علفه، آیین کهن مردم خراسان شمالی برای یادبود رفتگان

بجنورد- ایرنا- نفس های سال کهنه که به آخر می‌رسد قومیت‌های خراسان شمالی به یاد درگذشتگان و رفتگان به آغوش خاک در آیینی کهن در روز علفه که آخرین پنجشنبه سال است، بر سر مزار مردگان خود جمع می شوند و به یاد آن ها خیرات می کنند. مردم خراسان شمالی در آیینی کهن که علفه نام گرفته است در واپسین روزهای سال و در آستانه عید نوروز یاد درگذشتگان را گرامی می‌دارند و برای شادی روح آن ها از خدا آمرزش می طلبند و خیرات می کنند. در باب معنای واژه علفه که در فرهنگ عامه به معنی خیرات و اطعام به یاد مردگان است ذکر این نکته ضروری است که به طور خواص این کلمه همان علف و سبزه و نمادی از زندگی و رویش دوباره طبیعت در بهار است. مردم خراسان شمالی معتقدند که با علفه و خیرات و اطعام دادن به یاد مردگان روح اموات طراوت می یابد و شاد می شود و این روز چنان در باور مردم این دیار ریشه دارد که حتی خانواده و افرادی که در خارج استان هستند نیز سعی می کنند تا روز علفه خود را به زادگاهشان برسانند وبر سر مزار اموات خود حضور یابند. در باب معنای علفه در فرهنگ معین ذکر شده است که علفه نام سنتی کهن در فرهنگ خراسانی‌ها است که در آستانه نوروز برای به یادآوردن رفتگان از دنیای فانی برگزار می‌شود. این آیین کهن در اکثر شهرها و روستاهای خطه خراسان شمالی با اندک تفاوت در مناطق مختلف برگزار می‌شود به باور مردمان همان طور که رسیدن نوروز  و سال جدید شادی بخش قلب و روح مردم است با یاد کردن از مردگان آن ها نیز شاد می شوند ودر واقع سبز شدن و سبز ماندن یاد مرگان با علفه انجام می شود و به تعبیر دیگر درون‌مایه علفه، تهیه و مقدمات و به استقبال نوروز رفتن و یاد کردن از درگذشتگان هر خانواده در سالی است که طی شد. به گفته کارشناس مردم شناسی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی خراسان شمالی مردم این استان در آخرین پنجشنبه سال بر سر قبور اموات خود می روند و با فاتحه و خیرات از آن ها یاد می کنند. علی حسین پناه با بیان این که  ایرانیان برای رفتگان و درگذشتگان خود احترام خاصی قائل بودند گفت: مردم باستان مراسم گوناگونی برای تجلیل از مردگان و شادی روح آن‌ها و طلب آمرزش داشتند و در طی گذشت قرن ها بعد از ورود اسلام به ایران تلفیقی از باورهای ایرانی قبل و بعد به وجود آمد. وی افزود: آیین علفه از راهای ابراز همدردی و بیان عواطف افراد داغدار محسوب می‌شود و آرامش، پذیرش و تسکین پس از آیین علفه برای افراد، می‌تواند غم ناشی از نبودن عزیزان را تحمل‌پذیر کند. وی اظهار کرد: برگزاری این آیین ریشه در باورها و اعتقادات مذهبی مردم منطقه دارد و هدف آن، اجرای آیین‌هایی ازجمله طلب آمرزش و آرامش برای روح افراد درگذشته با حضور در این آیین علفه است. حسین پناه افزود: در این آیین با حضور بر سر مزار اموات و توزیع نان های مخصوص استان، حلوا و خوراکی و خواندن خیرات از خدا برای اموات طلب رستگاری و آمرزش می شود و امسال این آیین با آیین چراغ برات نیمه شعبان که آن هم یادبود درگذشتگان است همزمان شده است. وی در مورد ایین شبهای برات نیز افزود: ۳ شب مانده به نیمه شعبان مردم استان برای شادی و آرامش روح رفتگان خود بر سر مزار آن ها حضور می یابند وبا روشن کردن شمع بر گلزار مردگان خود برای شادی روح آنها دعا می‌خوانند و این چراغانی کردن مزار مردگان به چراغ برات معروف شده که با گذشت چندین سده همچنان در فرهنگ مردم استان تجلی دارد. وی افزود: سنت کهن علفه که با شماره ۱۱۵۱ در فهرست میراث ناملموس کشور به ثبت رسیده است، به‌عنوان فرهنگ مردم این خطه هرساله برگزار می‌شود. تعداد آثار ثبت شده خراسان شمالی در فهرست آثار ملی ۶۲۱ اثر تاریخی، طبیعی و ناملموس است که از مجموع آثار ثبت شده در فهرست ملی کشور ۵۰۹ اثر تاریخی، ۴۲ اثر طبیعی، ۷۰ اثر ناملوس و تعداد ۱۱ اثر نیز ثبت جهانی شده است. این استان با دارا بودن ۸۶۳ هزار نفر دارای  ۱۱۵ جاذبه گردشگری، ۲۴ منطقه نمونه ملی و استانی و هشت روستای هدف گردشگری مقصدی بکر برای طبیعت دوستان و علاقه‌مندان به فرهنگ و آیین‌های اقوام مختلف است.