«ایل زوله»؛ حکایتی از عشایر سرگردان بین مبدا و مقصد
۷۰ خانوار از از ایل زوله عشایر کرمانشاه بیش از ۵۰ سال است که فصل قشلاق خود را در دشت آزادگان استان خوزستان در کنار دامداران بومی منطقه سپری می‌کنند، اما امسال به دلایل اختلاف با طایفه بومی منطقه در فصل پاییز موفق به کوچ نشده و الان هم با وجودی که از ابتدای زمستان به سمت خوزستان تردد دارند همچنان با مشکلات عدم استقرار مواجه هستند.
خبرگزاری فارس- کرمانشاه، پرستو چمنی؛ جمعیت عشایری استان کرمانشاه ۱۳ هزار و ۸۰۰ خانوار است که بیش از ۷۶ هزار نفر جمعیت دارند که با در اختیار داشتن یک‌میلیون و ۴۰۰ هزار رأس دام سبک، ۳۰ درصد نیاز پروتئین استان را تأمین می‌کنند.
عشایر کرمانشاه با کمترین هزینه، سالانه با تولید ۱۲ هزار تن گوشت قرمز، ۲۴ هزار تن شیر و فرآورده‌های آن، یک‌هزار و ۷۰۰ تن الیاف دامی(پشم، کرک و مو) و ۹۰۰ تن روغن حیوانی؛ بیشترین خدمات را به اقتصاد استان دارند.
۳۰ درصد صنایع دستی کرمانشاه هم توسط جامعه عشایر استان تولید می‌شود؛ سالانه ۲۱ هزار قطعه صنایع دستی همچون چیغ، چادر، خورجین، توبره، گلیم، گیوه، قالی، قالیچه، نمد، موج، جاجیم و... توسط عشایر این دیار تولید می‌شود.
عشایر کرمانشاه علاوه بر تأمین امنیت غذایی نقش مهمی در تأمین امنیت مرزها دارند؛ عشایر این استان ۶ ماه از سال را در منطقه ییلاقی در سطح استان کرمانشاه پراکنده هستند و ۶ ماه دیگر را در مناطق قشلاق به صورت درون‌کوچ در مناطق گرمسیری استان کرمانشاه و بیش از ۳ هزار خانوار هم به صورت برون‌کوچ در استان‌های خوزستان، ایلام و لرستان مستقر می‌شوند.
عشایر استان در قالب ۱۴ ایل از جمله ایل کلهر، سنجانی، کرند، قلخانی، ثلاث باباجانی، جاف، جمهور، ترکاشوند، زوله، زنگنه، بان زرده، پایروند، بالاوند، زردلان و طایفه مستقل عثمانوند زندگی می‌کنند.
ایل زوله یکی از این ۱۴ ایل عشایری استان کرمانشاه است که تقریبا با یک‌هزار خانوار بیشترین دام(از ۵۰۰ تا هزار راس) را در اختیار دارند؛ در فصل ییلاق در سطح استان(مناطق شرقی و شهر کرمانشاه) و در فصل قشلاق به استان‌های ایلام، لرستان و خوزستان کوچ می‌کنند.
۷۰ خانوار از این تعداد بیش از ۵۰ سال است که فصل قشلاق خود را در دشت آزادگان استان خوزستان در کنار دامداران بومی منطقه سپری می‌کنند، اما پاییز امسال بنا بر مشکلاتی موفق به کوچ نشدند و در قسمت‌هایی از شرق استان کرمانشاه(هرسین و صحنه)بدون مرتع و پوشش گیاهی مستقر شدند.
ایل زوله(کرمانشاه)
ماجرا عدم کوچ به موقع از این قرار بود که بین عشایر «ایل زوله» استان کرمانشاه با طایفه خاصی از دشت آزادگان در استان خوزستان، اختلافاتی به وجود آمده که به عشایر مهمان اجازه ورود به مراتع قشلاقی دشت آزادگان را نمی‌دادند حتی این ماجرا موجب ایجاد تنش و درگیرهای بین آن‌ها نیز شده بود.
آنگونه نورخدا خالوندی از بزرگان عشایر ایل زوله می‌گوید: سال‌های سال است این ایل در فصل قشلاق در بستان دشت آزادگان مستقر می‌شوند، اما امسال به دلیل نفوذ بومی‌های محل به زور و حکم خود راه را بر ایل زوله مسدود کرده‌اند.
وی از مسوولان کشور خواست به این موضوع توجه کنند، گفت: امسال دام‌ها ما در اثر سرما، زیر باران تلف شدند. اگر با بومی‌های محل هم درگیر شویم سبب خون و خونریزی می‌شود. ما تابع قانون هستیم.
خالوندی با اشاره به فرمایشات امام خمینی(ره) مبنی بر اینکه عشایر ذخیره انقلاب هستند، تصریح کرد: ما همواره به انقلاب خدمت کرده‌ایم، الان باید مسوولان به ما توجه کنند.
درخواست عشایر ایل زوله از مسوولان کشوری و استانی
خلاصه؛ این اختلافات سبب باز شدن پای استاندار، نهادهای امنیتی، سیاسی و قضایی استان کرمانشاه به این ماجرا شد. تا اینکه در مورخه ۲ دی‌ماه سال ۱۴۰۲ محمد پورهاشمی مدیرکل امنیتی انتظامی استانداری کرمانشاه طی مصاحبه‌ای از پیگیری‌های استاندار کرمانشاه و ورود معاون امنیتی و انتظامی وزارت کشور و دبیر شورای امنیت ملی کشور برای رفع مشکل کوچ عشایر استان کرمانشاه به مراتع خوزستان خبر داد.
وی بیان کرد: رایزنی‌های مستمری با دبیر شورای امنیت ملی کشور، معاون امنیتی وزارت کشور، سازمان امور عشایر ایران و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری و به‌خصوص استانداری خوزستان صورت گرفت و با جدیت پیگیر حقوق این افراد شدیم تا به حقوق ۵۰ ساله خود برسند.
مدیرکل امنیتی انتظامی استانداری کرمانشاه گفت: متأسفانه مدتی پیش عشایری که در زمان ییلاق در استان کرمانشاه مستقر هستند، در منطقه قشلاقی خود در خوزستان که دارای حقوق عرفی ۵۰ ساله هستند، با روستائیان حاشیه مراتع دچار اختلافاتی شدند.
وی ادامه داد: چون این اختلافات در صلاحیت کمیسیون بند ۴۹ سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری است، این موضوع از سوی استانداری کرمانشاه و شخص استاندار به صورت ویژه پیگیری شد و دستگاه‌های حاکمیتی مانند سازمان امور عشایر و سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری به حقوق این عشایر اذعان دارند.
پورهاشمی گفت: خوشبختانه با رایزنی‌های صورت گرفته توسط استاندار کرمانشاه و معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استانداری با وزارت کشور، مشکل استقرار این عشایر در منطقه حاکمیتی استان خوزستان برطرف شده و امیدواریم که این عزیزان طی روزهای آینده در مراتع خود در مناطق گرمسیری مستقر شوند.
وی تصریح کرد: استانداری خوزستان این قول را به ما داده که عشایر کرمانشاهی در مراتع خود در آن استان مستقر می‌شوند.
ایل زوله(کرمانشاه)
بالاخره، عشایر ایل زوله با پیگیری مسوولان استانی از اوایل دی‌ماه به سمت منطقه قشلاق خوزستان حرکت کردن، اما طبق گفت‌وگویی که نعمت خالوندی‌فر رئیس شورای عشایر ایل زوله با خبرنگار فارس داشته؛ عشایر ایل خاص منطقه اجازه استقرار به آن‌ها نمی‌دهند و همچنان سرگردان هستند.
وی گفت: در مورخه ۶ دی‌ماه جاری نزدیک به ۱۰ کامیون از دام‌های عشایری با طی کردن مسافتی ۵۰۰ تا ۶۰۰ کیلومتر به سمت چراگاه‌های ۵۰ ساله خود در دشت آزادگان(مناطق عشایری سوبله و صفریه) در حرکت بودند متأسفانه ۱۰ الی ۱۵ راکب موتورسوار، وانت مزدا و پژو پارس از طایفه بومی دشت آزادگان با اسلحه سرد مانع حرکت عشایر شدند.
عشایر ایل زوله گردنه دلیجان جاده بستان(خوزستان)
رئیس شورای عشایر ایل زوله تصریح کرد: با تماس با مأموران انتظامی و حضور در محل، گفتند؛ دادستانی خوزستان دستور داده که فعلا عشایر ایل زوله در این منطقه حضور نداشته باشند و در مراتع شهرستان شوش به صورت موقت مستقر شوند.
وی ادامه داد: با توجه به این درخواست دادستانی در مورخه ۱۳ دی‌ماه جلسه‌ای با دادستانی خوزستان با حضور مسوولان ذی‌ربط داشتیم و قرار شد براساس نامه دیوان عدالت در رابطه با عشایر ایل زوله با توجه به بحث ممیزی؛ در منطقه دشت آزادگان اتراق کنیم، اما برخی از حاضران در جلسه راضی نبودند و نظر آن استقرار در خارج از دشت آزادگان بود؛ همچنان این قضیه بلاتکلیف مانده است.
خبرنگار فارس در ادامه برای پیگیری این موضوع به سراغ علی‌جعفر رضایی مدیرکل امور عشایری استان کرمانشاه و همچنین علی شعبانی، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار کرمانشاه رفته است.
*ممیزی مراتع تنها راه حل مشکل عشایر «ایل زوله»
مدیرکل امور عشایری استان کرمانشاه در این رابطه، گفت: تقریبا ۶۵ تا۷۰ خانوار از ایل زوله بالغ بر ۵۰ سال است که فصل پاییز به دشت آزادگان خوزستان کوچ کرده و قشلاق خود را در آنجا سپری می‌کنند.
وی ادامه داد: طی یکی‌دو سال گذشته با وجود بارندگی خوب، مراتع و پوشش گیاهی این منطقه هم خوب رشد کرده که همین سبب شده اهالی بومی منطقه به بهانه‌های مختلف مانع از ورود عشایر کرمانشاه شوند و گرنه طی این پنجاه سال چرا جلوی عشایر مهمان را نگرفتند.
مدیرکل امور عشایری استان کرمانشاه افزود: عشایر ایل زوله تا سال گذشته در کنار دامداران بومی منطقه حضور پیدا می‌کردند اما سال گذشته اختلافات اجتماعی بین آن‌ها و طایفه‌ای از خوزستان به وجود می‌آید که البته طی ماه‌های گذشته حل و فصل هم شده، اما الان اهالی بومی به بهانه این اختلافات اجتماعی به عشایر مهمان اجازه ورود به مراتع قشلاقی دشت آزادگان را نمی‌دادند.
وی ادامه داد: عشایر ایل زوله طی این سالیان پیگیر بحث ممیزی مراتعی که برای تحلیف دام‌ها استفاده کرده، نبوده. از سوی دیگر طرف خوزستانی پیگیر این موضوع برای مراتع شده است.
رضایی در تعریف بحث ممیزی مراتع، اضافه کرد: ایل زوله طی این سالیان از این مراتعی به صورت عرفی استفاده کرده؛ بحث ممیزی یعنی اینکه در سازمان منابع طبیعی با حضور نماینده امور عشایری سند آن مرتع برای آن‌ها صادر و در سامانه ثبت شود که دیگر قابل واگذاری به شخص دیگری نیست، چون با قرارداد ۹۹ ساله به صورت اجاره‌ای در اختیار آن‌ها قرار می‌گیرد.
وی خاطرنشان کرد: ایل زوله شکایت خود را به دیوان عدالت برده مبنی بر اینکه استفاده از این مراتع حق ما است چون ۵۰ سال‌ست از این مراتع استفاده می‌کنیم، در دوران جنگ تحمیلی در این منطقه بیش از ۷۰ شهید و جانباز تقدیم نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران کرده‌ایم...
نامه سازمان امور عشایر ایران به استاندار خوزستان
مدیرکل امور عشایری استان کرمانشاه ادامه داد: درخواست ایل زوله در دیوان عدالت رد شده با این توضیح که این موضوع مربوط به کمیسیون ماده ۴۹ سازمان منابع طبیعی است، الان با پیگیری سازمان امور عشایری این پرونده در حال پیگیری است.
وی با اشاره به تردد ایل زوله به خوزستان، اظهار کرد: ۹۰ درصد از این خانوارها حدود ۱۰ روزی‌است که به منطقه قشلاق خوزستان رفته و تاکنون با اینجانب به عنوان متولی امور عشایر استان تماس و مراجعه‌ای مبنی بر وجود مشکل خاصی برای استقرار نداشته، حتی خوزستان تمام خدمات را در راستای آبرسانی، سوخت‌رسانی و گاز مایع در اختیار آن‌ها قرار داده است.
ایل زوله (کرمانشاه)
رضایی در توضیح زمزمه‌هایی از اختلاف پیش‌آمده بین عشایر ایل زوله کرمانشاه و خوزستان، گفت: خوزستان، مراتعی را در نزدیکی مرتع مورد اختلاف، در اختیار ایل زوله کرمانشاه قرار داده که فعلا تا زمانی که بحث ممیزی از طریق سازمان منابع طبیعی و عشایری به نتیجه برسد، در آنجا مستقر شوند، ولی تعدادی از خانوارهای ایل زوله اصرار بر استقرار در همان منطقه‌ای را دارند که اختلاف بر سر آنجاست.
وی تصریح کرد: این موضوع از طریق دادستانی خوزستان به طور جد در حال پیگیری است، و قرار است طی جلساتی با دو طرف به توافقات لازم برای زندگی کردن در کنار هم برسند.
*پشتیبان عشایر کرمانشاه هستیم
علی شعبانی، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار کرمانشاه نیز در این رابطه به خبرنگار فارس، گفت: در این خصوص پیگیری‌های مستمری صورت گرفته و هنوز هم ادامه دارد.
وی ادامه داد: استاندار کرمانشاه سه بار با استاندار خوزستان در رابطه با مشکلات ایل زوله صحبت کرده، بنده از طریق معاون امنیتی وزیر کشور پیگیر موضوع هستم، خلاصه با چندین بار مکاتبه و جلسه، زمینه را فراهم کردیم تا ایل زوله به سمت خوزستان کوچ کنند.
معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار کرمانشاه با بیان اینکه پشتیبان عشایر استان کرمانشاه هستیم، گفت: خوزستان امنیت جانی عشایر ایل زوله را تأمین می‌کند و مشکلات از سوی مسوولان هر دو استان در حال پیگیری و حل شدن است، بهتر است عشایر هم کوچ و در مرتع مشخص شده از سوی امور عشایر خوزستان، اتراق کنند.
خبرگزاری فارس استان کرمانشاه تا حصول نتیجه پیگیر این موضوع خواهد بود.
پایان پیام/پ