جناب مستطاب کاچی را در همنشینی با زن زائو میل کنید!

کاچی برای برخی ها، همان حلواست، کمی شل تر. اما برای ما کرمانی ها، کاچی آنقدر آداب و ترتیب و جزییات دارد که مادربزرگ طفلِ در راه، از مدتی پیش از تولد نوزاد، مقدمات تهیه مواد لازم را فراهم می کند تا به وقتش، همه چیز آماده باشد. بنده خدا می داند که هربار بخواهد یک پیاله کاچی دست دختر تازه زایش بدهد، باید یک پاتیل بار بگذارد تا بتواند پاسخگوی همه کسانی باشد که نه ماه است دندان تیز کرده اند تا با تولد این بچه، به کاچی برسند و دلی از عزا دربیاورند! از شوهر عمه نوزاد گرفته، تا همسایه ده خانه آن طرف تر، تا سوپری سر کوچه و معلم خواهر بزرگتر نوزاد!

گروه زندگی- مژده پورمحمدی:اسمش این است که کاچی را برای زنی که تازه زایمان کرده می پزند، اما رسمش این طوریست که مرد و زن و طفل صغیر و شیخ کبیر، همه مشتری های بی بروبرگرد کاچی هستند. حداقل در شهر و استان ما که چنین است.

مسأله این است که وقتی در تهران با کسی درباره کاچی حرف بزنید، اصلا معلوم نیست که دارید درباره چه چیزی حرف می زنید! کاچی یک اسم مشترک است که هر قوم و ملتی، آن را یک جور متفاوتی می پزد و بعضاً کاچی های اهالی دو شهر مختلف، هیچ نسبتی با هم ندارند.

کاچی همان حلوا نیست باور کنید

کاچی برای برخی ها، همان حلواست، کمی شل تر. اما برای ما کرمانی ها، کاچی آنقدر آداب و ترتیب و جزییات دارد که مادربزرگِ طفلِ در راه، از مدتی پیش از تولد نوزاد، مقدمات تهیه مواد لازم را فراهم می کند تا به وقتش، همه چیز آماده باشد. بنده خدا می داند که هربار بخواهد یک پیاله کاچی دست دختر تازه زایش بدهد، باید یک پاتیل بار بگذارد تا بتواند پاسخگوی همه کسانی باشد که نه ماه است دندان تیز کرده اند تا با تولد این بچه، به کاچی برسند و دلی از عزا دربیاورند! از شوهر عمه نوزاد گرفته، تا همسایه ده خانه آن طرف تر، تا سوپری سر کوچه و معلم خواهر بزرگتر نوزاد!

گام اول، تهیه ادویه کاچی است. برای ادویه کاچی دستورات مختلفی وجود دارد. اگر دفتر آشپزی یک زن اصیل کرمانی را ورق بزنید، به چنین صفحاتی برمی‌خورید: دستور ادویه کاچی ناهید خانم، مواد ادویه کاچی شایسته خانم که تو مهمونی زهرا سعیدی خوردیم، ادویه کاچی عطاری طبیب و ... .

یکی از ادویه های مجرب برای تهیه یک کاچی مقوی، با آسیاب کردن مخلوط مواد زیر به دست می آید.

دارچین 100 گرم، زنجبیل 100 گرم، هل باد 100 گرم، هل سبز 100 گرم، فوفل نر و ماده 8 عدد، جوز هندی 100 گرم، میخک 50 گرم، زیره سیاه 100 گرم، زیره سبز 100 گرم، رازیانه 50 گرم، گشنیز 100 گرم، تخم شوید 100 گرم، سیاه دانه 100 گرم، قرص کمر 3 عدد، جدوا 1 عدد

قطعا اسم بعضی از موارد این لیست، به گوش تان هم نخورده است! حق دارید! این ها برای یک کرمانی محتویات دم دستی کابینتش است، برای بقیه انسان ها، چیزهایی که فکر میکنند در قوطی هیچ عطاری هم پیدا نمی‌شود! اما بدانید و آگاه باشید که اینها در قوطی عطارها پیدا می شوند و می توانید با مراجعه به عطاری، لیست تان را تهیه کنید. حتی اگر همه شان را پیدا نکردید، باز هم غم به دلتان راه ندهید، ناقص شدن مواد ادویه، چیزی از ارزش های ادویه شما نمی کاهد! درگوشی بگویم که حتی اگر کلا نتوانستید ادویه را تهیه کنید، باز هم راه رسیدن به کاچی به روی شما بسته نشده است.

کاچی عزیز است، حتی بی ادویه!

خوب فرض می کنیم که شما ادویه را تهیه کرده اید و اکنون صاحب یک شیشه پر از ادویه کاچی هستید. برویم سراغ دستور پخت کاچی برای حدود پنج یا شش نفر.

همین اول بگویم که طرز تهیه کاچی، از آن رسپی‌های شیک و پیمانه دار نیست. خودش یک پا میراث فرهنگی است و سینه به سینه و نسل به نسل آمده تا به من و شما رسیده. خلاصه که منتظر اندازه های دقیق و سانتی متری نباشید.

بله می گفتم. اولین گام این است که جوشانده گیاهی را آماده کنید. به اندازه یک مشت گل گاو زبان، یک قاشق چای خوری بهارنارنج و یک قاشق غذاخوری تخم شوید، با مقدار مکفی آب، در قابلمه نسبتا کوچکی بجوشانید. وقتی مواد به اندازه کافی جوشید، محتویات قابلمه را از صافی رد کنید تا آب تیره رنگ از تفاله گیاهان جدا شود. لازم است باز هم اشاره کنم که می توان از این جوشانده هم صرف نظر کرد. لکن چنین نشود که از همه مراحل صرف نظر کنید و در پایان به یک کاچی بی یال و دم و اشکم برسیم! تا یادم نرفته این را هم بگویم که برای مادر تازه زایمان کرده، بهتر است تخم شوید پس از هفت روز وارد جوشانده شود و روزهای اول استفاده نشود.

خوب می رسیم به بخش اصلی ماجرا. به اندازه یک پیاله ماست خوری، آرد برنج بردارید و در قابلمه نسبتا بزرگی کمی تفت دهید. لازم نیست آرد به اندازه حلوا تفت داده شود، همین که کمی رنگش تغییر کند، کفایت می کند. حالا مقداری روغن (ترجیحا روغن گاو یا روغن ارده) به آردها اضافه کنید و باز هم کمی تفت دهید. در همین حین، حدود یک قاشق مرباخوری زردچوبه و اندکی زعفران نیز اضافه کنید.

کمی که مواد با هم تفت خوردند، یک قاشق غذاخوری ادویه کاچی و دو تا سه قاشق غذاخوری چهار مغز (گردو، فندق، بادام و پسته) آسیاب یا خرد شده، به مواد اضافه کنید. می رسیم به اضافه کردن جوشانده گیاهی. اگر هم جوشانده ای در کار نبود، آب معمولی بریزید و خوب به هم بزنید تا مواد یکدست و یکنواخت شوند. برای شیرین کردن کاچی، نبات بهترین چیز است. اما شکر هم نعمت خداست و مجاز است. بسته به میزان شیرین پسندی ذایقه تان، کاچی را شیرین کنید و اجازه دهید نیم ساعتی با شعله کم جابیفتد.

سیاه دانه هم موجود ارزشمند و مفیدی است. می توانید در اواخر پخت، مقداری سیاه دانه به مواد کاچی اضافه کنید. اضافه نکردید هم فدای سرتان!

غلظت نهایی کاچی باید شبیه ماست باشد. کاچی که آماده شد، اولش به مقدار سیر شدن دل و چشم تان بخورید، بعد اگر مقداری اضافه آمد، در ظرف های کوچک به اندازه یک بار خوردن، بریزید و در یخچال بگذارید. اگر همه را با هم در یک ظرف به یخچال منتقل کنید، اولین بار که قاشق داخلش برود و بخشی از آن برداشته شود، مابقی کاچی ها آب می‌اندازد و شل می‌شود و شما می مانید و یک خسران غیرقابل جبران!

بهانه معروف کاچی، زایمان یا تقویت جسمی بانوان است. اما می توان آن را بی بهانه هم پخت. به عنوان صبحانه یک روز سرد زمستانی،  عصرانه مهمانی یک روز بارانی و حتی یک وعده غذایی با نان. می توان به حداقلی ترین حالت ممکن آن را تهیه کرد، بی ادویه، بی جوشانده، بی چهارمغز.

حالا به هر بهانه­ای که آن را پختید، یک کاسه هم برای همسایه­ها ببرید. بوی تفت آرد حتما تا خانه­شان رفته و دل­شان را برده. اگر هم در اقوام و دوستان، زنی اخیرا زایمان کرده، حتما خیلی خوشحال می­شود که یک ظرف کاچی دم خانه­اش بفرستید و یادش کنید. خصوصا اگر دست­تنها و غریب باشد.

یادتان باشد که اینجا صرفا یک دستور سنتی کاچی ارایه شده است. درباره تناسب محتویاتش با طبع و مزاج شما، ما هیچ تضمینی نمی‌­دهیم و گردن­مان از مو باریکتر است و شما را به گفتگو با طبیان سنتی و مدرن ارجاع می­‌دهیم.

حالا انصافا با وجود چنین کاچی پرطمطراق و شکوهمندی، جا دارد که پویشی راه بیندازیم برای تحریم ضرب المثل «کاچی به از هیچی»؟!

پایان پیام/