن، از متن لذت می‌بریم. نوعی لذت که انگار در حال تماشای فیلمی باشیم.

*«روایت فتح» تلاشی برای مهار تکنیک بود

این کارگردان با اشاره مستند‌های «روایت فتح» دیگر تولید شهید آوینی در زمان حیات عنوان کرد: شاید بسیاری بر این باورند که این تعریف آوینی نوعی جهان عرفانی را نشانه گرفته است، اما چیزی که روایت فتح را از دیگر مستندهای جنگی متمایز می‌کند نه تنها عرفان آن که تلاش اساسی آوینی برای مهار تکنیک است. آموزه‌های آوینی حین ساخت روایت فتح که از دوستانش به ما رسیده است نشان دهنده مهارت کامل او بر تکنیک در وهله اول و بعد کنار گذاشتن آن و رسیدن به جهان تکنیکی جدیدی برآمده از جهان فطری هنرمند دارد.

و ی افزود: همین برخواستن از گور خویش‌ و تذکر ساختن با اثر هنری که هم جذابیت و کاربرد دارد و هم ‌اشاره به عالم بالا اساس ساخت و کار هنر در اسلام و انقلاب بوده است. انقلاب اسلامی بر خودش بودن و مورد استثمار و استعمار نبودن تاکید دارد. مقابله با ظلم به هر نحوی اصل و اساس برداشت انقلابی است. آوینی به مقابله با استثمار و استعمار تکنیک و فرمی برخواستند که نشأت گرفته از جهان غرب و دنیای وحشی مدرن بود. آن‌ها می‌خواستند ما خودمان باشیم، نه دندانه چرخ دنده سرمایه داری.

*لیلایی به نام آوینی

مهرگان با بیان این مطلب که «بنده به عنوان مخاطب پس از دوران شهادت مرتضی آوینی، با تورق و آرشیوگردی مجله سوره به دنبال آوینی گمشده خود میان انبوهی از نوشته‌ها بودم» گفت: یک مجنون‌وارگی اندیشه‌ای داشتم که لیلایش آوینی بوده و بس، تا امروز این جایگاه خالی پر نشده است. به نوعی سوره برای من تجسد آوینی بود. مقاله «آزمون‌پذیری تجربی و تعمیم نبوت» شهریار زرشناس برای من یعنی درک عقلِ متصل به وحیِ مرتضی آوینی و یا وقتی «داستانم را چاپ کنید آقای سردبیر» یاسر هشترودی را خواندم به خونسردی آوینی (یا به قول خودش بهتر است بگوییم صبوری) پی می‌بردم. بی‌شک مهم بود که داشتم مطالبی از بزرگانی چون یوسف میرشکاک و سید علی میرفتاح را می‌خواندم؛ اما مهم‌تر شناخت ظهور و بطون شخصی و اندیشه‌ای آوینی به عنوان سردبیر و دبیر سرویس مباحث نظری مجله سوره بود. 

*نگاه به جهان با گزاره‌های آوینی

وی در ادامه بیان کرد: شاید بتوانم بگویم امثال من به جهان پس از آوینی با گزاره‌های آوینی نگریستیم. گزاره‌هایی برآمده از اندیشه خمینی کبیر و انقلاب اسلامی. آوینی و سوره به ما از عقلانیت می‌گفت و در کنار آن به ایمان و عمل مبتلا می‌کرد. با خواندن هر مقاله دنیا دیگر دارِ قرار نبود. به بی‌قراری خو می‌کردی. شهود و تلاش برای جست و جوی حقیقت و رسیدن به شیدایی حقیقت در برابر حاد واقعیت شاید غایت برداشت ایمانی ما از سوره بود. وراجی تهوع‌آور روشنفکری با نوشته‌ها و تفکرات آوینی برای امثال این حقیر بی‌معنی شد و فراخوانی حقیقت از دل واقعیت و از همه مهم‌تر عمل به آن حقیقت تاریخی جایش را می‌گرفت.

پایان پیام/