زنان و حاشیه‌نشینی در کرمانشاه

وضعیت استان کرمانشاه از نظر حاشیه‌نشینی چندان مطلوب نیست و فقط در شهر کرمانشاه حدود ۴۰۰ هزار نفر در ۱۳ محله حاشیه‌نشین آن ساکن هستند که نیمی از این جمعیت را بانوان به خود اختصاص می‌دهند که به دلیل شرایط خاص خود، بیش از مردان در معرض آسیب‌های اجتماعی ناشی از شهرنشینی هستند. به گزارش خبرگزاری فارس از کرمانشاه، استان کرمانشاه علی‌رغم اینکه یکی از کلانشهرهای کشور محسوب می‌شود، اما به لحاظ شاخص‌های اقتصادی و توسعه‌ای از وضعیت بغرنجی برخوردار است. طبق آخرین برآورد مرکز آمار ایران که در سال ۱۴۰۰ منتشر شد، کرمانشاه به دلیل رشد افسارگسیخته تورم و بیکاری در آن، به عنوان دومین استان از نظر شاخصه‌های «فلاکت زدگی» معرفی شد که این مساله، در کنار صدرنشینی کرمانشاه در آمار طلاق، خودکشی و... حکایت از عمق بحران‌های اجتماعی در این استان دارد. در این میان یکی از معضلات جدی که از دیرباز در کرمانشاه نمود داشته است، مساله «حاشیه‌نشینی» است. بی‌تردید این معضل اجتماعی که نتیجه عینی توسعه نامتوازن مناطق شهری و روستایی است، یکی از مهمترین انواع آسیب اجتماعی به شمار می آید که نیازمند توجه جدی مراجع ذی‌ربط از جمله شهرداری، شورای شهر، بهزیستی و ... است. گفتنی است که در این پدیده ناخوشایند، اقشاری از جامعه، به ظاهر در محدوده شهری زندگی می‌کنند، اما در حقیقت از نظر اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی دارای موقعیتی به مراتب فرودست­تر از مناطق دورافتاده روستایی بوده و عموما با موضوعاتی همچون اعتیاد، طلاق، تن فروشی و روابط نامشروع، فرار از منزل و ... دست به گریبان  هستند. وضعیت کرمانشاه از نظر حاشیه‌نشینی چندان مطلوب نیست و فقط شهر کرمانشاه با دارا بودن ۱۳ محله حاشیه‌نشین، در رتبه هفتم کشوری قرار دارد؛ بطوریکه از جمعیت یک میلیون نفری شهر کرمانشاه حدود ۴۰۰ هزار نفر در مناطق حاشیه شهر زندگی می‌کنند. در این میان، حداقل نیمی از جمعیت مذکور را بانوان به خود اختصاص می‌دهند که به دلیل شرایط خاص خود، بیش از مردان در معرض آسیب‌های اجتماعی ناشی از شهرنشینی هستند. به عنوان مثال در پیمایشی که سال ۱۳۹۸ در محله‌های جعفرآباد و دولت آباد صورت گرفته است، زنان و دختران بیشترین آسیب را از اقدامات خشونت‌آمیز اعضای خانواده متحمل می­‌شوند. علاوه بر این، از جمله شایع‌ترین آسیب‌هایی که در مناطق حاشیه‌ای متوجه زنان می‌شود عبارتند از: - استفاده ابزاری از زنان برای ارتکاب جرایمی از قبیل حمل مواد مخدر، سرقت و جرایم جنسی - ممانعت از ادامه یا منع از تحصیل - کودک همسری - استفاده از زنان و دختران برای کار اجباری -  در معرض ابتلا به بیماری‌های زنانه قرار گرفتن با توجه به آنچه بیان گردید، به نظر می‌رسد به منظور کاهش آسیب‌هایی که متوجه زنان و دختران در مناطق حاشیه‌نشین می‌شود، اقدامات زیر پیشنهاد می‌گردد: الف- دولت باید به منظور کاهش احساس ناامنی اجتماعی و ترس از بزه‌دیدگی زنان در این مناطق، با تدابیری چون افزایش حضور پلیس در منطقه و افزایش نور منطقه در شب زمینه ارتکاب جرم را کاهش دهد. همچنین با پرداخت وام و آموزش آن‌ها برای کسب مهارت فنی و تخصصی و اعطای تسهیلات ویژه برای راه‌اندازی مراکز تولیدی اعم از پرورش دام، طیور، قالیبافی و ...؛ و ایجاد روحیه کارآفرینی در آنان، زمینه اشتغال آن‌ها را فرآهم نمایند. ب- در حوزه آموزش و توانمدسازی بانوان، علاوه بر استفاده از ظرفیت آموزش و پرورش، می‌توان با هدایت ظرفیت‌های مردمی و گروه‌های داوطلب وضعیت آموزشی و تربیتی زنان و دختران حاشیه‌نشین را با برگزاری دوره‌های آموزشی کوتاه مدت بهبود بخشید. ج- ارتقای سیستم حمل و نقل عمومی برای کاهش هزینه‌های تردد بانوان حاشیه‌نشین کمک موثری در اولویت قراردادن نیازهای اساسی خود همچون آموزش، بهداشت و ... گردیده و به تبع باعث کاهش معضلات و آسیب‌های اجتماعی می‌گردد. هانیه چقازردی – پژوهشگر حوزه آسیب‌های اجتماعی انتهای پیام/پ