حکم اولیه دادگاه لاهه علیه اسرائیل اجرا خواهد شد؟
دیوان بین‌المللی دادگستری مستقر در لاهه حکمی اولیه علیه اسرائیل صادر کرد و از این رژیم خواست اقدامات لازم برای جلوگیری از نسل‌کشی در غزه انجام دهد؛ آیا این حکم اجرا می شود و یا بر روی کاغذ باقی خواهد ماند سوالاتی است که پس از این اتفاق برای جامعه جهانی مطرح شده است.
گروه قضائی خبرگزاری فارس: روز گذشته قضات دیوان بین‌المللی دادگستری درباره شکایت آفریقای جنوبی از رژیم صهیونیستی به دلیل نسل‌کشی در نوار غزه احکامی موقت را علیه اسرائیل صادر کردند.
آفریقای جنوبی اواخر ماه دسامبر پرونده مربوط به نسل‌کشی علیه رژیم صهیونیستی را به دیوان بین‌المللی دادگستری ارائه کرد و از این دیوان خواست تا اقدامات فوری برای پایان دادن به کشتار و خونریزی‌های گسترده در غزه انجام دهد. جایی که شمار جان باختگان آن از ابتدای تاریخ ۷ اکتبر تاکنون به بیش از ۲۶ هزار نفر رسیده است.
روز گذشته، قضات دیوان بین‌المللی دادگستری طبق درخواست آفریقای جنوبی احکامی موقت را علیه اسرائیل صادر کردند. به طور خلاصه این دادگاه از اسرائیل خواست تمامی اقدامات لازم را برای جلوگیری از نسل‌کشی در غزه انجام دهد.
این دادگاه به اسرائیل دستور داد ظرف یک ماه تمامی اقداماتی که برای جلوگیری از نسل‌کشی انجام داده را به دیوان لاهه گزارش دهد. قاضی این دادگاه گفت حکم مذکور تعهدات بین‌المللی برای اسرائیل ایجاد می‌کند.
در همین راستا دادگاه به رژیم صهیونیستی دستور داد تا «اقدامات فوری» را برای فراهم کردن خدمات مورد نیاز فوری و کمک های بشردوستانه در نوار غزه انجام دهد با این حال دستوری مبنی بر برقراری آتش‌بس در این جنگ را مطرح نکرد.
حکم دیوان بین المللی دادگستری لازم الاجرا است؟
مهدی توکلی، وکیل پایه یک دادگستری در پاسخ به این سوال خبرنگار فارس و در تشریح اینکه دادگاه لاهه کجاست و چه احکامی از سوی این دادگاه صادر می شود، گفت: دیوان بین المللی دادگستری، نهاد قضاوتی و دادرسی سازمان ملل است که در شهر لاهه هلند قرار گرفته است.
وی افزود: در شهر لاهه هلند دو نهاد رسیدگی قضایی در عرصه بین المللی، دیوان بین‌المللی دادگستری و دیوان کیفری بین المللی وجود دارد که دیوان کیفری بین‌المللی برای رسیدگی به یکسری جرائم در عرصه بین‌الملل مثل جنایات سازمان یافته علیه بشریت، نسل کشی و مواردی از این قبیل تشکیل شده است.
توکلی بیان کرد: دیوان بین‌المللی دادگستری برای رسیدگی اختلافات و دعاوی فی ما بین دولت ها و کشورها تشکیل شده و به رسیدگی می پردازد. دیوان بین‌المللی دادگستری سه نوع رای صادر می‌کند. دسته نخست این آرا، «آرای مشورتی» که این آرا صرفا جنبه مشورتی دارد و از منابع حقوق بین‌الملل است و به نوعی حقوق نرم محسوب می‌شود. به بیان دیگر جنبه الزام آور ندارد.
این وکیل پایه یک دادگستری خاطرنشان کرد: دسته دوم آرا ترافعی یا به عبارت دیگر حکم هستند که در اختلافات و دعاوی فی ما بین کشورها صادر می‌شود و می‌تواند جنبه الزام آور داشته باشد که اگر دولتی که توسط دیوان بین‌الملل دادگستری محکوم شده این نوع رای را اجرا نکند، موضوع به شورای امنیت سازمان ملل ارجاع می شود.
گروه کور حق وتو در دعاوی بین المللی
وی افزود: بنابراین هر چند آرا ترافعی یا به عبارت دیگر احکام صادره ازسوی دیوان بین‌المللی دادگستری جنبه الزام‌آور دارد ؛ اما با توجه به اینکه الزام اجرایی این حکم باید از طریق شورای امنیت سازمان ملل اتخاذ شود و این تدابیر اجرایی از طریق شورای امنیت سازمان ملل انجام شود، مجدد با گره کور شورای امنیت و حق وتو مواجه خواهیم بود.
توکلی گفت: بنابراین آرائی که جنبه ترافعی دارد یا همان احکام صادره از سوی دیوان بین‌المللی دادگستری نیز به علت مواجه با گره کور شورای امنیت سازمان ملل و حق ظالمانه وتو جنبه اجرایی خود را از دست می دهد.
وی ادامه داد: دسته سوم تصمیمات این دیوان، دستور موقت است. یعنی تدابیر موقتی که دیوان برای امور فوری اتخاذ می کند، همانند تصمیمی که اخیرا دیوان در خصوص فلسطین و عزه اتخاذ کرد. این تصمیم می تواند جنبه اجرایی داشته باشد اما به هر ترتیب اجرایی شدن آرای این دیوان با یک مانعی به نام حق وتو و شورای امنیت سازمان ملل مواجه خواهد بود.
این وکیل پایه یک دادگستری بیان کرد: رسیدگی در این دیوان طبق ماده ۹۴ منشور ملل متحد انجام می‌شود تنها ساز و کار اجرایی که در بند دوم این ماده پیش بینی شده «مراجعه به شورای امنیت» است.
مراجعه به نهادهای بین‌المللی و دادگستری بین‌المللی ثمری دارد؟
توکلی گفت: بنابراین این سوال ایجاد می‌شود وقتی ما با مانعی به نام شورای امنیت و وتوی هرگونه اقدام اجرایی علیه رژیم صهیونیستی توسط دولت‌های غربی مواجه هستیم، اساسأ مراجعه به نهادهای بین‌المللی و مراجع دادگستری بین‌المللی چه اندازه می تواند ثمر بخش باشد؟ واقعیت این است که با توجه به حق ظالمانه وتو مراجعه به نهادهای بین المللی و مراجع دادگستری بین‌المللی ثمر بخشی اجرای و عملی چندانی ندارد جز اثبات برخورد ظالمانه رژیم صهیونیستی، جرائم صهیونیستی در اذهان جهانیان و اثبات اینکه رژیم صهیونیستی یک رژیم جنایتکار جنگی و یک رژیم مرتکب جنایات متعدد علیه بشریت است.
وی بیان کرد: اثبات این موضوع در اذهان جهانیان شاید تنها دستاورد مراجع به نهادهای دادگستری بین‌المللی برای جنایات رژیم صهیونیستی است. اما اگر انتظار داشته باشیم که مراجع به نهادهای بین‌المللی دادگستری تاثیر عملی و اجرایی مستقیمی نسبت به جنایات رژیم صهیونیستی داشته باشد، تقریبا این انتظار، انتظار به جایی نیست و چنین آثاری از مراجع به نهادهای بین‌المللی ایجاد نمی شود.
توکلی گفت: به بیان ساده تر سازوکار حاکم بر نهادهای قضایی بین‌المللی همانند سازوکار حاکم بر سازمان ملل و شورای امنیت یک سازوکار بیمار و ناکارآمدی است که فقط به دنبال حفظ منافع قدرت های بزرگ یعنی دارندگان حق وتو است و به دنبال اجرا و اعمال عدالت در عرصه جهانی و احقاق حق نیست. امروزه این واقعیت اثبات شده است.
به گفته این حقوقدان، بنابراین مراجع حقوقدانان کشور آفریقای جنوبی به دیوان دائمی دادگستری هرچند اقدام ارزشمند و قابل تقدیری است اما نمی توان از این اقدام انتظار بهره‌های عملی و اجرای داشت بلکه نتیجه این مراجعه نمایان کردن چهره ظالمانه و جنایتکار رژیم صهیونیستی بیش از پیش برای اذهان غافل است و بیش از پیش ناکارآمدی نهادهای بین‌المللی و مراجعه قضایی بین‌المللی برای حقوقدانان آشکار و ثابت کند.
پایان پیام/