روزی برای همه‌پرسی

ایسنا/اصفهان ۱۲ فروردین و رای بالای مردم به جمهوری اسلامی، اولین قدم برای ایجاد نظامی بود که مردم در آن در راس امور قرار داشتند و از نگاه "امام امت" قرار هم نیست که این آخرین حضور مردم در صحنه و تنها برای تعیین نظام سیاسی کشور باشد. "جمهوری اسلامی" نظامی برخواسته از دل انتخابات در ایران بود؛ خواسته‌ای همسو با نظر بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی و البته مردم؛ که اگر چه پیش‌تر از انواع جمهوری مانند جمهوری دموکراتیک در کنار اسلامی هم صحبت شده بود، اما در فروردین ۵۸ در "رفراندومی" که حالا ۴۳ ساله شده، تنها دو گزینه روی برگه‌های رای نوشته شد؛ "آری یا نه" به "جمهوری اسلامی"، آن هم در روزی که صدای شورانگیز مردم در خیابان‌ها می‌آمد: "سلام بر جمهوری اسلامی؛ درود بر خمینی". "استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی" را می‌شود هنوز هم از کوچه پس کوچه‌های تاریخ انقلاب اسلامی شنید، مقدمه نظامی که همواره تلاش کرده تا شعار استقلال و جمهوریت را در امتداد خود محقق کند، برای ملتی که دَهم فروردین ۵۸ آزادگی را پای صندوق‌های رای، دوباره ثابت می‌کردند؛ در کوران غوغاسالاری صداهای متکثر؛ اما نه رنگارنگی پوشش‌ها و لباس‌ها و نه حتی قومیت، مذهب یا اختلاف عقیده، هیچ کدام، چیزی از اراده آنها برای ایستادن در صفوف و ساعت‌های طولانی اخذ رای کم نمی‌کند، برای کشوری تازه انقلاب کرده که بوی باروت طاغوت هنوز از خیابان‌هایش می‌آمد و کلام امام مثل آبی روی آتش بود که بار نفس بُر مادران داغدار و مردان شکنجه دیده در زندانهای طاغوت را سبک می‌کرد. بنیان‌گذار جمهوری اسلامی در همان روزهای نخست پیروزی انقلاب به وعده خود عمل می‌کنند: "آزاد هستید، به هر چه می‌خواهید رای بدهید اما توطئه قدغن، خیانت قدغن"؛ سخنی که مردم با شعار "پیروزی نهایی؛ جمهوری اسلامی" به آن پاسخ می‌دهند. با این حال برخی گروه‌های سیاسی از طیف چپ و مارکسیست گرفته تا لیبرال‌ها و ملی‌گراها به دنبال عناوینی چون "جمهوری دموکراتیک" یا "جمهوری خلق" یا حتی مدل‌های دیگر هستند؛ صدایشان حتی از پشت میکروفن در تلویزیون ملی و روزنامه‌ها هم شنیده می‌شود؛ چیزی تا برگزاری رفراندوم یعنی روزی که بیست میلیون ایرانی واجد رای دادن هستند باقی نمانده و گروه‌های مارکسیست، چپ و منافقین همچنان بنای تحریم و ناسازگاری گذاشته‌اند. بهانه این است؛ "جمهوری اسلامی" یعنی چه؟ اکثر مردم به دنبال حکومتی هستند که "سلطنت" و "سلطه" در آن نباشد یعنی جمهوری و متعهد به اسلام باشد، یعنی "جمهوری اسلامی"؛ این توضیحات آیت الله بهشتی به این سوال است. او می‌گوید: در حکومت نباید "تحمیل" وجود داشته باشد و معتقد است که از میان انواع سه گانه حکومت تنها "جمهوری اسلامی می‌تواند تمام این ویژگی‌ها را داشته باشد. گفت‌وگوها بسیار است، گروهی که طرد شده‌اند هنوز خُرده شانس‌های خود را برای پیدا کردن راه چاره امتحان می‌کنند، شاه فرار کرده و برخی طرفداران او از سوراخ‌هایی که در آن خزیده‌اند، خودی نشان می‌دهند. حتی برخی نزدیکان امام هم با برگزاری رفراندوم "آری یا نه" به تنها "جمهوری اسلامی" مخالف‌اند؛ مهدی بازرگان، رئیس دولت موقت معتقد است "به جمهوری اسلامی صفت دموکراتیک را باید اضافه کرد" و احمد صدر حاج سید جوادی، وزیر کشور او، پا را حتی فراتر هم می‌گذارد و خواستار حذف نام "اسلام" از عنوان نظام سیاسی آینده ایران می‌شود و می‌گوید: "مناسب آن است که فقط مفهوم جمهوری، دموکراتیک باشد تا در تدوین قانون اساسی بتوانیم آن را به هر شکلی در بیاوریم". ولی حرف امام و ملت یکی است: "جمهوری اسلامی" نه یک کلمه کمتر و نه یک کلمه بیشتر. چشم مردم به زبان امام(ره) است؛ "کسانی که اصرار دارند اسلام را از کنار جمهوری کنار بگذارند خائنینی هستند که می‌خواهند در ملت اختلاف ایجاد کنند؛ کسانی که می‌خواهند عبارت دموکراتیک را به این عبارت اضافه کنند غرب زندگانی هستند که نمی‌فهمند چه می‌گویند". تدبیر امام خمینی در برابر سم پاشی افرادی که برخی دشمن و بعضی ناآگاه هستند مثل همیشه پر صلابت و شجاعانه است، ایشان حجت را بر ملت تمام می‌کنند "ما اسلام را می‌فهمیم که رژیم عدل است و جمهوری را هم می‌فهمیم چیست که یعنی ملت باید رای بدهند  اما دموکراتیک که در طول تاریخ پیراهن خود را بارها عوض کرده و در غرب یک معنا دارد و در شرق یک معنا دارد ما قبول نداریم و قرار دادنش در کنار اسلام هم اهانت به اسلام است، چون اسلام از همه دموکراسی‌ها بالاتر است". استاد مرتضی مطهری در تایید کلام امام می‌گوید: "اسلام به‌عنوان یک دین درعین حال یک مکتب و یک ایدئولوژی و طرحی برای زندگی بشر است که آزادی حقوق فرد و دموکراسی را هم در بطن خود دارد". مطهری نگاه جمهوریت جدیدی که حالا در شُرُف تصویب است را این‌گونه تبیین می‌کند که "انتخاب حاکم از طرف عامه مردم و برای مدت موقت و نه به شکل موروثی است و محتوای آن هم حکومت اسلام است". صدای اعتراض‌ها بی جهت بلند است؛ برخی برای سهم خواهی از راه رسیده‌اند، اما دل مردم با امام و انقلاب است و رد نشانه‌ها را درست می‌فهمند. آیت الله بهشتی یار دیرین و همیشه امام سخن می‌گوید، یک معتقدِ انقلابی که از دید مردم دلسوز است و اشتباه نمی‌کند: "ملت ایران، برادران خواهران بیدار باشید، ای زنان و مردان پر خروش انقلابی کشور هشیار باشید از هم اکنون باید حکومتی را انتخاب کنید که در آن عامل زور و عامل تحمیل به هیچ عنوان برای رسیدن به هیچ سمتی از سمت‌های اجتماعی مورد بهره برداری هیچ احدی قرار نگیرد". ایران به تاریخ رفراندوم نزدیک‌تر می‌شود؛ در روزنامه‌ها گروهی خودداری خود را از شرکت در همه‌پرسی اعلام کرده و گفته‌اند که "رای نمی‌دهند"؛ خواسته آن‌ها داشتن حق انتخاب میان چند نوع حکومت روی برگه‌های رای است، از نگاه برخی رهبران فکری، اما پیش کشیدن این مدل موضوعات "تکرار مکررات" است، ایشان مقابل صدای پوشالی اعتراض‌ها این سوال را می‌گذارد که "منظور از چند نوع حکومت چیست؟" نظام‌های دیکتاتوری و استبدادی، آن هم با تمام آن مبارزات و همه آن خون‌هایی که برای گریز از سیطره و تسلط استبداد ریخته شد؟ یعنی از مردم پرسیده شود که آیا دوباره میل دارید یک آریا مهری یا شبیه او بر شما مسلط شود یا نه؟" تحلیلی که دلیلی برای توجه به فرم دیگری از حکومت نمی‌گذارد. با این حال ستاد اجرایی رفراندوم اعلام می‌کند کسانی که نوع دیگری از حکومت، جز "جمهوری اسلامی" را می‌خواهند، پشت برگه ‌"آری" نظر خود را بنویسند، دوازدهم فروردین فرا می‌رسد، مردم مثل روزهای پیروزی انقلاب پر شور و شوق پای صندوق‌های رای حاضر می‌شوند. بهار آزادی و بهار انقلاب به هم گره خورده است. گزارشگر حاضر در یکی از شعبه‌های اخذ رای می‌گوید هوا دلچسب و بهاری است، طلبه ای جوان فریاد می‌زند "برگه‌های سبز یعنی آری و برگه‌های قرمز یعنی نه" مردم از پیر و جوان و زن و مرد در صف‌های منظم پشت هم ایستاده‌اند، صف‌ها تا امتداد پیاده راه کوچه‌ها می‌رسد، قرار است رفراندوم در دو روز برگزار شود و اگر چه گروهک‌های مسلح مانند چریک‌های فدایی خلق و منافقین و گروه‌های جدایی طلب در نقاطی مانند "گنبد و کردستان" تلاش می‌کنند با اقدامات مسلحانه همه پرسی را بر هم بزنند، اما رای‌گیری با نهایت دقت تا ساعات پایانی یازدهم فروردین ادامه می‌یابد. برآوردها از حضور ابتدایی مردم عدد شگفت‌انگیز ۹۸ درصد را نشان می‌دهد، پیشبینی‌ها حاکی از این است که بیش از ۹۷ درصد مردم ایران به همه‌پرسی جمهوری اسلامی "آری" گفته اند، ۲۴ ساعت بعد اما با اعلام وزارت کشور یک درصد به آمار ۹۷ درصدی که قبلا از آن صحبت شده، اضافه شده است، فردا صبح تیتر روزنامه‌ها نوشته است که ۲۰ میلیون و ۲۸۸۰۲۱ نفر به جمهوری اسلامی رای "آری" داده‌اند تا ۱۲ فروردین برای همیشه با نام جمهوری اسلامی ماندگار شود. تا پیش از این زمان هیچ انقلابی از چنین حمایت مردمی برخوردار نشده است، روزی که بنیان‌گذار جمهوری اسلامی آن را روز " فتح و ظفر" برای ملت می‌دانند ملتی که با شرکت در این همه پرسی حالا "قدرت ملی" خود را به جهان ثابت کرده است. ۱۲ فروردین و رای بالای مردم به جمهوری اسلامی، اولین قدم برای ایجاد نظامی بود که مردم در آن در راس امور قرار داشتند و از نگاه "امام امت" قرار هم نیست که این آخرین حضور مردم در صحنه و تنها برای تعیین نظام سیاسی کشور باشد. "بعد از این مرحله باز مرحله‌های بعدی داریم و آن تاسیس مجلس موسسان است که به قانون جدید اساسی رای بدهند و بعد از آن انتخابات است که نمایندگان خود را به مجلس بفرستند این مرحله اول این نهضت است". فردای حماسه روزنامه اطلاعات با دو تیتر "رژیم منفور سلطنت به زباله دان تاریخ پیوست" و "ملت به امام پاسخ آری داد" از همه پرسی استقبال کرد، جنبش نوشت: "آزادی، استقلال، جمهوری اسلامی" و سرتیتر کیهان هم "میلیون‌ها ایرانی به جمهوری اسلامی گفتند: آری" بود. مردم ایران پس از این در دو همه پرسی دیگر هم شرکت کردند، ابتدا در همه پرسی قانون اساسی در ۱۲ آذر ۱۳۵۸ و بار دیگر هم ۱۰ سال پس از تصویب قانون اساسی در ۶ مرداد ۱۳۶۸ در همه پرسی اصلاح قانون اساسی. اما حضور مردم پای صندوق‌های رای تنها به همه پرسی قانون اساسی محدود نماند و ایرانی‌ها به طور متوسط هر دو سال یک بار برای انتخاب مسئولان خود در صف‌های رای دهی حاضر شدند تا مردم سالاری دینی به‌عنوان الگویی جدید در تاریخ معاصر به نام ایران و مردمش ثبت شود؛ آن هم برای مردمی که تا پیش از این طعم شرکت در انتخابات آزاد را نچشیده بودند. بر اساس اصل نخست قانون اساسی نظام ایران "جمهوری اسلامی" است که هر دو بخش آن به یک اندازه اهمیت دارد، اصول دوم تا ششم توضیح رابطه این دو بخش با هم است، در اصل ششم به صراحت گفته شده که کشور باید با اتکا به آرای عمومی و از راه انتخابات اداره شود، الگویی که در آن مردم بر سرنوشت خود حاکم هستند و جمهوری اسلامی می‌تواند با اتکا به آرای مردم و براساس اصول مترقی دین اسلام مشکلات پیش روی خود را رتق و فتق کند. سال ۵۸ اولین رفراندوم بعد از انقلاب بود؛ رای آری به جمهوری اسلامی که برای بسیاری به منزله رای به "آزادی، برابری و استقلال"، چالش‌ها، بیم‌ها و امیدها البته هنوز هم بسیار هستند ولی ملت به پشتوانه نظام و رهبری گردنه‌های سخت را پر امیدتر و مطمئن تر از همیشه تا رسیدن به مقصد طی می‌کند. ندا دستان ندا دستانانتهای پیام