پژوهشگر حوزه رسانه: با جهاد تبیین نقشه جداسازی مردم از نظام نقش برآب شد

کارشناس و پژوهشگر حوزه رسانه عنوان کرد: تبیین مسائل برای مخاطبان از سوی رسانه داخلی سبب شده تا ادوات و ابزار رسانه‌های بیگانه برای فریب مخاطب بی اثر و دشمن خلع سلاح شود.

فارس‌پلاس؛ دیگر رسانه‌ها - برنامه امواج شبهه در گفت و گو با دکتر محمد کوثری (کارشناس و پژوهشگر حوزه رسانه) و محمد جلیلی (پژوهشگر حوزه رسانه) در ارتباطی تلفنی به موضوع توان‌یابی موضوعی مسیر عبور از برهوت سوژه توسط رسانه‌های بیگانه پرداخت.

خبرنگار سی ان ان مستقر در سرزمین‌های اشغالی گزارشی مبنی بر اینکه 15 نفر از 39 زندانی آزاد شده، کودک هستند منتشر کرده است و این در حالی بود که هیچ دلیلی برای تروریست بودن آنها وجود نداشته است. موضوعی که در رسانه‌های بیگانه از جمله بی بی سی فارسی و اینترنشنال پنهان کاری می‌شود.

جهاد تبیین باعث آگاهی در مردم شد

حسین افراخته - کارشناس مجری: مهمترین مدل های تولید پیام در رسانه های بیگانه پس از کاهش گزاره های خارجی، تمرکز بر موضوعات داخلی است. رسانه های بیگانه با چه مدلی و بر چه اساس و سبکی رویدادهای نقطه ای در ایران را تبدیل به خط تبلیغی و فراگیر می‌کنند؟ و اساسا با کدام مدل این خط تبلیغی را توسعه پیامی می دهند؟

کوثری کارشناس و پژوهشگر حوزه رسانه در پاسخ این سؤال اظهار کرد: بعد از اغتشاشات سال گذشته در فتنه 1401، دشمن آنچنان که باید و شاید نتوانست به اهداف خود دست یابد. دشمن سعی داشت تا با استفاده از روش‌های مختلف از جمله دروغ پراکنی، شایعه پراکنی و انتساب برخی موارد ناشایست به مقامات جمهوری اسلامی به نظام ضربه وارد کند و از طرفی سعی کرد تا فضا را رعب انگیز جلوه دهد تا مخاطبی که در درون کشور حضور ندارد، احساس کند که چند روز یا چند ماه آینده جمهوری اسلامی وجود نخواهد داشت و این موضوع را به عنوان پروپاگاندای رسانه ای مطرح کرده و مدام بر آن دمیدند. اما جهاد تبیین و شفاف سازی اذهان مردم سبب آگاه سازی مردم شد.  

برنامه ریزی‌ها برای جداسازی مردم از نظام نقش برآب شد

وی افزود: بی شک عملکرد رسانه ملی و ورود چهره‌های تاثیرگذار در عرصه به تبیین نقش سرویس‌های اطلاعاتی بیگانه و برنامه‌ریزی آنان بسیار تاثیرگذار بوده است. پس از آن دست گرفتن روایت اول توسط رسانه ملی در اتفاقات متواتر و قائل شدن تفاوت بین معترضین و اغتشاشگران کمک کرد تا بررسی مناسبی از وضعیت اپوزیسیون ورشکسته داشته باشیم و این تدابیر سبب شد تا برنامه ریزی‌ها برای جداسازی مردم از نظام نقش بر آب شود. هر چه مردم را از لحاظ رسانه‌ای و آگاهی دهی مقاوم کنیم می‌توان از ضربات دشمن جلوگیری کرد.  

این کارشناس همچنین به جریان نفوذ داخلی نیز اشاره کرد و گفت: جریان نفوذ داخلی در این زمینه به اپوزیسیون خارج از کشور کمک بسیاری کردند و البته طبیعتا بعد از اینکه نقش فضای مجازی که تاحدی رها شده بود و در اختیار جبهه دشمن قرار گرفته بود، به آن پرداخته شد و مسئولین در این خصوص جدی تر عمل کردند و به این فضا رسیدگی کردند و با ساخت محتواهای رسانه‌ای مناسب و مدیریت این مطالب،توانستند فضا را به صورت نسبی دست بگیرند و کمک کرد تا تمایز میان اغتشاشگر و فتنه گر و مردم عادی مشخص شود و از هزینه هایی که به ما تحمیل می شود، کاسته شود.

رسانه‌های بیگانه به دنبال القاء کردن به مخاطب

افراخته - کارشناس مجری: نظر شما در مورد تفاوت واکنش ها و بازتاب رسانه های فارسی زبان خارجی در مواجه با یک مقوله‌ی واحد در داخل و خارج از ایران چیست؟

کوثری عنوان کرد: طبیعتا متولی رسانه و امر رسانه نمی توانند بی طرف باشند و چنین چیزی شدنی نیست. در نتیجه هر کدام از متولیان رسانه به دنبال رساندن هدف خود به مخاطب هستند. برخی به دنبال القاء کردن هستند و برخی بدون القاء کردن حرف درست را می زنند و انتخاب را به پای مخاطب می‌گذارند. رسانه های داخلی تبیین و رسانه های معاند القاء کردن را به مخاطب را در پیش گرفته اند. در اتفاقات اخیر در سرزمین های اشغالی عده بسیاری از صهیونیست ها  نزدیک به 500هزار نفر از این منطقه غصب شده، مهاجرت معکوس کردند. اما این گونه اخبار را هیچ گاه در رسانه های غربی یا حتی در گزارش هایی که در رسانه های غربی ترجمه می شوند، به ندرت دیده می شوند. به این دلیل که رسانه های غربی به دنبال القاءی این مطلب هستند که رژیم صهیونیستی برای احقاق حق خود در حال تلاش هستند.

وی اضافه کرد: اگر رسانه بتواند نقش خود را به درستی ایفا کند، می تواند حتی از القاء هژمونی گسترده غرب بر اذهان جلوگیری کرده و آنها را به سمت درستی هدایت کند. وقتی از بستر رسانه به خوبی استفاده شود می توان دشمن را شکست داد. جبهه مقاومت و مردم غزه توانستند ظلم  رژیم صهیونیستی را به خوبی بازنمایی کنند و آن را به گوش جهانیان برسانند.

برهوت سوژه در رسانه‌های بیگانه /ابزار رسانه‌های بیگانه بی اثر شده است

وی به برهوت سوژه در رسانه های بیگانه اشاره کرد و افزود: وقتی به خوبی توانستیم پشت پرده دشمن را در خصوص اغتشاشات و فتنه 1401، برملا کنیم دیگر ترفندی نداشتند که بر آن موج سواری کنند به همین علت شاهد هستیم که امروز به جایی رسیدند که منتظر می شوند در داخل کشور اتفاقی بیافتد تا بتوانند موضوع جدیدی را خلق کنند تا بواسطه ی باور عده ای از مخاطبان هویتی را برای خود کسب کنند. رسانه های بیگانه به این نتیجه رسیدند که جوان ایرانی دیگر با ترفندهای قدیمی فریب نمی خورد و از طرفی تبیین مسائل برای مخاطبان از سوی رسانه داخلی سبب شده تا ادوات و ابزار رسانه های بیگانه برای فریب مخاطب بی اثر و دشمن خلع سلاح شود. بنابراین باید به امر تبیین و اقناع مخاطب بیش از پیش پرداخت تا هر گونه شک و شبهه در ذهن او برطرف شود تا از این طریق بتوان از ظرفیت جوانان کشور بیش از گذشته بهره گرفت.

با کمتر شدن فاصله میان مسؤولان، مردم و رسانه تاثیرگذاری دشمن کمرنگ‌تر خواهد شد

افراخته - کارشناس مجری: رسانه‌های بیگانه نسبت به موضوعات و مخاطب داخلی حرفه‌ای‌تر و پیشرفته‌تر از بحث‌هایی مانند استانداردهای دوگانه عمل می‌کنند و خروجی آن را می‌توان در افکار عمومی یافت. رسانه‌های بیگانه الزاما سوژه محور نیستند و به نظر می‌رسد که یک طراحی برای مدیریت افکار عمومی داخل دارند و به صورت کاملا برنامه‌ریزی شده اجرا می‌کنند. این موضوع را چگونه برای مخاطبان جهت آگاهی بیشتر ارزیابی می‌کنید؟

وی در این رابطه اذعان داشت: طبیعتا دشمن به دنبال بازنمایی نقاط مثبت ما نیست و مدام بر نقاط منفی و ایرادات موجود که برای هر کشوری طبیعی است، پافشاری می‌کنند و حتی به برجسته سازی مشکلاتی که وجود ندارند، می پردازند. برنامه ریزی دشمن برای تحت تاثیر قرار گرفتن اذهان عمومی و القاء رویکرد منفی در کاهش سرعت پیشرفت کشور بی تاثیر نیست و طبیعتا باید این مشکل را برطرف ساخت. می توان با جهاد تبیین و داشتن روایت اول از لحاظ رسانه‌ای بازدارندگی را در مقابل دشمنان ایجاد کنیم. بی شک اگر بتوانیم از لحاظ رسانه‌ای برنامه ریزی صحیحی داشته باشیم و عقبه‌ی دشمن را برای مردم بازگو کنیم، بازدارندگی ایجاد خواهد شد و برای رسیدن به این مرحله طبیعتا می‌‌بایست پیشرفت‌هایی در عرصه‌ اقتصادی و فرهنگی رخ دهد که با کمک رسانه و تبیین مسؤولان کشور این امر تحقق خواهد یافت. بنابراین؛ با کمتر کردن فاصله میان مسئولین، مردم و رسانه دغدغه‌های مردم نیز کاهش می یاد و تاثیرگذاری دشمن کمرنگ‌تر خواهد شد.

انگاره‌سازی رسانه‌های بیگانه با هدف انزجار فردی از هویت و حاکمیت

افراخته - کارشناس مجری: به نظر شما رسانه‌های بیگانه بر مبنای کدام قائده تلاش می‌کنند تا یک انگاره تبلیغی را در نزد مخاطب به یک مصداق نزدیک کنند و علیه وضعیت موجود انگاره سازی کنند؟

جلیلی پژوهشگر حوزه رسانه در ارتباطی تلفنی با برنامه امواج شبهه در پاسخ به این سوال گفت: رسانه‌های بیگانه و فارسی زبان خارجی سعی دارند تا کشور را از اهداف جاری خود دور کنند.  آنها تلاش می کنند هر آنچکه باعث شود مردم احساس بیگانگی نسبت به اهداف و سیاست های کلی ناظر بر اهداف راهبردی حاکمیت داشته باشند، با یک وجه تخریبی از طریق ابزارهای مختلف و اتخاذ رویکردهای گوناگون به ایجاد این فاصله بپردازند و با ساخت یک تصویر جایگزین و ارائه‌ی راه حل‌هایی که آنها را به تصویر جایگزین در عرصه عمومی جامعه ایران می رساند، یک تغییر طرح و مبنای عمومی ایجاد کنند.  

وی با بیان اینکه رفتار رسانه‌های بیگانه در چند مرحله قابل تبیین است، افزود: در مرحله اول؛ آنها تلاش می‌کنند تا با یک گزینش از پیش تعیین شده و فکر شده نسبت به حوادث و رویدادهای داخلی کشور و بعد از آن حوادث بین‌المللی و منطقه‌ای یک انگاره سازی تدریجی در اذهان مخاطبان خود ایجاد کنند. آنها تلاش می‌کنند تا با گزینش از پیش تعیین شده‌ نقص‌ها، کاستی‌ها، سهل‌انگاری‌ها، ناشایستگی‌ها، تصمیمات احمقانه و رفتارهای مضحک و به ظاهر تمسخرآمیز یک تصویر منسجم و طرح کلی تثبیت شده، ارائه دهند. برای این انگاره سازی ها نیاز به مصادیقی دارند تا از طریق شبکه‌های اجتماعی و تلویزیونی مدام به آن بپردازند و در کنار آن بسیاری از موضوعات را مسکوت، تحریف شده و برچسب خورده رها کنند. خروجی رفتار رسانه های بیگانه این خواهد بود که مصادیقی از حوادث ناهمگون و عقب ماندگی های اجتماعی و احساس ضعف را در شهروندان شاهد باشیم.

این پژوهشگر حوزه رسانه ادامه داد: رویکردی که احساس عقب ماندگی به شهروند می دهد این فکر را در او تقویت می کند که من دچار یک حاکمیت مضمحل، غیر عقلانی و غیر شایسته ای هستم که با زور حاکم شده است نه با خواست عمومی و منطق. در نهایت نسبت به ارزش ها، سنت ها و  هویت ملی خود منزجر می شود و تصویر رویای فردا برای آن جوان یا مخاطب به صورت تدریجی با گذشت زمان از بین خواهد رفت. هدف رسانه های بیگانه نیز همین انگاره سازی هایی است که به احساس انزجار،دل زدگی و ناامیدی از هویت و حاکمیت در فرد می انجامد.

کارکرد رسانه‌های بیگانه ایجاد تصویر گزینش شده است

جلیلی اضافه کرد: از طرفی طرح موازی از وضعیت دیگر کشورها مانند اروپای غربی و آمریکای شمالی ترسیم می کنند و تصویری از یک شهروند ایرانی مهاجرت کرده می سازند و با ایجاد فاصله مجازی و القای میان آنچکه فرد احساس می کند در آن قرار گرفته و از حالتی که احساس می کند که دیگران در آن قرار گرفته اند یک تصویر تا حد زیادی تحریف شده می سازند. نه به این معنا که آنچکه در داخل و خارج کشور نشان می دهند، الزاما دروغ است بلکه یک تصویر گزینش شده است. لذا؛ کارکرد رسانه‌های بیگانه ایجاد تصویر گزینش شده و احساس القائی است که در نهایت به تصمیمات، رویکردها و رفتارهای شهروندی می انجامد.

استانداردسازی دوگانه رسانه‌های بیگانه

وی در راستای استانداردسازی دوگانه دو مسئله جنبش (ز. ز. آ) در پائیز 1401 و تظاهرات هشت ماه داخل رژیم صهیونیستی و فلسطین اشغالی را مورد مطالعه تطبیقی قرار داد و گفت: در فضای رسانه‌های جهانی وقتی مسئله تظاهرات به معنای اعتراضات مردمی علیه سیاست های حاکمیتی را مدنظر قرار می دهیم و می خواهیم بدانیم که بازتاب رسانه ای آن در جهان به چه میزان بازنمایی واقعیت دارد و خالی از سیاست های از پیش تعیین شده است به راحتی می توان این دو مسئله را با همدیگر مقایسه کرد. جنبش (ز. ز. آ) در ایران که مورد مطالعه جامعه شناختی قرار گرفت، تنها سه ماه تداوم داشت و اعتراضات در اسرائیل نیز 8تا 9 ماه به طول انجامید. جمیعت آنان به چه میزان قابل قیاس بود؟ جمعیت ایران حدود 87 یا 88 میلیون نفر و جمعیت یهودیان مهاجرت کرده در اسرائیل حدود 7میلیون نفر است با این وجود تعداد جمعیتی که نهادهای امنیتی در هزار شهر ایران مجموعا در سه ماه برآورد کردند که افراد غیرتکرار شونده در این اعتراضات یا اغتشاشات حضور داشتند به حدود 450هزار نفر می رسید. اما در اسرائیل شاهد بودیم که در حدود 8ماه و در بعضی از روزها در سه شهر مجموعا 700هزار نفر حضور داشتند.

این پژوهشگر یادآور شد: با نگاهی به مقایسه جمعیتی می توان گفت که حدود کمتر از نیم درصد مردم ایران در این اعتراضات فصلی در طی سه ماه مجموعا در هزار شهر حضور پیدا کردند که حداقل یک بیستم جمعیتی است که در اسرائیل طی 8ماه حضور پیدا کرد. این قیاس نشان می دهد که اگر قرار باشد که رسانه های جهانی و منطقه ای بازتاب واقعیت داشته باشند تعداد خبری که در رابطه با جنبش مهسا در ایران و در رسانه های جهانی دیده شد تقریبا 2هزار برابر آن چیزی است که راجب به تظاهرات داخلی اسرائیل شاهد بودیم.

جلیلی در پایان اضافه کرد: به عنوان یک مطالعه موردی و تطبیقی آنچکه در طوفان الاقصی اتفاق افتاد، اگر با آشوب های خیابانی در ایران به بهانه‌ی کشته شدن مهسا و کشته شدن جورج فلوید به دست پلیس در آمریکا را مورد مقایسه تطبیقی قرار دهیم این سوال پیش می آید اگر به عنوان حقوق بشر، جامعه‌ی رسانه ای غرب کشته شدن و قتل یک انسان برای او اهمیت دارد و میزان اهتمامی که در رسانه ها برای معرفی این مسئله و جلوگیری از آن انجام می دهد، موضوعیت دارد جان یک انسان در ایران با جان یک انسان در فلسطین اشغالی و یا در آمریکای شمالی باید برابری کند و بازتاب رسانه ای آن به یک اندازه باشد، اما میزان بازنمایی خبری آنچکه در ایران اتفاق افتاده در مقایسه با نسل کشی واضح غزه در 48روز به وضوح قابل رویت است. رسانه ها در استانداردهای دوگانه بقدری تاثیر گذار هستند که می‌توانند هزار برابر واقعیات را برای مخاطب متفاوت جلوه بدهند.

گفتنی‌است؛ برنامه «امواج شبهه» گفتگویی تخصصی پیرامون ماهیت‌شناسی و رفتارشناسی رسانه‌های فارسی‌زبان بیگانه است که با هدف روشنگری و افشای تکنیک‌های رسانه‌ای است، روزهای یکشنبه و سه‌شنبه ساعت ۱۶ به مدت ۶۰ دقیقه از آنتن این شبکه به نشانی موج اف‌ام ردیف ۱۰۳,۵ مگاهرتز پخش می‌شود.

پایان پیام/ت