شنیده نشدن نوای نی مرد عشایر در ساز ناکوک طبیعت

تمام زندگی عشایر وابسته به دام بوده اما در چند سال اخیر خشکسالی‌ها و حذف یارانه نهاده‌های دامی باعث شده که بسیاری از عشایر نتوانند از پس هزینه‌های دام‌هایشان برآیند و مجبور شده تا چوب حراج به مال خود بزنند.

خبرگزاری فارس، اصفهان: صدای زنگوله دام‌ها همراه با نوای نی چوپان، آواها و نواهای سنتی، بوی دلنشین خاک باران خورده، غذاهای طبیعی و پوشش رنگارنگ و اصیل مردان و زنان در کنار سیاه چادرها برای هر کسی یادآور جذابیت‌های بی‌بدیل زندگی عشایر است؛ این مسافران همیشگی طبیعت.

به پاس تقدیر و تشکر از مقام روستاییان و عشایر غیور ایران از سوی شورای فرهنگ عمومی کشور ۱۵ مهر به نام روز روستا و عشایر نامگذاری شده است.

عشایری که در قوم‌های مختلف ایرانی حضور دارند و به زبان‌ها و گویش‌های مختلفی نیز صحبت می‌کنند. از جمله معروف‌ترین ایلات عشایری کشور می‌توان به بختیاری‌ها، لک‌ها، جاف‌ها، قشقایی‌ها، شاهسون‌ها و افشارها اشاره کرد.

ایل قشقایی یکی از ایل‌های پرجمعیت ایرانی است. این ایل را جزوی از ترکمانان دشت قبچاق می‌دانند که بعدها به هند، عراق و سیستان و در پایان به استان فارس مهاجرت کرده‌اند. ایل قشقایی با وجود گذر زمان و شکل‌گیری فرهنگ مدرنیته، آداب و رسوم خود را حفظ کردند و از زندگی کردن در طبیعت بهره می‌برند. زندگی در سیاه چادر، موسیقی‌های خاص ایلی، زندگی، غذا و خوراکی‌های سنتی خاص ایل از ویژگی‌های مهم ایل قشقایی است.

عشایر بر سر دو راهی تداوم زندگی عشایری یا یکجانشینی

زندگی عشایر بر پایه دامداری بنا شده است. سهم آن‌ها از تولید گوشت کشور ۲۵ درصد است. کوچ و چرای دام، از مهم‌ترین ویژگی‌های زندگی عشایری است، اما سال‌هاست که جمعیت عشایری ایران با محدودیت‌هایی همچون منابع طبیعی روبروست. در سال‌های اخیر مراتعی که قبلاً محل چرای دام‌های عشایر بوده و حتی ایل راه‌هایی که زمانی محل عبور عشایر از ییلاق به قشلاق و بالعکس بوده تغییر کاربری داده و به باغات، جاده‌ها و خانه‌هایی تبدیل شده است که دیگر مجال حرکت و زندگی به عشایر را نمی‌دهند. این موارد یکی از هزاران عواملی است که عشایر قشقایی را که از جمله بزرگترین جمعیت‌های عشایری ایران محسوب می‌شوند بر سر دو راهی تداوم زندگی عشایری یا یکجانشینی قرار داده است.

مهم‌ترین نیازهای عشایرایجاد راه‌های ارتباطی مناسب، ارتقای سلامت آنان، واکسیناسیون به موقع دام و طیور عشایر، تامین آرد، نفت سفید و دیگر امکانات گرمایشی و سرمایشی مناسب مناطق سخت گذر و قابل حمل و تجهیزات مخابراتی لازم برای ارتباط مناسب با جوامع روستایی و شهری است.

تیغ واسطه‌ها بر گلوی عشایر

 مجید نادری دره‌شوری، رئیس اداره امور عشایر شهرضا که خود نیز جزو طوایف قشقایی است به خبرنگار فارس می‌گوید: هر چه به عشایر خدمت کنیم و خدمات و تولیدات‌شان را خریداری کنیم باز هم کم است، تنها قشری در جامعه هستند که بدون هیچ امکانات رفاهی بیشترین تولید را دارند، بنابراین شایسته رسیدگی بیشتر هستند.

وی افزود: عشایر استان اصفهان شامل ایل قشقایی با تعداد بیش از ۵ هزار و ۵۰۰ خانوار در شهرستان‌های سمیرم، شهرضا و دهاقان و ایل بختیاری نزدیک به ۵ هزار خانوار در شهرستان‌های فریدونشهر، چادگان و فریدن و ایل عرب بیش از هزار و ۵۰۰ خانوار در شهرستان جرقویه مستقر هستند.

نادری ادامه داد: قشلاق‌های ایل بختیاری خوزستان و بهبهان، ایل قشقایی فارس، بوشهر و کهگیلویه و ایل عرب جرقویه و ییلاق را سمیرم، دهاقان، شهرضا، فریدونشهر و بروجن و آباده مستقر هستند.

رئیس اداره امور عشایر شهرضا بیان کرد: شغل عشایر علاوه بر دامداری، تولید عسل، لبنیات، صنایع دستی، گیاهان دارویی، تولیدات باغی و زراعی است که به صورت ارگانیک تهیه ولی به علت نداشتن برند توسط واسطه‌ها به قیمت کم خریداری و در بازارها به قیمت گزاف فروخته می‌شود.

چوب حراج عشایر بر دام‌هایشان

وی افزود: تمام زندگی عشایر وابسته به دام بوده اما در چند سال اخیر خشکسالی‌ها باعث شده که بسیاری از عشایر نتوانند از پس هزینه‌های دام‌هایشان برآیند و مجبور شده تا چوب حراج به مال خود بزنند.

نادری دره شوری بیان کرد: امسال به عشایر شهرضا و دهاقان ۸ میلیارد تومان تسهیلات کم بهره تبصره ۱۶ پرداخت کردیم در حالی که حق‌شان بیشتر از این رقم بود.

 رئیس اداره امور عشایر شهرضا  با اشاره به توزیع ۹ هزار متر لوله آب شرب و کشاورزی بین عشایر گفت: توزیع تانکرهای بهداشتی و پکیج های خورشیدی، توزیع ورق‌های ژئوممبران برای استخر، آبرسانی سیار به عشایری که دسترسی به آب شرب بهداشتی ندارند و تیغ‌زنی(تسطیح) هر ساله ایل راه‌های عشایری و زیرسازی بعضی از راه‌ها از جمله اقدامات امور عشایر شهرضا برای این قشر است.

وی ادامه داد: عشایر علاوه بر دامداری کشاورزی و زنبورداری هم دارند برای اینکه زندگی‌شان در چرخه بیفتد باید چند شغل همزمان داشته باشند.

نادری تصریح کرد: سازمان امور عشایر با اینکه خرید دام عشایر را در برنامه‌ دارد، اما باید خرید تضمینی دام عشایر در اولویت باشد و تحویل نهاده دامی به صورت صددرصد اجرایی شود و اول نهاده دامی را به عشایر تحویل دهد و بعد تضمین دهد که دولت دام را بدون هیچ تبصره و قانونی می‌خرد تا اتفاق فروش دام در سال گذشته برای عشایر دوباره تکرار نشود.

از خشم و قهر طبیعت تا فروش دام عشایر

علی محمد که چین و چروک صورت و دستان زحمت کشیده‌اش، نشان از سپری کردن روزگار پرزحمتی دارد، دل پری از شرایط سخت اقتصادی دارد.

او می‌گوید: راه‌های عشایری ما را مسدود کردند و ما را برای کوچ و تردد به جاده‌های آسفالت کشیدند که قربان‌گاه عزیزترین افراد ما شده‌اند.

از خشم و قهر طبیعت می‌گوید: اینکه بارها گرفتار خشکسالی و قهر طبیعت شدند، از کمبود آرد و مشکلات تهیه نان، راه‌های ناهموار و آسیب‌های میلیاردی که سیل به آغل‌های آنها در قشلاق و ییلاق زده، کمبود نهاده‌های دامی و ده‌ها مشکل دیگر.

با توجه به قیمت بالای نهاده‌های دامی و پایین بودن قیمت گوشت در سال گذشته شاهد فروش دام توسط عشایری بودیم که به دلیل عدم توانایی در نگهداری و پرورش دام و به ویژه برای کسانی که توان مالی نداشتند.

سکونت در جوار شهرها و روستاها و روی آورن به شغل‌های کاذب سبب به وجود آمدن مشکلات اجتماعی برای عشایر شد.

علی محمد آهی از ته دل می‌کشد و در این باره می‌گوید: افراد کهنسالی که به زندگی در طبیعت عادت کرده بودند، ارمغان ماندن در شهر برای آنها چیزی به جز بیماری نداشت و باز به طبیعت بازگشتند اما این بار به عنوان چوپان برای دامداران شهری و سرمایه‌داران؛ تنها برای گذران عمر با شغل مورد علاقه‌شان و حفظ شأن و آرامش‌شان برای مال از دست رفته.

او اعتقاد دارد عشایر صورت‌شان را با سیلی سرخ می‌کنند.

حذف یارانه نهاده‌های دامی و افزایش قیمت گوشت

وقتی به دم سیاه چادر می‌روی بیش از ۵۰۰ رأس گوسفند می‌بینی وقتی از او سؤال می‌کنم این گوسفندان مال کیست؟ می‌‌گوید: ۲۰ تا از آن‌ها مال خودم است و بقیه مربوط به یک دامدار شهری است، زحمتش مال عشایر و سودش مال فلانی است.

علی محمد گفت: اکنون که قیمت گوشت بالا رفته است، کسانی بردند که دام‌شان را نفروختند و آنها کسانی بودند که دارای وضع مالی مناسب بودند و این فاصله‌ای که در زمان حذف یارانه نهاده دامی و افزایش قیمت گوشت قرمز به وجود آمد باعث اختلاف طبقاتی شدید بین این قشر ضعیف جامعه شد.

اینها را می‌گوید و معتقد است اگر مسؤولان به داد عشایر نرسند، آنها به زودی دچار ورشکستگی می‌شوند و تولید در جمعیت عشایری استان و شهرستان به سرعت به صفر می‌رسد.

درد دل‌های علی محمد کم‌کم اوج می‌گیرد اما در میان همین هیجان ناشی از دغدغه‌ها و مشکلات عشایر، باز هم قدردان رئیس امور عشایر شهرضا مجید نادری دره‌شوری است و او را عشایرزاده‌ای می‌داند که برای رسیدگی به امور عشایر، روز و شب نمی‌شناسد اما نیاز است امکانات و اختیارات به او داده شود تا بتواند مشکلات را برطرف کند.

مسؤولان به داد عشایر برسند

به گزارش فارس، هرچند زندگی عشایر برای مردم شهرنشین پر از هیجان است ولی بدون شک، تحمل مشقت‌های این زندگی فقط از عهده شیرزنان و غیورمردان عشایر بر می‎آید که با تحمل تمام کمبودها در راستای رونق تولید تلاش می‎کنند.

اگرچه زندگی در مناطق عشایری به دلیل همنشینی با طبیعت، سادگی و همدلی، همواره دارای حلاوت‌های خاصی برای کوچ نشینان بوده اما وجود برخی کاستی‌ها، کمبودها و مشکلات این جلوه‌های زیبا را کم رنگ کرده است.

در واقع هر چادر عشایری، یک واحد تولیدی محسوب می‌شود که با تلاش خستگی‌ناپذیر عشایر زحمت‌کش منجر به محصولات و تولیداتی پاک و سالم می‌شود. عشایر در کنار ظرفیت‌های بسیار خوبی که در حوزه تولید دارند، با مشکلات بسیار زیادی نیز روبه رو هستند که می‌طلبد مسؤولان تلاش بیشتری برای رفع مشکلات و تأمین نیازهای آن‌ها داشته باشند.

پایان پیام/