زندگی به سبک پدر منجی؛ «با فرزندانتان طوری رفتار نکنید که جری شوند»

امام حسن عسکری(ع) گرچه بیشتر دوران زندگی خود را در اسارت گذراندند و سرانجام نیز درسن 28 سالگی به شهادت رسیدند اما در تمام دوران پربرکت زندگی شان، مسئولیت های فردی و ولایی خود را تمام و کمال به انجام رساندند و آموزه های ارزشمندی را برای شیعیان به یادگار گذاشتند. گروه زندگی-نفیسه خانلری:همه بایدها و نبایدهای زندگی فردی و اجتماعی ما انسان ها در سبک زندگی اولیایی نهفته است که امروز حسابی از وجودشان غافل شده ایم و با همین غفلت نیز آسیب های بسیاری را متوجه خود، خانواده و جامعه مان کرده ایم، بنابراین آشنایی با سبک زندگی ائمه اطهار(ع) و الگوبرداری از سیره این بزرگواران، شاید بزرگترین رسالت ما در این دوره از تاریخ باشد. چه بساکه همزمان با سالروز شهادت امام حسن عسکری(ع) می خواهیم برخی از نکاتی طلایی زندگی این امام بزرگوار را با هم مرور کنیم و قدمی برای بهتر زیستن برداریم. گروه زندگی-گروه زندگی-نفیسه خانلری:نفیسه خانلری:سبک زندگیخانوادهتکریم و احترام به همسر تکریم و احترام به همسرتکریم و احترام به همسرحلقه گمشده بسیاری از زوج های جوان در زندگی مشترک، مساله تکریم و احترام به همسران است که اختلافات بزرگتر را پایه ریزی می‌کند. موضوعی که همه اهل بیت(ع) ما نسبت به آن تاکید داشته اند و امام حسن عسکری(ع) نیز نمونه بارزی از این الگو هستند. ایشان گرچه با بانویی اسیر ازدواج کردند اما همواره از همسرشان به عنوان بانویی شایسته و پاک دامن یاد می‌کردند و هیچ وقت به او سخت نمی گرفتند. این امام بزرگوار آنقدر نسبت به رفتار با خانواده حساس بودند که می فرمودند:«با اهالی خانه و مردم با تواضع و فروتنی رفتار کنید. کسی که در مقابل خانواده اش متواضع باشد، در آخرت از صدیقین محسوب می شود و در زمره شیعیان راستین امیرالمومنین(ع) قرار می گیرد.» ازدواجحجت الاسلام محمدنیلی نویسنده و محقق اسلامی حجت الاسلام محمدنیلی نویسنده و محقق اسلامیتاکید به رفتار حساب شده با فرزندان تاکید به رفتار حساب شده با فرزندانتاکید به رفتار حساب شده با فرزندانبرخی از والدین تصور می کنند به عنوان سرپرست فرزندان شان، محق هرگونه رفتاری در قبال آن ها هستند و گاهی به حدی دچار افراط و تفریط می شوند که از نوع تربیت خود نتیجه عکس گرفته و عواقب آن را هم می بینند. این نکته ای است بسیار مهم که حتی امام حسن عسکری(ع) نیز در خصوص آن، توصیه ای داشته و می فرمایند:«با فرزندان طوری رفتار نکنید که نسبت به شما جری شوند. حتی با یکدیگر طوری رفتار نکنید که فرزندانتان احساس کنند می توانند مقابلتان بایستند چون در این صورت وقتی به بزرگسالی رسیدند، طوری رفتار خواهند کرد که مجبورید آن ها را نفرین کنید.» بنا به گفته علمای شیعی، امام حسن عسکری(ع) فرزندی جز مهدی موعود(عج) نداشته اند اما در قبال همین تک فرزند نیز حقوقی قائل بوده و درنهایت احترام با ایشان برخورد می‌کرده اند. آن راقائلحجت الاسلام محمدنیلی نویسنده و محقق اسلامی حجت الاسلام محمدنیلی نویسنده و محقق اسلامیتوصیه به میانه روی و پرهیز از اسراف توصیه به میانه روی و پرهیز از اسرافتوصیه به میانه روی و پرهیز از اسرافگرچه در زندگی مدرن امروزی، اسراف به امری عادی تبدیل شده و خیلی ها دیگر درک درستی از مصرف صحیح ندارند اما اسراف هیچ گاه در سبک زندگی اسلامی جایگاهی نداشته و امام حسن عسکری(ع) نیز نسبت به این مساله حساس بوده اند. روایت است که روزی فردی اسراف کار از حضرت می خواهند تا برای گشایش مالی او دعا کنند، امام حسن عسکری(ع) ضمن اعلام این خبر که به زودی ارثیه ای به آن فرد می رسد، این چنین توصیه می‌کنند:«خدا را سپاسگزاری کن و برتو باد به میانه روی و پرهیز از اسراف که اسراف از رفتارهای شیطانی است.» با این توصیه امام حسن عسکری(ع)، آن فرد از اسراف دست برداشته و به حقوق الهی و برادران دینی خود نیز رسیدگی می کند.» کشف الغمه،ج2، ص424 کشف الغمه،ج2، ص424رعایت ادب و درک افراد غمگین رعایت ادب و درک افراد غمگینرعایت ادب و درک افراد غمگینامام حسن عسکری(ع) تاکید بسیاری به رعایت ادب دارند و یکی از مهمترین ابعاد ادب را نیز رعایت حال افراد غمگین می‌دانند. ایشان می فرمایند:«اظهار شادی در حضور فرد غمگین دور از ادب و انسانیت است.» این فرمایش امام یازدهم بسیار با حال این روزهای ما همخوانی دارد. گرچه هنوز هم خیلی ها خصوصا آن هایی که اعتقادات قوی تری دارند، به مسائل اخلاقی پایبند هستند و خوشی های خود را در برابر افرادضعیف و یا غمگین فریاد نمی زنند اما متاسفانه خیلی ها هم متاثر از فضای مجازی، اخلاق و مرام را کاملا فراموش کرده اند و هر روز با اشتراک گذاری خوشی های زندگی شان، آه حسرت را بردل خیلی ها می‌گذارند که قطعا این رفتار مطابق با آداب اسلامی و پسندیده اهل بیت(ع) نیست. انسانیتتحف العقول عن آل الرسول، ص489 تحف العقول عن آل الرسول، ص489سخاوت و بخشندگی تمام عیار سخاوت و بخشندگی تمام عیارسخاوت و بخشندگی تمام عیارمتاسفانه بر خلاف آداب اسلامی، سبک زندگی ما به سمتی پیش رفته که حتی اگر توانمند هم باشیم، بخشش که هیچ، حتی حاضر به قرض دادن هم نیستیم و به راحتی روی دوست و فامیل خود را زمین می اندازیم! رفتاری که به هیچ عنوان در سیره اهل بیت(ع) جایی ندارد و ائمه اطهار به شدت به سخاوتمندی و کمک به دیگران حتی کمک به کسانی که اصلا آن ها را نمی شناخته اند، شهره بوده اند. روایتی وجود دارد مبنی براینکه روزی پدر و پسری نیازمند با شنیدن وصف بخشندگی امام حسن عسکری(ع) نزد ایشان می روند تا از حضرت طلب یاری کنند. حضرت با دیدن پدر و پسر ناشناس، ضمن گشاده رویی و استقبال از آن‌ها، نیاز مالی‌شان را تامین می‌کند و راه درست را نیز پیش روی آن‌ها می گذارد. بر خلافکمک به دیگراناصول کافی، کتاب الحجة، باب مولد ابی محمد الحسن بن علی، ج 3 اصول کافی، کتاب الحجة، باب مولد ابی محمد الحسن بن علی، ج 3دوری از جدال و شوخی نابجا دوری از جدال و شوخی نابجادوری از جدال و شوخی نابجاامام حسن عسکری(ع) می فرمایند:«با کسی جدال و نزاع نکن که بها و ارزش خود را از دست می‌دهی و با کسی شوخی و مزاح ناشایست نکن وگرنه افراد بر تو جری و چیره خواهند شد.» این روایت چند اصول اخلاقی را در خود جای داده و به صراحت بیان می کند که جدال و شوخی نابجا چه عواقبی را می تواند به همراه داشته باشد و شخصیت فرد را زیرسوال ببرد. چه بساکه همه افراد بویژه آن هایی که سن و سال کمتری دارند و از تجربه کمتری در زندگی برخوردارند، با توجه این نکات مهم اخلاقی می توانند از همین ابتدا، شخصیت فردی و اجتماعی شان را شکل داده و دیگران را مجاب به رعایت ادب و احترام در قبال خود کنند. اعیان الشیعه، ج2،ص41 اعیان الشیعه، ج2،ص41موعظه دوستان در خلوت موعظه دوستان در خلوتموعظه دوستان در خلوتاز قدیم گفته اند دوست واقعی کسی است که مثل آینه عمل کرده و ایرادات تو را بگوید. البته این هم اصول و آداب خاصی دارد و اگر در چارچوب تعیین شده صورت نگیرد، می تواند روابط دوستی را به خطر بیندازد. امام حسن عسکری(ع) می فرمایند:«هرکس که برادرش(دوستش) را در خفا و پنهانی اندرز دهد، بدون شک او را آراسته و اگر آشکارا موعظه کند، رسوایش ساخته است.» به واقع، نصیحت دوستان از اصول تربیتی در آداب اسلامی است و هیچ انسانی نباید نسبت به اشتباه دوستان و اطرافیان خود بی تفاوت باشد و امر به معروف و نهی از منکر را فراموش کند اما این توصیه ها به همان اندازه که حائزاهمیت است، به همان اندازه هم دارای ظرافت‌هایی است که نباید از آن غافل شویم. تحف العقول عن آل الرسول، ص489 تحف العقول عن آل الرسول، ص489پایان پیام/