ایوانیشویلی از بازگشت به قدرت در گرجستان چه می‌خواهد ؟

نخست وزیر جدید گرجستان از حمایت بسیار کمتری نسبت به سلف خود برخوردار است. چنین سیاستمداری به عنوان رئیس دولت دقیقاً همان چیزی است که مرد در سایه قدرت گرجستان اکنون به آن نیاز دارد.

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، حزب حاکم رویای گرجستان بیش از 10 سال است که در قدرت است و به احتمال بسیار زیاد در انتخابات زمستان سال 2024 برای بار چهارم می‌تواند اکثریت پارلمانی را بدست آورد.

رشد سریع اقتصادی، تایید نامزدی عضویت در اتحادیه اروپا و وجود یک اپوزیسیون پراکنده همه چیز را برای یک پیروزی مجدد فراهم کرده است. در چنین شرایطی، به نظر می رسد کافی است که رهبری فعلی گرجستان چیزی را خراب نکند.

با این حال، رویای گرجستان سال را با تغییرات در نخست‌وزیری و کابینه دولت آغاز کرد.  ایراکلی غاریباشویلی، نخست وزیر محبوب گرجی‌ها، که در 3 سال گذشته این سمت را بر عهده داشت، به یکباره استعفا داد و بنیانگذار حزب رویای گرجستان، بیدزینا ایوانیشویلی الیگارش معروف گرجی، که در آخرین روزهای سال میلادی گذشته برای چندمین بار به صحنه سیاست گرجستان برگشت و پست ریاست افتخاری حزب را بدست گرفت، به نخست وزیری رسید.

توضیح رسمی که حزب حاکم برای این تغییر تحول ناگهانی بیان کرد، جلوگیری از فساد و توقف درگیری‌های درون جزبی بوده است. با این حال، به نظر می‌رسد کنترل و اداره بیشتر حزب مهم‌ترین هدف ایوانشویلی از این تحولات بوده باشد.

بازگشتی دیگر

این اولین بار نیست که ایوانیشویلی به عرصه سیاست عمومی گرجستان باز می‌گردد. وی از همان ابتدا هم دوست داشت در سایه قدم بردارد از همین‌روی پس از انتخاب شدن به عنوان نخست‌وزیر و شکست ساکاشویلی در سال 2013 پس از چند ماه از قدرت کناره‌گیری کرد و جای خود را به فرد دیگری از حزب داد.

ایوانشویلی برای بار دوم در سال 2018 به عنوان رئیس حزب حاکم به سیاست بازگشت و این بار در سال 2021 پس از پیروزی حزب رویای گرجستان در انتخابات پارلمانی برای سومین‌بار، سیاست را ترک کرد.

سومین ورود ایوانیشویلی به سیاست، گفته‌های مخالفان وی را به‌ نوعی تایید می‌کند و آن این گذاره معروف است که ایوانشویلی رهبر سایه گرجستان است. ایوانیشویلی با اعلام بازگشت مجدد خود، در واقع این فرضیات را تأیید کرد که او تأثیر تعیین کننده‌ای بر هر اتفاقی که در حزب حاکم می‌افتد دارد.

وی در گفتگویی اعتراف کرد که در سال‌های اخیر به دلیل حفظ یک محیط سالم در کادر رهبری حزب با رهبران رویای گرجستان در تماس بوده است.

بیدزینا ایوانشویلی (سمت راست) بنیانگذار حزب  حاکم رویای گرجستان در کنار غاریباشویلی نخست وزیر مستعفی گرجستان و رهبر فعلی حزب 

این احتمال وجود دارد که به گفته خود ایوانیشویلی، بازگشت او به یک مقام رسمی به متقاعد کردن جامعه گرجستان و شرکای غربی این کشور کمک کند که گرجستان مشکلی به‌نام حکومت غیر رسمی یا حکومت سایه ندارد. از این گذشته، زدودن تصویر«هیولای الیگارشیزه کردن» مستقیماً در فهرست وظایفی است که گرجستان باید در مسیر الحاق به اتحادیه اروپا انجام دهد.

با این حال، بعید است که ایوانیشویلی بتواند به طور کامل از شر انگ الیگارشی خلاص شود. از این گذشته او با یک موقعیت حزبی غیر پاسخگو با وضعیت نامشخص در قانون اساسی و مسئولیت سیاسی مبهم به صحنه سیاست گرجستان بازگشته است. مشاور حزب حاکم که حق دارد نامزدی را برای پست نخست وزیری در یک جمهوری پارلمانی معرفی کند. چنین طرحی به راحتی در ساختارهای اروپایی در مورد نهادهای دموکراتیک جای نمی‌گیرد.

با اعتماد به نفس قبل از انتخابات

به‌نظر می‌رسد که نیازی به چنین مانورهای پیچیده‌ای نبود. رویای گرجستان با وجود سال‌های سخت اخیر که پس از همه‌گیری کووید-19 و حمله روسیه به اوکراین دنبال شد، در حفظ رتبه‌های نسبتاً بالا در زمینه‌های مختلف کارنامه خوبی از خود به‌جای گذاشته بود.

در حوزه اقتصاد، در سال 2022، تولید ناخالص داخلی این کشور به میزان 10.1 درصد رشد کرد. این تا حد زیادی به دلیل هجوم پول‌های مهاجران روسی بود. در سال 2023، نرخ رشد کمی کند شد، اما همچنان فراتر از انتظارات بود و به حدود 7 درصد رسید. همچنین افزایش در سال های 2024 و 2025 پیش بینی می شود در حدود 4 تا 5 درصد باشد.

در حوزه سیاست‌ خارجی نیز موفقیت‌های چشمگیری حاصل شده است. سال گذشته، گرجستان روابط خود را با بروکسل بهبود بخشید و یک وظیفه مهم سیاست خارجی که همانا دریافت وضعیت نامزدی عضویت در اتحادیه اروپا را دریافت کرد.

از آغاز تهاجم روسیه به اوکراین، مخالفان، حزب رویای گرجستان را به دلیل نزدیکی با روسیه و عادات اقتدارگرایانه مشی سیاسی «رویاپردازان» به خرابکاری در مسیر اروپایی‌گرایی متهم کرده‌اند.

فشار اپوزیسیون بر این نقاط کاملاً منطقی بود زیرا بیش از 80 درصد گرجی‌ها (صرف نظر از ترجیحات حزبی) دوست دارند کشور خود را در اتحادیه اروپا ببینند. اما اکنون این استدلال مخالفان، اعتبار خود را از دست داده است. زیرا خود رهبران اروپایی تأیید کرده‌اند که هیچ تناقض غیر قابل حلی بین بروکسل و تفلیس وجود ندارد.

غاریباشویلی رهبر حزب رویای گرجستان در کنار کوباخیدزه نخست وزیر فعلی گرجستان

همه این موارد، شانس بالایی را در اختیار رویای گرجستان قرار می‌دهد تا چهارمین‌بار متوالی پیروز انتخابات پارلمانی گرجستان شود. بر اساس نظرسنجی‌های صورت گرفته در ماه دسامبر، حزب حاکم می‌تواند روی 36 درصد آرا حساب کند.

برهمین اساس اپوزیسیون که ائتلافی از نیروهای غرب‌گرا با نام «سکوی پیروزی» را شکل داده‌اند و شامل احزاب مخالف همچون طرفداران ساکاشویلی، استراتژی آگماشنبلی و وزیر خارجه اسبق گورگی واشادزه می‌شوند، نزدیک به 21 درصد آرا را نصیب خود خواهند کرد.

ایوانیشویلی در گفتگویی بیان کرد که انتخابات پیش‌رو وی را نگران نخواهد کرد. او مطمئن است که حتی بدون مبارزات انتخاباتی فعال، حزب او 90 تا 100 کرسی از 150 کرسی در پارلمان در اختیار خواهد گرفت.

پس چه چیزی او را وادار به بازگشت کرد؟ ایوانیشویلی در 30 دسامبر، با اعلام بازگشت خود به سیاست، در مورد طرح‌هایی در حوزه مبارزه با فساد، حفاظت از «هویت ملی» و بازگرداندن «حاکمیت و تمامیت ارضی کشور» و همچنین برنامه‌ریزی برای پیوستن به اتحادیه اروپا تا سال 2030 و «معرفی گرجستان به فهرست کشورهای با درآمد بالا» سخن گفت.

اما هنوز شواهدی وجود ندارد که تغییرات انجام شده در هیئت حاکمه اولین گام‌ها به سوی دست‌یابی به این اهداف باشد. اولاً، تغییرات در دولت اساساً به استعفای نخست وزیر محدود شد و وزرای باقیمانده به استثنای سرپرست وزارت دفاع که به درخواست خود تغییر کرد، جایگاه خود را حفظ کردند. ثانیاً برنامه دولت جدید هیچ تفاوتی با دولت قبلی ندارد و ماهیت آن حرکتی هدفمند به سوی ساختارهای اتحادیه اروپا و یورو آتلانتیک است، اما بدون ترغیب روس‌ها به اتخاذ اقدامات سخت.

مرد شماره یک

ایوانیشویلی در صحبت‌های خود به هدف از بازگشتش نیز اشاره کرد. در پس زمینه عدم وجود یک مخالف قوی، «حفاظت از تیم رهبری بسیار قوی حزب در برابر وسوسه های انسانی». او گفت «وقتی حزب قوی مخالفی وجود ندارد که شمارا به چالش بکشد، ایجاد رقایت‌های مضر در بدنه و وسوسه قدرت در رهبری حزب اجتناب ناپذیر است» این امر  باعث می‌شود به وجود تضادهای جدی در درون حزب حاکم فکر کنیم.

در حال حاضر هیچ نشانه خارجی از انشعاب احتمالی در رویای گرجستان وجود ندارد. استعفای نخست وزیر غاریباشویلی و جایگزینی او با ایراکلی کوباخیدزه، که پیش از این به‌عنوان رئیس حزب حاکم فعالیت می‌کرد، هیچ مخالفت عمومی یا اتهامات سیاسی را ایجاد نکرد. با این حال، به سختی می‌توان این را یک شاخص قابل اعتماد برای وحدت در درون حزب در نظر گرفت. با نگاهی به گذشته می‌توان دید که درگیری‌های داخلی در رویای گرجستان به ندرت آشکار می‌شود.

مهمتر این است که غاریباشویلی که پست نخست وزیری را از دست داد، یکی از محبوب‌ترین سیاستمداران گرجستان بود. او بیشتر زندگی سیاسی خود را در سمت‌های مختلف دولتی گذرانده است، نه در سمت‌های حزبی، دو بار (در سال‌های 2013-2015 و 2021-2024) ریاست دولت را بر عهده داشت و از قدرت خوبی در حزب برخوردار است. علاوه بر این، او اکنون تنها 41 سال دارد. بسیار جوانتر از بنیانگذار 67 ساله رویای گرجستان.

منطقی است که انتظار داشته باشیم رفیق جوان ایوانیشویلی به فکر یک پست مستقل باشد. علاوه بر این، این اتفاق قبلاً در تاریخ حزب حاکم به وقوع پیوسته است. در سال 2021، یکی دیگر از نخست وزیران جوان سابق از رویای گرجستان، گیورگی گاخاریا، نسبت به سیاست‌های حزب به مخالفت برخواست و پس از جدا شدن از رویای‌گرجستان، حزب خود را پایه‌گذاری کرد.

در آن زمان، در رتبه بندی محبوبیت، وی دومین نفر کشور بود. اما با کمپین سازماندهی شده توسط ایوانیشویلی به سرعت نفوذ نخست وزیر سابق را از بین رفت و اکنون پروژه سیاسی او به سختی می‌تواند روی موفقیت جدی در انتخابات پارلمانی پاییز امسال حساب کند.

لحظه معرفی کوباخیدزه به عنوان نخست وزیر گرجستان در نشست فوق العاده حزب  رویای گرجستان 

بیوگرافی ایراکلی کوباخیدزه نخست وزیر جدید نیز گویای این موضوع است. در گرجستان، او بیشتر به دلیل از دست دادن پست خود به عنوان رئیس پارلمان در سال 2019، پس از نشستن سرگئی گاوریلوف، نماینده روس، بر صندلی رئیس مجلس در جلسه انجمن بین المجالس ارتودکس شناخته می شود. اعتراضات گسترده پس از آن در تفلیس به قدری خشونت آمیز بود که مسکو بار دیگر ترافیک هوایی با گرجستان را متوقف کرد.

از آن زمان، کوباخیدزه مرتباً سعی در ترمیم چهره خود کرده است. او قانون عوامل خارجی را که سال پیش منجر به اعتراضات گسترده در تفلیس شد را تبلیغ کرد، اوکراین را به تلاش برای کشاندن گرجستان به جنگ با روسیه متهم و در مورد غیرقابل قبول بودن تبلیغات همجنسگرایی صحبت کرده است.

در طول شورش گروه واگنر در روسیه، کوباخیدزه مخالفان گرجستان را متهم کرد که می خواهند «مسیر پریگوژین را دنبال کنند، نه تنها با تانک وارد آبخازیا و تسخینوالی شوند، بلکه سوچی را نیز تصرف کنند». اظهارات کوباخیدزه اغلب نه تنها موجب اعتراضات داخلی بلکه در برخی موارد باعث تنش میان تفلیس و شرکای غربی آن شد.

با این وجود، پیروزی در انتخابات هنوز عملاً در جیب ایوانشویلی است. پس از تغییرات به وضوح مشخص است که چنین سیاستمداری به عنوان رئیس دولت دقیقاً همان چیزی است که ایوانیشویلی اکنون به آن نیاز دارد و این تغییر به خنثی کردن یک تهدید احتمالی برای قدرت شخصی ایوانشویلی کمک شایانی خواهد کرد.

نویسنده : مهدی سیف تبریزی پژوهشگر حوزه روسیه و قفقاز

انتهای پیام/