حق‌آبه تالابها نباید سد شود
یک پژوهشگر دریایی گفت: درحال حاضر شرایط طبیعی به گونه‌ای که تالابها دارند به سمت خشکی سوق می‌یابند و اگر ما هم با سدسازی و مهار آب مانع رسیدن آب به تالابها شویم طبیعی است تالابها با خشکی مواجه خواهند شد.
به گزارش خبرگزاری فارس از مازندران،تالابها اکوسیستم‌های منحصر به فردی از نظر تنوع زیستی بوده که روند روبه رشد تخریب و تصرف‌ها مرگ تدریجی آن را دامن زده است.
همایون خوشروان پژوهشگر دریایی به مناسبت روز جهانی تالاب ها در ارتباط با نقش تالابها و هم راهکار‌های جلوگیری از بین رفتن تالابها، اظهار کرد: همانگونه که می‌دانیم تالابها برای ما بسیار مهم هستند؛ به دلیل اینکه تالابها مکان خاصی در محیط‌زیست هستند و می‌توانند به ما خدمات قابل توجهی ارائه دهند.
*نقش مهم تالابها در زندگی امروز
وی افزود: تولید اکسیژن، تامین موادغذایی و ایجاد امنیت غذایی از طریق صید آبزیان در درون تالابها و ایجاد میکرواقلیم، پالایش آلودگی‌ها و جذب آن و بسیاری از خدمات دیگر از خدمات تالابها به شمار می‌رود.
این پژوهشگر دریایی با بیان اینکه نکته مهم اینکه باید تالاب را در قالب یک سیستم ببینیم، اضافه کرد: این سیستم متشکل از اجزائی است که با هم در ارتباط هستند، اجزای یک تالاب متشکل از رسوب، آب و در حقیقت جاندارانی است که در درون تالاب زندگی می‌کنند و هر یک از عوامل اگر تحت تاثیر شرایط محیطی تغییر کند می‌تواند زندگی یک تالاب را به خطر بیندازد و تالاب را به سمت نابودی سوق دهد.
مدیر سابق مرکز تحقیقات و مطالعات دریای خزر ادامه داد: همچنان که دیدیم کاهش سطح تراز آب دریای خزر منجر به خشک شدن تالاب گمیشان و میانکاله و همچنین خشک شدن بخش وسیعی از تالاب انزلی و تالاب‌های گیلان مثل تالاب کیامهر و بوجاق شد.
خوشروان افزود: سیلاب‌هایی که در استان رخ داد موجب افزایش حجم رسوب‌گذاری در تالابها شد و عمق تالابها کاهش پیدا کند و جانداران بسیاری در این تالابها از بین رفتند.
*تاثیر حذف جانداران در حیات تالاب
وی با اشاره به اینکه حذف جانوران و گیاهان در تالاب بسیار در عمر و حیات تالاب اهمیت دارد، تصریح کرد: با خشک شدن بخش غربی میانکاله جمعیت فلامینگوها به شدت کاهش پیدا کرد، اگر عضوی از تالاب حذف شود؛ به این دلیل که تمام اعضا با هم در ارتباط هستند مجموعه اعضا نابود خواهند شد.
این پژوهشگر خاطرنشان کرد: تالابها برای ما اهمیت دارند؛ به این دلیل که زندگی، معیشت انسان‌ها و تامین نیازها به تالاب وابسته است، چون وابستگی شدیدی به تالاب داریم باید از تالابها حفاظت کنیم و کاری کنیم خشک نشوند و بتوانند از مدت پایداری بیشتری در ادامه حیات خود برخوردار شوند.
*ریشه اصلی چالش‌های تالاب کجاست؟
خوشروان با تاکید بر اینکه باید ببینیم ریشه‌های اصلی چالش‌های موجود تالاب‌های کشور چه تالاب‌های مناطق کوهستانی، دشتی و جلگه‌ای و ساحلی تحت تاثیر چه عواملی دارند، از بین می‌روند، افزود: به‌عنوان نمونه الان در فلات ایران خشکسالی و تغییرات اقلیمی یکی از عوامل موثر در از بین رفتن تالابها و خشک شدن آنها محسوب می‌شوند که براثر گرمای زمین حجم زیادی از آب خود را از دست دادند و خشک شدند و یا دریاچه ارومیه هم به‌طور کامل در حال خشک شدن است.
*به فکر راهکار نجات تالاب باشیم
وی اظهار کرد: در استان مازندران هم به‌دلیل گرمایش زمین و کاهش سطح تراز آب دریای خزر تالاب‌های استان دچار چالش‌های جدی شدند ولی اگر می‌خواهیم به فکر راهکار نجات یک تالاب باشیم باید ببینیم چه مسئله ای باعث ایجاد بحران یا چالش در تالاب شده و با مهار این بحران یا چالش مشکل تالابها را حل کنیم.
این پژوهشگر بیان کرد: آنچه که امروز تالاب‌های ما نیاز دارند ایجاد حق‌ابه‌ای است که باید به تالاب برسد؛ چرا که تالاب‌های ساحلی حق‌آبه‌ای که از دریای خزر دریافت می‌کردند را از دست دادند، آن هم به دلیل کاهش سطح تراز آب دریای خزر است.
*راهی جز سازگاری نداریم
خوشروان با بیان اینکه جبران این خسارت کار بسیار دشواری است و ما راهی به‌جز سازگاری و پذیرش شرایط موجود نداریم، افزود: باید منتظر باشیم خزر فرصتی ایجاد کند که تالاب‌های ساحلی جان تازه ای بگیرند.
وی تصریح کرد: در ارتباط با تالاب‌هایی که پایداری آنها به رودخانه‌ها بستگی دارد با یک مدیریت صحیح در حوزه آبریز کاری کنیم که آب‌های مازاد این رودخانه‌ها وارد این تالابها شود و حق‌آبه مورد نیاز این تالابها تامین شود و خودمان مزید بر علت نشویم تا تالابها به سمت خشکی سوق نیابند.
این پژوهشگر اظهار کرد: الان شرایط طبیعی به گونه‌ای که تالابها دارند به سمت خشکی سوق می‌یابند و اگر ما هم با سدسازی و مهار آب مانع رسیدن آب به تالابها شویم طبیعی است تالابها به شدت خشک شده و این فرصت را از دست خواهیم داد که تالابها را نجات دهیم.
*تالابها جان تازه‌ای بگیرند
خوشروان یادآور شد: باید ابتدا شرایط تالاب را بسنجیم که چه مشکلاتی سبب شده و گام دوم مهار کردن و کنترل عوامل کاری کنیم تالابها جان تازه‌ای بگیرند.
وی با اشاره به اینکه از سال ۱۹۴۰ تاثیر تغییرات اقلیمی را بر روی تالابها در منطقه خاورمیانه و منطقه شمال آفریقا داریم، اظهار کرد: بسیاری از تالابها در استان خوزستان کاملا خشک شدند که نشان می‌دهد تغییرات اقلیمی در این کمربند خشک زایی باعث از بین رفتن فرصت‌هایی شدند که تالابها ادامه حیات یا بقای خود را حفظ کرده و همین عامل موجب شده تالابها دچار کم‌آبی شوند، به همین دلیل اثرات تغییر آن اقلیمی به خوبی ملموس است به‌ویژه در نوار ساحلی خزر به خوبی در دریای خزر می‌بینیم که باتوجه به کاهش سطح تراز آب خزر و گرمایش زمین و کاهش بارندگی در حوضه آبریز موجب شده فرصت‌های مناسب برای رسیدن آب دریا به تالاب‌های ساحلی از دست رود و بسیاری از تالابها خشک شوند.
*فلات ایران؛ بهترین نقطه پایش تغییرات اقلیمی
این پژوهشگر با اعلام اینکه فلات ایران بهترین نقطه برای پایش تغییرات اقلیمی و تاثیر آن بر روی تالابها است که به خوبی می‌توان با گذر زمان این تاثیرپذیری را در محیط‌های تالابی رصد و بررسی کنیم،گفت: باتوجه به شرایط تغییرات اقلیمی و تاثیر آن بر روی سطح تراز آب دریای خزر برای تالاب‌های ساحلی رقم زده بهترین گزینه این است که اراضی مستحدثه تالابی یعنی اراضی که در اثر کاهش سطح تراز آب تالابها به‌صورت مناطق خشک باقی مانده به شدت مورد حفاظت قرار دهیم و از هرگونه دخل و تصرف در این اراضی جلوگیری کنیم؛ این تالابها ممکن است در فاز بعدی با تغییر شرایط اقلیمی و ایجاد شرایط مناسب برای فزایش سطح تراز آب دریا دوباره آبگیری و احیا شوند و به شرایط گذشته خود برگردند.
*ضرورت حفاظت از بستر و حریم تالابها
خوشروان یادآور شد: حفاظت از حد بستر و حریم تالابها و مناطقی که در اثر کاهش سطح تراز آب تالابها خارج شده یکی از کارهایی است که ارگان‌های اجرایی روی آن همت بگذارند و هرگونه دخل و تصرفی در آن مانع شوند.
به گزارش فارس، برای اینکه از فرصت‌های منابع آب موجود در منطقه بر روی تامین آب تالابها استفاده کنیم و در این راستا هم مردم و هم مسؤولان برنامه‌ریزی جدی داشته باشند تا تالابها بتوانند همانند گذشته کارکردهای زیست‌محیطی خود را همراه داشته باشند و با حفاظت از این میراث با ارزش گام های ارزشمندی برای حفاظت از تالابها بردارند.
پایان پیام/۸۶۰۳۴/م