یادداشت| آسیب شناسی مراسم عزاداری محرم در خراسان جنوبی

مراسم عزاداری امسال هم با همه تلاش های صورت گرفته در سنوات اخیر برای رفع بدعت ها و نارسایی ها و رواج فرهنگ ها و سنت های نیکو، ایراداتی داشت که نیاز به آسیب شناسی ویژه در محافلی با حضور صاحب نظران و ریش سفیدان و اهل قلم و البته هیئتی ها دارد.

خبرگزاری فارس - خراسان جنوبی، یادداشت : ”اصلا حسین جنس غمش فرق می‌کند“ را از مدت‌ها قبل از فرا رسیدن ماه محرم می‌شود به وضوح در بین مردم درک کرد. چند روز پایانی ماه ذیحجه با شور و هیجانی خاص پشت سر گذاشته می‌شود و طبق سنت‌های پیشین، برنامه‌های عزاداری امام حسین علیه‌السلام در اغلب نقاط استان با برگزاری مراسم علم بندان رسمیت می‌یابد و در دهه اول ماه محرم با برپایی مراسم روضه‌خوانی و عزاداری ادامه پیدا می‌کند و در روزهای تاسوعا و عاشورا به اوج خود می‌رسد.

نکته قابل توجه و لاینفک در همه این مراسم، پای کار بودن و حضور گسترده مردم در تمام مراحل است که کارها را غنی‌تر ساخته و به شعف برنامه‌ها می‌افزاید، و آن‌چه در چند روز گذشته به همت مردم رقم خورد و شاهدش بودیم، گواهی بر این مطلب و قابل تحسین است.

مراسم عزاداری امسال هم با همه تلاش‌های صورت گرفته در سنوات اخیر برای رفع بدعت‌ها و نارسایی‌ها و رواج فرهنگ‌ها و سنت‌های نیکو، ایراداتی داشت که نیاز به آسیب‌شناسی ویژه در محافلی با حضور صاحب‌نظران و ریش سفیدان و اهل قلم و البته هیئتی‌ها دارد.

آن‌چه در ادامه این مجال به تصویر کشیده می‌شود، مواردی انگشت‌شمار است که توسط برخی شهروندان به منتقل شده، با این امید که رفع و رجوع آن‌ها بتواند برای آینده، شرایطی بهتر را بر مراسم عزاداری حاکم کند.

بنا به نظر قابل احترام شهروندان؛ آن‌چه امسال هم کاملا مشهود بود، تعدد تکایا و هیئت‌هایی بود که در چند قدمی هم برپا شده بودند. تکثر فضاهای برگزاری مراسم سوگواری بیش از آن که می‌تواند شرایط راحت‌تر و در دسترس‌تر برای عزاداران فراهم کند، به انسجام و همبستگی جمعیت لطمه وارد می‌سازد، اینکه مردم بتوانند در کمترین بازه زمانی به تکیه نزدیک خانه برسند، اگر چه خوب است اما بدون تردید بر غنای جلسات، تاثیری سوء دارد، مرور بیانات اهل نظر و تریبون، سندی بر این واقعیت است که هدف تمام سمپاشی‌های معاندان نظام، به حاشیه بردن فرهنگ عاشورایی با کم کردن گسست‌های مردمی است و این تعدد هیئت‌ها و اینکه در یک محله، چند تکیه برپا شده، به کمتر شدن جمعیت حاضر در مراسم و تحقق این هدف شوم می‌انجامد، و حال آن که شور برنامه به تکثر مردم است نه تعدد فضاها!! نقد بر تعداد هیئت‌ها، به جانمایی برخی تکایا هم وارد است، اینکه ما سعی کنیم از هر فضای مهیایی برای برگزاری مراسم عزاداری محرم استفاده کنیم، قابل تحسین است اما سنجیدن موقعیت مکانی و حفظ حریم‌ها را نمی‌توان نادیده گرفت، نمونه واضح این نقد بر هیئتی است که در فضای دانشگاه علوم پزشکی و در جوار یادمان شهدای گمنام برپا شد و هر شب هزاران نفر از شهروندان را میزبانی می‌کرد.

رضایت مردم از نحوه برگزاری مراسم قابل تقدیر است اما تبعات این اقدام که صدای بلندگوها تا پاسی از شب در جوار محیط درمانی بیمارستان رازی بلند باشد و مزاحمتی برای آرامش بیماران ایجاد کند را نمی‌توان نادیده گرفت.

مورد بعدی حذف سطل‌های زباله از برخی مسیرهای تردد هیئت‌ها از‌جمله خیابان شهید مطهری بود که شرایط را برای آنها که الزام انداختن زباله در سطل را در فرزندان خود نهادینه کرده‌اند، کار را سخت کرده و برای آن قشر هم که به رها کردن ظرف‌های نذورات در مسیر تردد، عادت کرده‌اند، فرصت ایجاد کرده است.

حذف سطل‌های زباله به هر دلیل حتی تدبیر برای حفظ سلامت و ایمنی محورهای تردد مردم و هیئت‌ها، به همان اندازه که درست است، اشتباه است اگر جایگزینی نداشته باشد و نتیجه آن می‌شود همان که در طول خیابان مطهری شاهد بودیم و بدون شک سختی‌هایی که بر کارگران زحمتکش خدمات شهری تحمیل می‌شود.

پذیرایی‌های لوکس، گرانقیمت و شیک (بخوانید لاکچری) در برخی موکب‌ها هم از مواردی بود که از دید شهروندان دور نماند، مردم به همان اندازه که به هزینه کردن در راه امام حسین علیه‌السلام اعتقاد دارند، بیش از آن بر این باورند که حذف برخی از موارد و هزینه کردن وجوهات نذری در مسیری که مانایی دارد، از معروف‌هایی است که باید در ماه محرم بر آن تاکید شود، پذیرایی با قهوه اسپرسو در برخی موکب‌ها، اگر چه کاری شیک و زیباست اما به جهت اینکه جامعه مخاطب خاص دارد و چون با ذائقه همه همخوان نیست، اغلب به اسراف و هدر رفت هزینه می‌انجامد، قشنگ نیست، حال آن که آن شبی ده‌ها میلیون تومان هزینه برای پذیرایی از عزاداران می‌تواند در تامین تجهیزات درمانی، کمک به تامین جهیزیه زوج‌های جوان، خانه‌دار شدن اقشار ضعیف و... گره‌گشا باشد.

مهمترین عارضه وارده بر مراسم عزاداری امسال، از روز عاشورا و از محیط آرامستان گزارش شده، مردم امسال و خیلی ناباورانه با حجم زیادی از متکدیان مواجه شده بودند که اغلب به‌صورت خانوادگی بر سر قبور حاضر شده و گدایی می‌کردند،

خیرات برای اموات، نفس کاری است که در آرامستان رقم می‌خورد و برای آنها که بر سر مزار درگذشته خود حاضر شده‌اند، هیچ فرقی نمی‌کند به چه کسی هدیه شود، اما هیچ‌کس چهره نازیبایی که بر فضای آرامستان حاکم شده بود را بر نمی‌تافت.

نکته بارز در این ماجرا، خودروهایی بود که این افراد در حاشیه پارک کرده بودند و دور از چشم ماموران شهرداری و بهزیستی و دیگر دستگاه‌های متولی! و پیش چشم مردم!! گروه گروه آن‌چه در کیسه‌های همراه داشتند را به ماشین‌ها منتقل می‌کردند.

طبل و سنج‌ها هم که همچنان ابزار لازم برای شور ایجاد کردن در مراسم بود البته برای برخی هیئت‌ها! و علیرغم فرهنگ‌سازی‌هایی که طی چند سال اخیر صورت گرفته و اهتمام برخی هیئت‌های قدیمی در حذف طبل از مراسم، همچنان شاهد خرید طبل‌هایی در ابعادی قابل تامل توسط برخی هیئت‌ها و حتی افراد هستیم.

سخنرانی‌های مطول و گاه غیرکارشناسانه هم از نقدهایی است که مردم بر برخی مراسم چند روز گذشته وارد دانسته‌اند و معتقدند که گفتن از اهداف قیام امام حسین علیه‌السلام و نقشی که ایشان در مانایی دین اسلام داشتند، خط سیری است که باید با استفاده از فرصت تریبون‌های دهه محرم ترویج شود و بی‌شک پراکنده‌گویی و گزافه گویی و... نتیجه‌ای جز طرد شدن مردم و دور شدن جوانان از هیئت‌ها حاصلی نخواهد داشت.

امید که با واکاوی و آسیب‌شناسی این موارد، بتوانیم شاهد سوگواری‌هایی هدف‌دار و غنی تا پایان ماه صفر و البته سال‌های آتی باشیم.

پایان پیام/۳۶۳۵