میراث معنوی که رونق ندارد/ کشتی باچوخه بدنبال جهانی شدن

درحالیکه از کشتی باچوخه بعنوان معروفترین ورزش‌های بومی ایران یاد می‌شود ولی این روزها چندان رونقی ندارد و به حاشیه رانده شده است و منجی می‌خواهد.

خبرگزاری فارس- خراسان جنوبی-علیرضا چاجی؛ واژه «چوخه» در اصل واژه‌ای کردی کرمانجی است و به معنی جامهٔ کوتاهی که کشتی‌گیران آن را با شال سفیدرنگی محکم می‌کنند. از آنجا که این ورزش از دیرباز در بین مردم کردهای شمال خراسان مرسوم بوده به این نام «کشتی با چوخه» معروف گشته‌ است.

 «کشتی با چوخه» به غیر از شهرها و مناطق روستایی و عشایری خراسان بزرگ در سایر اقصی نقاط جهان با عناوین «گوراش»، «گولش»، «آلیش» در کشورهای ازبکستان، قزاقستان، تاتارستان و … رواج دارد و پس از استقلال ازبکستان و با تلاش‌های این کشور، مسابقات کشتی با چوخه بین‌المللی شد و هر ساله تیمی از چوخه کاران خراسان شمالی و خراسان رضوی و جنوبی در مسابقات بین‌المللی کشتی با چوخه، به نمایندگی از ایران در این رقابت‌ها شرکت می‌کنند.

برگزاری مسابقات «کشتی با چوخه» با مراسمات‌ فرهنگی و آئینی در مناطق خراسان بزرگ همراه است که نواختن دهل و سرنا (زورنه) توسط بخشی‌ها از آن جمله است و کشتی گیران حول میدان کشتی به حرکت در می‌آیند و خود را گرم می‌کنند و برای مسابقه آماده می‌شوند. نوای دهل و سورنا بانگ آوازی نیز برای خبر کشتی است و از مردم می‌خواهد که جمع شوند و با دل و جان به تماشای کشتی بنشینند. موسیقی کردی و نوایی خراسانی که با تم‌های سنگین و رزمی نواخته می‌شود. دو نوازنده سرنا و دهل با نواختن موسیقی حال و هوای خاصی به ورزش کشتی می‌دهند، در حین کشتی نوای سرنا و دهل یا قشمه و دهل بخشی‌ها با ریتم خاصی شروع شده و به تدریج که کشتی اوج می‌گیرد ریتم آن نیز تندتر می‌شود و وقتی زورآزمایی کشتی گیران به اوج می‌رسد و بر سرعت چوب طبل و سرنا می‌افزایند.

آنچه در شرایط کنونی بر اهالی 
 «کشتی با چوخه» استانهای خراسان و بخشی‌های عظیمی از کشور می‌گذرد این‌است که این ورزش سنتی؛ بعد از دست‌به دست‌ شدن‌های بین فدراسیون کشتی و گوراش و پاس‌کاری‌های متعدد بین بخشی! در حال حاضر زیر نظر فدراسیون ورزش روستایی و بازی‌های بومی محلی فعالیت دارد و در عین‌ حالی که «کشتی با چوخه» یکی از معروف‌ترین ورزش‌های محلی ایران و از تاریخچه کهنی برخوردار است و در پرورش پهلوانان و جوان‌مردان می‌کوشد،  متاسفانه از سوی مسئولان چندان حمایتی نمی‌شود و به حاشیه رانده شده است.

احمد شکفته رئیس انجمن «کشتی با چوخه» فدراسیون ورزش روستایی و بازی های بومی با تاکید بر اهمیت این رشته ورزشی اظهار داشت: مسئولان بدانند که این ورزش فقط کشتی باچوخه نیست بلکه یک برند است که تاکنون به آن بی‌توجهی شده است. کشتی با چوخه در خراسان بزرگ حرف اول را می‌زند.

وی افزود: «کشتی با چوخه» چه‌بسا از فوتبال هم طرفداران بیشتری دارد اما کسی این اهمیت را درک نمی‌کند و از آن بهره نمی‌برد. چوخه مولد خیلی از رشته‌هاست. ما می‌توانیم به خیلی از رشته‌ها همچون جودو، کوراش، آلیش و حتی کشتی استعداد معرفی کنیم. در گذشته هم این جوری بوده است ولی الان پایه و اساس چوخه اصلا درست نیست. چوخه مال مردم این خطه از کشور است اما این ورزش همانند کِشتی به گل نشسته، است که هنوز سازوکار مناسبی در کشور ندارد. اگر مسئولان این منطقه زرنگ و باهوش باشند، خیلی کارها می‌توانند در کنار ورزش چوخه انجام دهند. 

رئیس انجمن کشتی با چوخه کشور تصریح کرد: فراگیری چوخه به مراتب خیلی بیشتر از ورزش‌هایی همچون فوتبال و والیبال است و این مسئله در خراسان بزرگ به اثبات رسیده و نمی‌دانم چرا به این ورزش فصلی نگاه می شود، همین که در ایام نوروز یک بار مسابقه برگزار شود و تا یک سال هیچ برنامه‌ای نداشته باشند.

شکفته یادآور شد: به جرات می‌توانم بگویم که «کشتی با چوخه» در مسائل اجتماعی سرآمد است و باعث پویایی و نشاط در جامعه می شود. در کشورهای مختلف، دیدم که ورزش چقدر در اجتماع تاثیر دارد اما در کشور و به خصوص در خراسان بزرگ از این موضوع غافل شده‌ایم.

وی خاطرنشان کرد: اگر مسئولان و مدیران مربوط به کشتی چوخه ریشه‌ای نگاه کنند، قطعا می توانند برای نشاط و سلامت جامعه کارهای زیادی انجام دهند.

رئیس انجمن کشتی باچوخه کشور گفت: مگر یکی از وظایف مسئولان بحث پویایی و نشاط جامعه نیست؟ طی ۶ ماه اخیر برای مستقل و جهانی شدن کشتی باچوخه خیلی تلاش کردم. بارها به وزارت ورزش و ادارات رفتم!  به تنهایی نمی توانم کاری از پیش ببرم و باید همه دلسوزان و پیسکسوتات این رشته پای کار بیایند.

شکفته با اشاره به برگزاری مسابقات کشتی با چوخه بصورت فصلی و بویژه در ایام نوروز متذکر شد: وقتی مسابقه ای در یک گود چوخه برگزار می شود، شاهد تماشاگران زیادی هستیم که از هر رده سنی حضور پیدا می‌کنند و می‌توانیم در حاشیه آن کلی کار فرهنگی انجام دهیم اما چوخه الان فصلی شده و سالی یک بار مسابقه برگزار و بعد به حال خود رها می‌شود.

 وی با گلایه از عدم برنامه‌ریزی برگزاری مسابقات کشوری خاطرنشان کرد:  مسابقات اصلا آسیب‌شناسی و تجزیه و تحلیل نمی‌شود.

 شکل برگزاری مسابقات و روند رقابت‌ها هنوز سنتی و قدیمی است باید به سمت حرفه‌ای بودن پیش برویم. رویه و شکل مسابقات چوخه باید تغییر کند. از گرم کردن ورزشکاران گرفته تا مسابقه دادن و حتی داوران باید نگاه حرفه‌ای داشته باشند.

رئیس انجمن کشتی با چوخه کشور گفت:  نباید به چوخه فقط به‌عنوان یک رشته‌ی بومی محلی نگاه کرد. بلکه باید این ورزش در کشور و جهان زبانزد شود از این رو باید پایه و اساس آن درست شود.

شکفته با اشاره به چالش‌های مستقل نبودن کشتی باچوخه یادآور شد: این موضوع را نزد وزیر ورزش مطرح کردم. الان هم دنبال این هستیم که این ورزش مستقل شود این انجمن، هیچ چیزی به نام خود ندارد. هیچ سندیتی ندارد بنابراین این ورزش پرطرفدار باید دارای هویت شود.الان سند جامعی از پهلوانان و  ورزشکاران نداریم. بر این اساس برای استقلال این رشته ورزشی باید.

وی تاکید کرد: نماینده‌های مجلس، استانداران خراسان‌ها و مسئولان اداری برای توسعه و ترویج کشتی با چوخه ورود کنند. دوست ندارم دست گدایی دراز کنم ولی باید جهادی کار و این ورزش را احیا کنیم. چوخه این ظرفیت را دارد که در حد تیم‌های پرسپولیس و  استقلال محبوب شود چون هوادار و تماشاگر زیادی دارد.

رئیس انجمن کشتی با چوخه افزود: متاسفانه این رشته ورزشی را در حد و اندازه بازی یک قل دو قل و هفت سنگ قرار داده‌اند. مدیران قبلی در حق این ورزش ظلم کردند. بودجه‌ای ندارد. هیچ پایه و اساسی ندارد. به حال خود رها شده است.

شکفته تصریح کرد: اگر کشتی باچوخه قرار است به آن جایگاه و ارزش مطلوب خود برسد، باید در درجه اول مستقل و در مرحله بعدی ثبت جهانی شود.اگر این اقدامات انجام شود، چوخه متحول می‌شود ولی اگر به سرانجام نرسد، این ورزش را رها می‌کنم؛ چرا که خیلی از مسئولان زبانی می‌گویند که حمایت می‌کنیم ولی عملا حمایتی نمی‌بینیم و در حد صحبت باقی می‌ماند.  

پایان پیام/۶۹۰۱۴