ضرورت تشریح دلایل اعمال تغییرات در لوایح برنامه و بودجه در راستای توسعه بیشتر کشور
عضو هیئت علمی مرکز پژوهش‌های توسعه و آینده‌نگری سازمان برنامه گفت: برنامه‌های بلندمدت و کوتاه‌مدت نظیر بودجه سالانه، دچار تغییراتی ناگهانی در مجلس می‌شود؛ در این‌باره تشریح دلایل تغییرات گسترده در لوایح برنامه و بودجه، مناسب به نظر می‌رسد.
مرتضی مهرعلی تبار فیروزجایی در گفت‌‌وگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری فارس اظهار داشت: اگر هدف نهاییِ تنظیم اسناد برنامه‌ای اعم از برنامه‌های کوتاه‌مدت، مثل اسناد بودجه سالیانه و میان مدت نظیر برنامه‌های توسعه و برنامه‌های بلند مدت نظیر سند چشم‌انداز، «توسعه کشور، حل مشکلات جامعه و افزایش رضایت و کیفیت زندگی مردم» است، پس تنها عامل تعیین کنندۀ در گزینش یک تصمیم و انتخاب یک سیاست و اقدام خاص، باید براساس منطق کارشناسی و نگاه عالمانه و برآورد علمی باشد.
این محقق و پژوهشگر توسعه ادامه داد: اساسا مفهوم برنامه و برنامه‌ریزی این است که یک سازمان یا نهاد مجموعه اقدامات پیشِ روی خود را در یک بازه زمانی مشخص در قالب یک یا چند هدف معین بر اساس منطقی واقعی، نظم ببخشد؛ ولی اگر این نظم‌بخشی مبتنی بر بینشی منطقی و محکم استوار نباشد، شاید بتوان گفت نداشتن برنامه مطلوب‌تر از این است که مسیری اشتباه را تبدیل به تصمیم قانونی کرده و در نتیجه آن خسران جبران ناپذیری را بر بدنه یک نظام تحمیل شود.
مهرعلی تبار افزود: برنامه‌های بلندمدت و کوتاه مدت نظیر بودجه سالانه ابزاری است که دولت می‌تواند با سامان بخشیدن امور مختلف، به اهداف خود دست یابد. در این راستا اما در نظام برنامه‌ریزی ایران ،تجربیات گذشته نشان می‌دهد که برخی دخالت‌ها، تنظیم یک سند محکم مثل سند بودجه را با چالش مواجه کرده است.
وی در تشریح و آسیب شناسی وضعیت کنونی ادامه داد: شاهد این مدعا، تصمیمات مهمی و حساسی است که فصول تنظیم بودجه و تدوین برنامه، در مدتی کوتاه و با یک قیام و قعود، تحت تاثیر افراد دارای قدرت تصمیم‌گیری و اثرگذاری گرفته می‌شود؛ درحالی که همان موضوع، ساعت‌ها و حتی روزها و ماه‌ها در یک مرجع تخصصی بررسی شده و به تصمیمی رسیده است؛ اما به ناگاه تحت تاثیر تصمیم غیر منطقی که برخواسته از تعصب منطقهای و بخشی است نادیده گرفته شده و تحت تاثیر نگاه تک بعدی، سیاستی دیگر اتخاذ می‌شود.
مهرعلی تبار ادامه داد: این امر متاسفانه در نظام‌های تصمیم‌گیری کلان تبدیل به یک سنت شده و تا حدی که موجب شده است برنامه‌ریزان را به فرجام مطلوب یک برنامه تا حدی نا امید کند. شاهد این مدعا را می‌توان در اظهارات و گزراش‌های تهیه، تنظیم و تصویب بودجه سالیانه ردیابی کرد که برخی از کارشناسان و مسئولان از موضوع شکایت دارند.
وی بیان کرد: به‌طور خلاصه می توان گفت زمانی می‌توان انتظار تنظیم یک سند برنامه قابل اتقان را داشته باشیم که نگاه خودخواهانه در تدوین آن به کلی برچیده شده و همه تصمیم‌سازان سر تسلیم در برابر حساب و کتاب کارشناسی و برآوردهایی که برخواسته از پایگاه منطقی مشخص است؛ داشته باشند؛ به عبارتی باید به این نکته توجه داشت از نگاه برنامه‌ریزی شاید موضوعی و یا منطقهای علی‌الظاهر نادیده و یا کمتر مد نظر قرار گرفت، اما این از نگاه یک برنامه‌ریز نادیده انگاشتن نیست، بلکه برعکس، اصول منطق برنامه‌ریزی چنین حکم می‌کرد که موضوعی یا بخشی در اولویت قرار بگیرد و موضوعی دیگر کمتر مورد توجه باشد.
وی افزود: افزود: کارشناسان، متخصصان و صاحب نظران باید به صورت مشخص از چرایی تصمیمات و تغییرات لوایح برنامه‌ای و بودجه ای مطلع شوند، در واقع همانگونه که دولت با انتشار لایحه بودجه، نگاه خود را در معرض نقد و بررسی صاحبان اندیشه قرار می‌دهد، خوب است نهاد محترم بررسی کننده لوایح برنامه‌ای و بودجه ای نیز دلایل تغییرات و مدل‌های مطلوب خود را به منظور بررسی متخصصان به صورت رسمی منتشر کند تا در پرتو این اطلاع‌رسانی دقیق و تضارب نظرات کارشناسی، راه توسعه کشور بهتر از قبل پیموده شود.
پایان پیام/