لایروبی مُسکن موقت خلیج گرگان/احیای میانکاله مسأله فانتزی نیست

گرگان- اجرای لایروبی اقدامی مُسکن برای نجات خلیج گرگان به عنوان قلب تپنده ذخیرگاه حیات وحش میانکاله محسوب می شود که برای حصول موفقیت حداکثری باید از رویکردهای فانتزی و احساسی خودداری کرد.

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها: نشست علمی رسانه‌ای احیای خلیج گرگان بعد از ظهر یکشنبه در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با حضور اساتید دانشگاه و مدیران منابع طبیعی گرگان برگزار شد.

در این نشست عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان گفت: از سال ۹۸ دانشگاه به صورت جدی به مسئله خلیج گرگان ورود کرده و قبل از آن هم مطالعات جسته و گریخته‌ای داشت اما انسجامی در آن وجود نداشت.

مهدی ذوالفقاری بیان کرد: دانشگاه از لحاظ اجرایی و علمی همگام با مسئولان بوده و ۱۴ کارگروه خلیج گرگان را تشکیل دادیم که موضوعات مختلف از جمله مباحث اقتصادی، اجتماعی، قوانین، اکولوژی، آبخیزداری، آب و خاک و غیره را پوشش می‌دهد.

وی اضافه کرد: در کمیته ملی تالاب‌ها ۱۵ اقدام برای احیای خلیج گرگان مصوب شده که یکی از آنها امکان ارتباط خلیج با دریا و لایروبی کانال‌های آبرسان است که آن را مؤسسه اقیانوس‌شناسی انجام داد و به موازات آن باید اقدامات دیگری در حوزه‌های بالادست و در کشاورزی استان انجام شود.

ذوالفقاری با اشاره به لایروبی کانال آشوراده، گفت: هم اکنون دو سناریو برای خلیج گرگان مطرح است نخست آنکه با توجه به شرایط اقلیمی و پسروی آب دریای خزر احتمال خشک شدن آن می‌رود و در سناریوی دوم شرایط فعلی حفظ شده یا بهبود یابد.

وی بیان کرد: حال این سوال به ذهن می‌رسد که آیا نیاز است با توجه به این شرایط ما برای لایروبی خلیج گرگان هزینه کنیم؟ پاسخ مثبت است زیرا باید تا آخرین قطره‌ای که امکان اتصال بین خلیج و دریا ممکن است شرایط آن را فراهم کنیم و نباید بگذاریم خلیج به شوره زار و یا نمکزار آلوده تبدیل شود.

ذوالفقاری گفت: لایروبی یک مسکن موقتی بوده و باید اقدامات دیگری انجام دهیم تا ارتباط خلیج با دریا حفظ شود و مدیریت یکپارچه را در نظر بگیریم.

خلیج سالم بمیرد

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان تصریح کرد: اگر خلیج می‌خواهد بمیرد باید سالم بمیرد نباید اجازه دهیم مکان بسته و آلوده‌ای باشد که سموم در آن رسوب کند.

ذوالفقاری با اشاره به نظرات در خصوص پمپاژ آب دریای خزر به خلیج گرگان، گفت: این روش درست نیست و باید به کانال‌های طبیعی آبرسان (چپاقلی، خزینی و آشوراده) که در طول تاریخ وجود داشته اجازه دهیم که کار خود را انجام دهند، البته این کانال‌ها توسط آلاینده‌ها مسدود شده و باید آن را لایروبی کنیم.

احیای خلیج گرگان به گفتمان استانی تبدیل شود

دیگر عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان هم گفت: تغییرات اقیلمی تا جای کنترل پذیر است اما نمی‌توان به صورت جدی با آن مقابله کرد.

محمد شریف زاده ادامه داد: خلیج گرگان یک آبگیر نیست بلکه زیست بوم و یک مسأله اجتماعی بوده و باید احیای آن تبدیل به گفتمان استانی و ملی شود.

وی تأکید کرد: خلیج گرگان نیاز به نگاه فراستانی داشته و باید وظیفه همه دستگاه‌ها در آن شناسایی و براساس آن تهدیدات مشخص شود.

تبخیر چالش خلیج گرگان

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان هم گفت: تحقیقات مربوط به خلیج گرگان از دهه ۶۰ آغاز شده و برای آن دو سناریو مطرح است.

ارشک حلی ساز بیان کرد: در سناریوی اول اتفاق که برای خلیج می‌افتد از دست ما خارج بوده و آن تبخیر است؛ براساس مطالعات آورد ولگا و دیگر آبریزها تأثیر چشمگیری در تراز آب دریای خزر ندارد و آنچه که مهم‌تر بوده، تبخیر است.

وی ادامه داد: در سناریوی دوم حتی اگر بپذیریم تبخیر تراز آب دریا را متأثر می‌کند اما این تغییرات اقلیمی مسئولیت ما را در حوزه‌های بالادست سلب نمی‌کند.

حلی ساز با بیان اینکه تنها نهاد مشروع برای بررسی وضعیت خلیج دانشگاه است، گفت: باید توجه همگان را به مسئله خلیج جلب کرد؛ مسئله محیط زیست یک مسئله فانتزی نیست و این امر با زیست‌بوم منطقه کشور سر و کار دارد.

وی عنوان کرد: مطالعات خلیج ستاد ملی تالاب‌ها تنها میزان آب را مطرح کرده اما به میزان ورود رسوب به خلیج گرگان کاری ندارند اما این دو در پیوند نزدیک با یکدیگر هستند.

طرح آینده پژوهی خلیج تدوین شد

معاون پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان هم گفت: خلیج گرگان از مدت‌ها قبل دچار بحران شده و باید تلاش کنیم این وضعیت بغرنج را کاهش دهیم.

موسی حسام افزود: باید این مطالبه را از حالت استانی خارج کرد و به یک مطالبه منطقه‌ای و ملی تبدیل شود.

وی از بررسی مشکلات خلیج در کارگاه‌های تخصصی دانشگاه، خبر داد و گفت: ۴۳ عضو هیأت علمی استان و کارشناسان در این کارگاه‌ها مشکلات خلیج را بررسی می‌کنند.

حسام بیان کرد: طرح آینده‌پژوهی خلیج گرگان آماده شده و آن را برای استانداری ارسال کردیم.

وی اضافه کرد: خلیج گرگان تحت تأثیر آب دریای خزر بوده و به لحاظ مباحث هیدرولوژیکی به آن وابسته است و باید تلاش کنیم با دانشگاه‌های حاشیه خزر جلسات کارگروه‌ها و نشست مشترک را داشته باشیم.

رسوبات را کنترل کنیم

رئیس اداره حفاظت خاک اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان هم در این جلسه گفت: از ۲۵۰ هزار هکتار حوضه آبریز خلیج گرگان هزار مربوط به ارتفاعات جنگلی است لذا منابع طبیعی و اقدامات بالادست در حوزه نرم افزار و سخت افزار در خلیج گرگان مؤثر است.

محمد عباسی افزود: پاییز خشکی را امسال تجربه کردیم و این شرایط در زمستان هم تاکنون ادامه داشته است و این شرایط بارشی مطمئناً درآورد رودخانه‌ها تأثیرگذار است.

وی بیان کرد: بارش‌های یکباره و سیل آسا، رسوب تولید کرده که به خلیج گرگان می‌ریزد و باید در بالادست اقدامات آبخیزداری و اصلاح زراعت را انجام داد.

عباسی تصریح کرد: ضریب رواناب تغییر کرده و محرکی برای فرسایش و رسوب شده است.

وی با بیان اینکه از مدیریت اراضی بالادست نباید غافل شویم، عنوان کرد: در مصوبات ستاد ملی تالاب‌ها اسمی از اراضی زراعی و رسوب وجود ندارد.

عباسی گفت: از سال ۸۲ طرح تغییر کاربری اراضی شیبدار به باغات مطرح شده اما در کمتر از ۱۰ هزار هکتار موفق بوده‌ایم.

کشاورزی حفاظتی در دستورکار باشد

معاون فنی و آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری گلستان هم در این جلسه گفت: معضل خلیج گرگان مساله فرامنطقه ای است که بر زیست بوم مردم منطقه تأثیرگذار است.

رمضان بهترک با اشاره به افزایش دما در گلستان، افزود: سالانه ۵۰ روز بالاتر از دمای ۴۰ درجه داریم که این عمل سطح تبخیر را افزایش می‌دهد.

وی همچنین ورود فاضلاب به خلیج گرگان را تهدید جدی این پهنه آبی برشمرد و گفت: باید از کشت‌های کم آب بر استفاده کرده و کشاورزی حفاظتی را در دستور کار خود قرار دهیم.

بهترک بیان کرد: ۷۰ هزار هکتار اراضی در حوضه آبی قره سو و خلیج گرگان اراضی شیب دار وجود داشته و باید نوع کشاورزی را اصلاح کنیم.

وی از انجام اقدامات آبخیزداری مانند احداث سرشاخه گیر، سنگ ملات و غیره در بالادست خبر داد و گفت: باید رسوبات را کنترل کرده تا وارد خلیج گرگان نشود.