از شرایط دشوار تحریم و کرونا تا صادرات رو به رشد تجهیزات پزشکی

صنعت تجهیزات پزشکی دوران دشواری را از تحریم گرفته تا کرونا پشت سر گذاشته و سربلند بیرون آمده است. با این حال، ایجاد برخی اقدامات صحیح می‌تواند به رشد این صنعت و افزایش صادرات آن کمک کند.

گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس؛ صنعت تجهیزات پزشکی را می‌توان یکی از صنایع رو به رشد در کشور دانست. این صنعت، نقشی راهبردی در تأمین محصولات مرتبط با سلامت، بهداشت و درمان مردم دارد و از طرفی فعالیت شرکت‌های متعدد کوچک و بزرگ حاکی از اهمیت این بخش در توسعه اشتغال در کشور نیز دارد.

تجهیزات پزشکی، تمام ملزومات و تجهیزات بیمارستان‌ها، دندان‌پزشکی‌ها، دام‌پزشکی‌ها، دستگاه‌های دارویی و آزمایشگاه‌ها را شامل می‌شود و در تمام مراکز مرتبط با سلامت به کار گرفته می‌شود. این تجهیزات در فرایند تولید و عرضه طیف وسیعی از محصولات پزشکی، از محصولات با فناوری پائین مانند ماسک‌های ساده مقابله با ویروس کرونا تا محصولات با فناوری بالا مانند دستگاه‌های تصویربرداری MRI به کار گرفته می‌شوند.

درخشش صنعت تجهیزات پزشکی در شرایط دشوار

تجهیزات پزشکی و فناوری‌های ساخت و فرآوری مواد دارویی، یکی از مواردی است که از حدود سال 1397 موضوع تحریم‌ها نیز قرار گرفته است. بلافاصله بعد از افزایش دامنه تحریم تجهیزات و فناوری‌ها در ایران، موضوع کرونا نیز باعث شد که تأمین اقلام و تجهیزات پزشکی با محدودیت‌های زیادی روبرو شود. همه‌گیری کرونا باعث شد بسیاری از کشورهای جهان در تأمین تجهیزات مورد نیاز داخلی خود نیز ناتوان شوند.

به لطف وجود شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان حوزه سلامت، کمبودها و محدودیت‌های دوران کرونا از در همان مراحل اولیه از بین رفت. تشکیل خطوط تولید ملزومات مصرفی مانند ماسک و سرم و همچنین بومی‌سازی فناوری‌های پیچیده مورد نیاز در شرایط دشوار تحریم و کرونا، از جمله اقدامات درخشان شرکت‌های فعال در این زمینه بود و موجب شد که کشور بتواند این شرایط را پشت سر بگذارد.

دستیابی به 100 درصد دانش بومی طراحی و تولید دستگاه ونتیلاتور، یکی از نقاط عطف این صنعت بود که همزمان با اوج‌گیری همه‌گیری کرونا در جهان اتفاق افتاد. دستگاه ونتیلاتور، یک دستگاه تنفس مصنوعی است که به بیماران ریوی، قلبی- عروقی، بیماران مبتلا به آسم، کرونا و... در بهبود تنفس کمک می‌کند. همچنین در حال حاضر ایران جزء معدود کشورهایی است که در تولید محصولات یکبار مصرف پزشکی به مرز خودکفایی رسیده است.

یکی از زمینه‌های صنعت تجهیزات پزشکی، که مورد تحریم قرار دارد، دستگاه‌های ساخت دارو و مواد دارویی هستند. مشکل تأمین این دستگاه‌ها موجب کمبود و افزایش قیمت دارو می‌شود، اما بسیاری از دانش‌بنیان‌های فعال در این زمینه توانسته‌اند نیاز داخل به این دستگاه‌ها را رفع نمایند.

تأمین 40 درصد نیاز داخل با فناوری‌های بومی

بررسی آمارها نشان می‌دهد نیاز کشور به تجهیزات پزشکی در سال، حدود ۲.۷ میلیارد دلار است که از این میزان ۱.۲ میلیارد دلار توسط شرکت‌ها و سازندگان ایرانی تأمین می‌شود. این یعنی، در حال حاضر حدود ۴۰ درصد از نیاز تجهیزات پزشکی در داخل کشور تولید می‌شود.

طیف وسیعی از تجهیزات و ملزومات پزشکی در ایران، از طریق تولید داخلی تأمین می‌شود. تولید دستگاه MRI در ایران، به مرحله مطالعات بالینی رسیده است و بومی‌سازی دستگاه سی‌تی اسکن نیز در حدود 50 درصد انجام شده است. همچنین کشور ایران تولیدکننده و صادرکننده انواع دستگاه‌های ونتیلاتور است.

تجهیزات بیمارستانی، یکی از نقاط قوت کشور در زمینه تجهیزات پزشکی است، تا جایی که بیش از ۹۵ درصد لوازم بیمارستانی و تجهیزات اتاق عمل با پیچیدگی سطح سوم و چهارم فناوری در ایران تولید می‌شود. در حال حاضر بیش از 350 شرکت دانش‌بنیان در زمینه ساخت و تولید وسایل، ملزومات و تجهیزات پزشکی فعالیت دارند و بازار 1.2 میلیارد دلاری، حاکی از ظرفیت بالای بازار برای شرکت‌های فعال در صنعت تجهیزات پزشکی است.

صادرات تجهیزات پزشکی به بیش از 50 کشور جهان

علی‌رغم توسعه انواع فناوری‌های پزشکی در کشور، صادرات این کالاها نیازمند اقدامات شتاب‌دهنده است. میزان صادرات دارو و تجهیزات پزشکی در سال ۱۴۰0، 80 میلیون دلار و در سال 1401، 120 میلیون دلار اعلام شده است. تاکنون 55 کشور جهان مقصد صادراتی تجهیزات پزشکی ایران هستند.

تجهیزات پزشکی و فناوری‌های حوزه سلامت، یکی از موضوعاتی هستند که در بیشتر سفرهای خارجی ریاست جمهوری در زمینه انتقال فناوری مطرح می‌شود. برای مثال در سفر اخیر رئیس ‌جمهوری به کشور اندونزی تفاهم‌نامه تأمین تجهیزات پزشکی ۱۲ بیمارستان از سوی مقام‌های اجرایی دو کشور به امضا رسید. تجهیز دو بیمارستان کشور اندونزی به ربات جراحی از راه دور، از دیگر اقداماتی بود که در این زمینه انجام شده است.

چالش‌های صنعت تجهیزات پزشکی

هر چند طی سال‌های اخیر صنعت تجهیزات پزشکی پیشرفت‌های قابل توجهی داشته است و این صنعت در اوج شیوع کرونا نیز با داخلی‌سازی دستگاه ونتیلاتور نقش خود را ثابت کرد، اما همچنان برخی از تصمیمات مسؤولان همچون دست‌اندازی در مسیر تولیدکنندگان این صنعت قرار دارد. از طرفی تنظیم‌گری این صنعت بخاطر ماهیت آن با نهادها و دستگاه‌های مختلفی مانند وزارت بهداشت، وزارت صمت و... است و به همین دلیل، هم‌پوشانی‌ها و تعارض‌های مختلفی در تصمیم‌گیری‌ها برای این حوزه وجود دارد.

دارو و صنعت تجهیزات پزشکی در یک دوره به دلیل پیامدهای ارز ترجیحی با مشکل جدی مواجه شدند. در ابتدای معرفی ارز ترجیهی، سهم بزرگی از بازار 1 میلیارد دلاری تجهیزات پزشکی، از مسیر ارز ترجیهی تأمین می‌شد. از طرفی در حال حاضر نیز دریافت ارز نیمایی برای تأمین مواد اولیه مورد نیاز صنعت تجهیزات پزشکی به سختی انجام می‌شود و یکی از مشکلات چالش‌زا در زمینه تجارت مواد و ملزومات پزشکی مشکل زمان‌بر بودن تأمین ارز است.

همچنین این صنعت نیازمند تأمین نقدینگی بوده و لازم است که شرایط مناسب جذب سرمایه از طریق مسیرهای مختلفی مانند بانک‌ها فراهم شود.

پایان پیام/