۲۶ گزارش از برج‌های کبوترخانه اصفهان
اصفهان - رئیس اداره گردشگری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان گفت: ۲۶ گزارش از برج‌های کبوترخانه اصفهان در کتاب «بهشت کبوتران» روایت شده است.
علیرضا مساح در گفت‌وگو با خبرنگار مهر به چاپ کتاب «بهشت کبوتران» که روایت گردشگران خارجی از برج‌های کبوترخانه در اصفهان است اشاره و اظهار کرد: این کتاب یکی از کتب دهگانه مجموعه کتاب‌های «اصفهان در حدیث دیگران» است که به صورت موضوعی توسط انتشارات سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان با هدف گردآوری روایت جهانگردان از جاذبه‌های اصفهان تألیف شده است.
وی افزود: «کبوترخانه» یا «برج کبوتر» یا در لهجه محلی «کفترخانه» از بناهای پرآوازه اصفهان و مناطق پیرامونی آن است. سازه‌هایی استوانه‌ای، برج مانند و مدور که از خشت و گل ساخته شده و محلی برای لانه‌گزینی پرنده‌ها به خصوص کبوتران است. ارتفاع این برج‌ها بین ۷ تا ۱۵ متر بوده و فضای داخلی آنها حفره حفره و به گونه‌ای است که صدها پرنده امکان حضور در آن را دارند.
رئیس اداره گردشگری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان تصریح کرد: کبوترخانه‌ها اغلب در شهر اصفهان دیده می‌شود و هرچه از آن دور می‌شویم، تعداد این بناها نیز کمتر می‌شود. ساخت آن در حاشیه مزارع کشاورزی اصفهان قدمت بسیاری دارد و یکی از ویژگی‌های معماری این منطقه محسوب می‌شود.
وی ادامه داد: جذابیت کبوترخانه‌ها این است که انسان بنایی را با تطبیق کامل طبیعت ساخته که محل زندگی برای حیوان بوده و برای انسان نیز سودمند است. این یک سود دو طرفه است چون کارکرد اصلی این برج‌ها، گردآوری فضولات پرنده‌ها بوده که از آن به عنوان کود در مزارع کشاورزی منطقه استفاده می شده است.
مساح افزود: حتی این موضوع نیز ذکر شده که ایرانیان متمول سعی می‌کردند یکی از این بناها در خانه‌هایشان داشته باشند چون بزرگ و بلند ساخته می‌شدند و منازلشان از دور دیده می‌شد.
وی گفت: وقتی مطالب مربوط به کبوترخانه‌ها را دنبال می‌کنیم درمی‌یابیم که این یک بنای خاص برای گردشگران خارجی است زیرا وقتی فردی این مدل بنا را در زادگاه خود نداشته باشد، جذب آن می‌شود.کبوترخانه‌ها ابتدا مثل یک دژ به نظر می‌آید اما وقتی داخل آن می‌شوید می‌بینید که یک استفاده کاملاً صلح‌دوستانه داشته و با اهداف کشاورزی ساخته شده است.
رئیس اداره گردشگری سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری اصفهان اضافه کرد: در سفرنامه جهانگردان خارجی از دوره صفویه تا سال‌های اخیر نیز گزارش‌های متعددی از این بناها آورده شده که نشان از رونق آنها در ادوار پیشین دارد. چنانکه به گفته شاردن در اصفهان دوره صفوی بیش از سه هزار کبوترخانه وجود داشته است.
وی ادامه داد: براساس گزارش جهانگردان از جمله هولتسر می‌توان دریافت که از اواخر دوره قاجار به تدریج این بناها کارکرد و اهمیت خود را از دست داده و رو به خرابی و ویرانی رفته‌اند.
مساح با اشاره به ویژگی‌های کتاب «بهشت کبوتران» خاطرنشان کرد: ۲۶ گزارش از برج‌های کبوترخانه اصفهان در این کتاب آمده است که نخستین آنها متعلق است به اولئاریوس در دوره سلطنت شاه صفی و آخرینشان نیز به بارتولد در دوره پهلوی تعلق دارد.
وی با بیان اینکه ۲۰ سند تصویری اعم از نقاشی و عکس مستند از این برج‌ها در کتاب آمده است که نشان از استمرار سنت بنای این برج‌ها در طی چند قرن متوالی دارد، گفت: سعی شده در این کتاب هرچه روایت درباره کبوترخانه‌های اصفهان بوده جمع شود البته شاید یکی دو مورد را ندیده باشیم یا روایت گم شده باشد یا بعداً نسخ آن یافت شود اما به هر شکل می‌توان ادعا کرد که تمام اسناد و گزارش‌هایی که درباره کبوترخانه به دست ما رسیده، در این کتاب آمده است.