خطر حریق در قلب تاریخی نصف جهان

بازار تاریخی اصفهان با ابنیه ارزشمند تاریخی و هزاران واحد صنفی، قلب تپنده نصف‌جهان است که سایه سنگین حریق بر سر آن سنگینی می‌کند. باشگاه خبرنگاران جوان اصفهان - «هشدار! خطر بیخ گوش بازار تاریخی اصفهان» این گزارش میدانی بود که خبرگزاری مهر در ماه مهر امسال منتشر کرد و در آن خطر بالقوه حریق در بازار تاریخی اصفهان را متذکر شد. گزارشی که با پیمایش چند ساعته همراه فرمانده پایگاه‌های آتش‌نشانی در بازار تهیه شد و تقریباً به تمام نقاط حادثه‌خیز از سرا‌های مختلف تا بافت فرسوده پشت بازار نیز پرداخته شد.هم‌اکنون حدود چهار ماه از آن گزارش می‌گذرد و بازار تاریخی اصفهان چندین بار مورد حمله شعله‌های آتش قرار گرفته، شعله‌هایی که خوشبختانه به سرعت اطفا شده و فرصت تبدیل به فاجعه‌ای بزرگ را پیدا نکردند. با این حال همچنان وضعیت در بازار اصفهان با حدود ۸ هزار و ۵۰۰ واحد صنفی و ده‌ها بنای ارزشمند تاریخی در محدوده خطر قرار دارد و زنگ خطر‌ها نیز به صدا درآمدند.مسئله آتش‌سوزی در بازار‌های تاریخی از داستان غم‌بار آتش‌سوزی در بازار تبریز آغاز شد و اواسط بهار سال ۱۳۹۸ پررنگ شد. این فاجعه زنگ خطر را برای بازار‌های تاریخی در شهر‌های مختلف ایران از جمله اصفهان که بازار بزرگ آن یادگاری از عهد سلجوقی و صفوی است، به صدا درآورد با این حال برخی از اقدامات در اصفهان انجام شده، اما همین اقدامات تازه در ابتدای راه است و برای پیش برد آن زمان، مطالعه و هم‌گرایی بیشتری از سوی دستگاه‌های متولی می‌طلبد.از طرفی بازار اصفهان به دلیل تعدد متولی، همچنین درگیری بسیاری از دستگاه‌های اجرایی دارای پیچیدگی اداری است و همین موضوع نیز روند رسیدگی به وضعیت آن را کُند کرده است. دامنه این دستگاه‌ها از اداره‌کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تا استانداری و شهرداری و اداره اوقاف و حتی شرکت توزیع برق کشیده می‌شود.انتقال کابل‌ها به زیر زمینعلیرضا ایزدی، مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان در این زمینه گفت: در سایر بازار‌های تاریخی ایران از جمله تبریز آتش‌سوزی و مشکلاتی از این قبیل رخ داده و قاعدتاً در یک فضای تعاملی بین ما، بهره‌برداران و دستگاه‌هایی نظیر شهرداری و آتش‌نشانی باید برای این موضوع برنامه‌ریزی کرد و ضریب خطر این مشکل را کاهش داد.او با بیان اینکه «از مدیرکل بحران استانداری نیز خواهشی در این راستا داشتیم و قرار شد جلسه‌ای برای بحث ایمنی بازار داشته باشیم»، گفت: این یکی از معضلات مهم ما است که امیدواریم برای مشکل آن‌جا برنامه‌ریزی کنیم، این کار هزینه‌بر، زمان‌بر است و نیاز به همکاری بهره‌برداران دارد. بدون شک بنا‌های تاریخی شرایط استانداردی ندارند و امیدوارم در تعامل با دستگاه‌های متولی مانند اداره‌برق برای این ایمن سازی آن‌ها برنامه‌ریزی دقیقی داشته باشیم. باشگاه خبرنگاران جوانباشگاه خبرنگاران جواناصفهاناصفهانبازار تاریخیبازار تاریخیانتقال کابل‌ها به زیر زمینانتقال کابل‌ها به زیر زمینبازار‌های تاریخیاو گفت: زمانی که در اراک مسئولیت اداره‌کل میراث فرهنگی را بر عهده داشتم در بازار تاریخی این شهر کانال‌هایی حفر و تجهیزات برق به آن‌ها منتقل شد، این کار از نظر ایمنی و بصری به بهبود کار کمک می‌کنم؛ امیدوارم این الگو را در اصفهان هم اجرا کنیم. بازار تاریخیمیراث فرهنگی موظف به ایمن‌سازی مراکز تحت مدیریت استمدیریت بحران استانداری از مدت‌های پیش کارگروهی تشکیل داده و بر موضوع ایمن سازی بازار نظارت دارد. این کارگروه با حضور متولیان و دستگاه‌های مختلف تاکنون جلسات متعدد برگزاری کرده و مصوباتی نیز داشته است.منصور شیشه‌فروش، مدیر کل مدیریت بحران استانداری اصفهان  درباره این کارگروه گفت: با توجه به مخاطرات احتمالی در محیط بازار تاریخی اصفهان، کارگروه ویژه‌ای در مدیریت بحران استانداری تحت عنوان «ایمنی بازار و مجموعه ابنیه تاریخی میدان نقش جهان» تشکیل شد. هدف این کارگروه جمع‌بندی، پایش و شناسایی مسائل و نقاط حادثه‌خیز بازار همچنین پیاده‌سازی برنامه ایمنی بازار است. کمیته فنی نیز متشکل از کارشناسان آتش‌نشانی، برق و نماینده اتاق اصناف تشکیل و گزارشی از وضعیت بازار و نقاط حادثه‌خیز آن تهیه شد.به گفته اوبرخی از مهم‌ترین موارد خطرناک می‌توان به کابل‌ها و خطوط برق غیراستاندارد و غیرایمن در بازار و برخی کارگاه با تجهیزات حادثه‌خیز نظیر کپسول‌های گاز و اکسیژن اشاره کرد. یکی دیگر از مشکلات بزرگ بازار سد معبر‌های ایجاد شده توسط کسبه است که حرکت خودروی امدادی در زمان حادثه را بسیار کُند و بعضاً غیرممکن می‌کند. به گفته اودر فاز کوتاه مدت یک چک‌لیستی بر اساس مخاطرات شناسایی شده تهیه و به واحد‌های صنفی آموزش‌ها و اخطار‌های لازم داده شد. از یک ماه پیش تیم‌های آتش‌نشانی و اتاق اصناف یک به یک واحد‌های صنفی را بازدید و نقاط بحرانی را شناسایی و به کسبه اخطار‌های لازم را می‌دهند و مالکان با نظارت اتاق اصناف موظف به برطرف کردن نواقص شدند. از طرفی تاکنون یک و نیم کیلومتر از سیستم برق راسته بازار تاریخی اصفهان تعمیر و اصلاح شده و سه پست ۴۰۰ برق و سه راسته برق جانمایی شد که یکی از آن‌ها در سرای ملک‌التجار اجرا و دو پست دیگر با همکاری اداره اوقاف در سرای مخلص و گلشن جانمایی می‌شوند. بازار تاریخیراسته بازار حدود هشت کیلومتر مساحت دارد و بیش از ۷ هزار و ۵۰۰ واحد صنفی در آن استقرار دارند. با همکاری سازمان آتش‌نشانی سه نقطه در درون بازار برای شکل‌گیری پایگاه‌های آتش‌نشانی با تجهیزات مخصوص مشخص شد. قرار است شهرداری با همکاری اداره‌کل راه و شهرسازی تملک این سه نقطه آن‌ها را در اختیار شهرداری قرار دهد تا تجهیز شده و به چرخه ایمنی بازار اضافه شوند. همچنین اکیپ‌های سد معبر شهرداری و پلیس راهنمایی و رانندگی قرار شد برای سد معبر اقداماتی صورت دهند.شیشه‌فروش با بیان اینکه مجموعه بازار خاص است و برای پیش‌گیری از حوادثی که در بازار‌های دیگر از جمله تبریز رخ داده، تمامی دستگاه‌ها باید اقداماتی را انجام و به ما گزارش دهند، تاکید کرد: همچنین لازم است برخی صنوف از جمله کارگاه‌های طلاسازی به خارج از بازار منتقل شود که برای این موضوع نیز شهرداری و اداره‌کل راه و شهرسازی قرار است با همکاری یکدیگر برای این موضوع اقدام کنند.با وجود شرایط بحرانی این قلب تپنده اقتصادی تاریخی به نظر می‌رسد برخی از برنامه‌ها برای ایمن‌سازی این بازار روی کاغذ مفید و مطلوب به نظر می‌رسد. اما آن‌چه بیش از هرچه نیاز است هم‌گرایی و حساسیت بیشتر نسبت به این موضوع است که باید با عجله بیشتری دنبال شود تا هر روز سایه سنگین حریق از این بازار کمتر شود.منبع:مهرانتهای پیام