بقعه امامزاده سلیمان(ع) بین اختلاف ۲ نهاد در آستانه ریزش کامل است

اشتهارد- اختلاف بین ادارات‌کل میراث فرهنگی و اوقاف البرز و عدم قبول مسئولیت بقعه امامزاده سلیمان (ع) و مرمت آن باعث شده است تا این بنای تاریخی و ثبت ملی در آستانه تخریب کامل قرار بگیرد.

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها: بقعه امامزاده سلیمان (ع) بنایی با قدمت بیش از ۴۰۰ سال متعلق به دوره صفوی است که اهالی شهرستان اشتهارد ارادت خاصی به آن دارند، بنای امامزاده سلیمان از دو قسمت اصلی سردر رواق و خود ساختمان امامزاده تشکیل شده است. سردر بنای امامزاده که هم‌زمان بنای رواق نیز هست در جهت شمال قرار دارد و از یک ایوان با قوس بزرگ هفت و پنج آجری در وسط و گوشواره‌ی دو طبقه‌ای در دو جانب آن تشکیل شده است. رواق به صورت تالار مستطیل شکل در پشت ایوان قرار دارد و در دو طرف آن، غرفه‌هایی برای استراحت زائران ساخته شده است. روی قبر این امامزاده ضریح بزرگی با طرح سابق ضریح امام هشتم (ع) قرار دارد.

بنای ساختمان آجری و دارای گنبدی بزرگ است. محوطه‌ی زیر گنبد و شبستان مقرنس‌کاری ساده و زیبایی خاصی دارد که معرف تزئینات آجری قرن هفت هجری است. فضای چهارگوش داخل گنبدخانه با طاق‌نماهایی به شکل هشت‌ضلعی و سپس توسط طاق‌بندهای متناسبی به ۱۶ ضلعی تبدیل شده است. گنبد، نمای خارجی بنا و فضای داخل آن فاقد هر نوع تزئین و کاشی‌کاری و نقش و نگار است. بنای این امامزاده در ۱۰ دی ۱۳۸۱ خورشیدی با شماره‌ی ۶۵۶۳ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید و یکی از ۳۲۴ اثر تاریخی ثبت ملی استان است.

در چند روز گذشته قسمتی از دیوار ضلع جنوب غربی این بقعه تاریخی در حین مرمت فروریخت. امری که ناراحتی اهالی شهر اشتهارد را در پی داشت.

محل مراسم مذهبی مردم اشتهارد تبدیل به مخروبه شده است

یکی از ساکنان اشتهارد در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: این بقعه از صفا و معنویت خاصی برخوردار است و مراسم مذهبی در آن برگزار می‌شد اما این روزها به دلیل عدم رسیدگی به مکانی مخروبه تبدیل شده است.

وی بیان کرد: این بنا جزو آثار تاریخی و ثبت ملی است و نباید این‌طور راه شوند و از بین بروند.

واکنش امام جمعه اشتهارد به ریزش دیوار امامزاده سلیمان (ع)

حجت‌الاسلام مسعود داوودی در خطبه‌های نماز جمعه شهر اشتهارد نسبت به ریزش دیوار امامزاده سلیمان (ع) واکنش نشان داد و اظهار کرد: در ایام اخیر بنای امام زاده سلیمان (ع) به علت کهن بودن ریزش کرده است در این میان با وجود ترک فعل بعضی دستگاه‌های استان قصور را به دیگران محول کرده‌اند.

سستی پی بقعه امامزاده سلیمان (ع) و مرمت غیراصولی؟

شهباز محمودی، معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البرز در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: به دلیل اینکه پی این بنا سست بود برای تقویت و استحکام‌بخشی آن اقدام به حفاری می‌شود.

وی بیان کرد: جمعه دوم تیر ماه در ساعت حدود ۵ بعد از ظهر در حین حفاری با یک حفره مواجه می‌شوند.

معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البرز تصریح کرد: پیمانکار سریعاً موضوع را به ناظر اعلام کرده و کار را متوقف می‌کند اما به دلیل ضعف و سستی شدید پی ساعت ۲ شب دیوار فرو می‌ریزد.

پیمانکار مرمت بقعه امامزاده سلیمان (ع) هم اظهار کرد: ترک‌ها و ریز بنا همینطور ادامه دارد با اینکه ما اقدامات اضطراری را انجام دادیم و داربست، شمع و جک‌های محافظتی زدیم.

وی بیان کرد: با همه این اقدامات به دلیل سنگینی زیاد بنا و سست بودن خاک، زمین در حال رانش بوده و ترک‌ها بیشتر می‌شود.

مسئولان شهرستان سه سالی بود که با مشاهده ترک‌ها و تخریب سقف و دیوارها از اداره‌کل میراث و فرهنگی و اوقاف البرز خواهان ترمیم این بنا بودند اما مرمت این بنا از اسفند سال قبل شروع شد.

معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البرز در این باره اظهار کرد: در سال ۹۸ ترک‌های داخل خود گنبد و شبستان به وجود آمد و اداره‌کل اوقاف البرز پیگیر مرمت این بنا بود، در نهایت در سال گذشته این اداره‌کل توانست برای تأمین اعتبار کند.

وی تصریح کرد: اوقاف از ما خواست تا پیمانکاری برای ترمیم و مرمت بقعه امامزاده سلیمان (ع) معرفی کنیم.

بیانیه اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البرز

اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البرز بعد از شدت گرفتن انتقادات در اطلاعیه‌ای در مورد جدیدترین وضعیت آسیب بنای گنبدخانه امامزاده سلیمان (ع) اعلام کرد: وضعیت پایداری بنا بر اساس گزارشات شورای فنی اداره کل بسیار وخیم گزارش شده و احتمال برچیدن بنای گنبدخانه در صورت درخواست اداره کل اوقاف البرز و تأیید وزارت متبوع برای جلوگیری از هرگونه آسیب جانی احتمالی وجود دارد.

در ادامه این اطلاعیه آمده است: اداره کل میراث فرهنگی استان البرز وظیفه دارد برای تنویر افکار عمومی اطلاع رسانی دقیقی در این مورد داشته باشد، به همین منظور روز جمعه بازدید اضطراری تیم کارشناسان فنی وزارت میراث‌فرهنگی از وضعیت بنای امامزاده سلیمان صورت گرفت و به این ترتیب در صورت درخواست اداره کل اوقاف استان به عنوان متولی امامزاده و تأیید شورای فنی وزارت میراث و جمع‌بندی نهایی مبنی بر برچیدن بنا، برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی جانی در حین مرمت و حتی بعد از مرمت و در زمان بهره برداری این اقدام انجام خواهد شد.

شایان ذکر است که بررسی‌های شورای فنی استان و نظر مشاور اعزامی وزارت متبوع دایر بر ناپایداری بنا و پیشنهاد برچیدن و نوسازی مجدد آن بر اساس طرح و نقشه ثبت شده است.

متن صورت جلسه شورای فنی اداره کل میراث فرهنگی استان البرز به شرح ذیل است:

نظر به حادثه ریزش دیواره جنوبی امامزاده سلیمان (ع) پیرو بازدیدها و بررسی‌های کارشناسان فنی در سطح استان و کشور از بنا و با توجه به شرایط بحرانی سازه بنا، جلسه اضطراری شورای فنی تشکیل شد که به دلایل مشروحه ذیل مقرر شد در صورت تأیید وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی بخش گنبدخانه بنا برچیده و مجدداً طبق ضوابط وزارت متبوع، مطابق با وضعیت موجود بنا (بر اساس مستندات و شواهد برداشت شده) بازسازی و اجرا و بخش شبستان بر اساس طرح مصوب مورد تأیید اداره کل میراث‌فرهنگی، مرمت و استحکام بخشی شود.

۱. به دلیل سستی بستر رُسی پی بنا که جایگذاری شمع جهت استحکام پی بنا در آن بسیار دشوار است

۲. عدم وجود پی مناسب در زیر بنا و عدم باربری آن

۳. عدم تحمل بار زیاد گنبد توسط دیوارهای بنا به علت سستی آن و وجود ترک‌های عمودی

۴. افزایش تصاعدی تعداد و ابعاد ترک‌های سازه‌ای

۵. ایجاد شکاف در بخش اتصال گنبدخانه به شبستان که به صورت مداوم در حال پیشروی و عمیق‌تر شدن است این امر خطر ریزش بنای گنبدخانه و همچنین ریزش و تخریب شبستان را تشدید می‌کند

۶. انجام پروسه مرمت گنبدخانه به دلیل شدت آسیب‌ها خطرات جانی زیادی به همراه خواهد داشت (لازم به ذکر است خاک پی بنا دستی بوده و امکان استقرار ماشین آلات مکانیکی در اطراف بنا جهت آواربرداری (به دلیل ایجاد تنش و احتمال ریزش) ممکن نیست.

۷. شانه دادن بنا و حرکت آن به سمت غرب که به راحتی با چشم قابل رویت است

۸. خالی بودن بستر زیر گنبدخانه در اثر حفاری‌های صورت گرفته و وزن بیش از حد گنبد و عدم ایستایی آن

۹. با توجه به تخریب بیش از ۵۰ درصد گنبدخانه مرمت این بخش از بنا اقدام چندان مؤثری نخواهد بود و امکان ریزش مجدد در سال‌های آتی بالا خواهد بود.

اداره اوقاف نمی‌پذیرد

با توجه به اینکه اداره‌کل میراث فرهنگی البرز تولیت امامزاده سلیمان (ع) را در حیطه وظایف اداره‌کل اوقاف و امور خیریه استان می‌داند، نظر مدیرکل اوقاف استان را جویا شدیم، حجت‌الاسلام علی دشتکی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر اظهار کرد: این مربوط به اداره‌کل میراث است و ما اصلاً نمی‌توانیم به آن نزدیک شویم. حتی اگر به یک آجر این بنا دست بزنیم دستگیر می‌شویم.

پیمانکار مرمت بقعه امامزاده سلیمان (ع) دلیل اصلی ریزش را حفاری غیرمجاز و مخفیانه در سال‌های قبل می‌داند و در این باره اظهار کرد: این امر باعث شده بود تا زیر ضریح کاملاً تخلیه شود و جرزها به ۲۰ سانت برسد و این بنا به این عظمت بر روی ۲۰ سانت جرز قرار بگیرد.

وی بیان کرد: ریزش بنا قبل از معرفی بنا برای مرمت بود، بر این اساس باید حداقل یک سال روی این بنا کار و مطالعه می‌شد و بودجه‌ای برای مطالعات می‌گذاشتند، مطالعات باید در اختیار پیمانکار قرار می‌گرفت و بعد کار مرمت آغاز می‌شد، اصول کار این است.

معاون میراث‌فرهنگی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی البرز در این باره اظهار کرد: بحث جان افراد در میان است، چراکه بعدها زائران به این مکان می‌آیند، بر این اساس اگر به این جمع‌بندی برسیم که بخشی از بنا باید برچیده شود آن را انجام خواهیم دهیم.

گنبد امامزاده سلیمان (ع) اشتهارد مرمت می‌شود

احمد افضلی، معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری البرز اظهار کرد: بازدید اضطراری تیم کارشناسان فنی وزارت میراث فرهنگی از وضعیت بنای امامزاده سلیمان صورت گرفت و بررسی‌های شورای فنی استان و نظر مشاور اعزامی وزارت متبوع دایر بر ناپایداری بنا و پیشنهاد بازسازی و نوسازی مجدد آن بر اساس طرح و نقشه ثبت شده است.

وی با بیان اینکه گنبد امامزاده سلیمان (ع) اشتهارد مرمت و استحکام بخشی می‌شود، گفت: اداره کل میراث فرهنگی استان نسبت به اخذ مجوز از وزارتخانه مربوطه جهت بازسازی گنبد خانه امامزاده سلیمان اشتهارد اقدام نماید.

افضلی افزود: جهت احداث مجدد بنا بر اساس طرح و نقشه مصوب و ثبت شده بنا اداره کل اوقاف استان نسبت به تأمین اعتبار لازم اقدام کند.

وی تصریح کرد: پس از تأمین اعتبار توسط اداره کل اوقاف استان، اداره کل میراث فرهنگی استان نسبت به احداث مجدد بنا بر اساس طرح و نقشه مصوب و ثبت شده اقدام کند.

اختلاف نظر دو نهاد و احتمال تخرب بنا

اختلاف نظر بین اداره‌کل میراث فرهنگی و اداره‌کل اوقاف البرز و عدم قبول مسئولیت این بنا باعث شده است تا بقعه امامزاده سلیمان (ع) اشتهارد در آستانه تخریب کامل پیش برود. با توجه به اهمیت این بنای تاریخی مقامات ارشد استان و متولیان امر در کشور باید به صورت جدی به موضوع ورود کرده و مانع از بین رفتن یکی از میراث فرهنگی استان البرز و کشور شوند.