«سان تزو» در کتاب «هنر جنگ میگوید برنامههای دشمن را در نطفه خفه کن. اما وقتی جنگ، میشود جنگ ترکیبی، آن هم در ۷ میدان متفاوت، ماجرا بسیار پیچیده میشود و طبیعتاً مواجهه و مقابله، سختتر. در هر صورت، ابتدا باید ویژگیهای چنین جنگی را بشناسیم.
گروه زندگی - مینا فرقانی: حمله به استراتژی دشمن و خفه کردن برنامههای او در نطفه، خود از استراتژیهای مهم جنگ است. این را «سان تزو» در کتاب «هنر جنگ» میگوید. اما وقتی جنگ، میشود جنگ ترکیبی آن هم در ۷ میدان متفاوت، ماجرا بسیار پیچیده میشود و طبیعتاً مواجهه و مقابله، سختتر. پس باید ابتدا از چند و چون جنگ ترکیبی بیشتر بدانیم.
سلسلهگفتوگوهای ما با دکتر «عباس خسروی» دکترای مدیریت راهبردی، مدرس دانشگاه و پژوهشگر علوم راهبردی، که از جنگ شناختی آغاز شد، حالا به ایستگاه جنگ ترکیبی رسیده است.
دکتر «عباس خسروی» مدرس دانشگاه و پژوهشگر علوم راهبردی
(لینک قسمتهای قبل: قسمت اول، قسمت دوم، قسمت سوم، قسمت چهارم، قسمت پنجم، قسمت ششم، قسمت هفتم، قسمت هشتم، قسمت نهم و قسمت دهم.)
انتشار شایعهٔ کمبود دستمال کاغذی با هدف براندازی نظام
مرور یک فتنه در میدان جنگ ترکیبی
خسروی برای درک حقیقت جنگ ترکیبی، فتنهٔ ۹۶ را مثال میزند. آبان ۹۶ شایعه شد که دستمال کاغذی در بازار کمیاب شده است. تولیدکنندهها تکذیب کردند و گفتند تولید مثل سابق و انبارها پر است. در میدان جنگ روانی تیری به نام شایعهٔ کمبود دستمال کاغذی رها شد.
به تدریج میدیدیم قفسهٔ دستمال کاغذی در فروشگاههای زنجیرهای واقعاً خالی است. یعنی من نوعی که شاید پیش از این شایعه یکی دو بسته دستمال کاغذی میخریدم، بعد از این شایعه ۵ بسته میخریدم که مبادا بعداً کمیاب شود. پس شایعه رفتار من را عوض کرد. خرید برای نیاز تبدیل شد به خرید برای احتکار خانگی. تغییر رفتار، جلوهای از میدان جنگ فرهنگی است. پس تیری که در میدان جنگ روانی شلیک شد، به میدان جنگ فرهنگی اصابت کرد.
در ادامه، شایعهٔ کمبود سایر محصولات سلولزی، رب، ماکارونی و... آمد. تا جایی که واقعاً نظام عرضه و تقاضای این محصولات دچار خلل شد. یعنی دشمن تلاش کرد با تمرکز بر زیرساختهای اقتصادی به ما فشار بیاورد. پس وقتی تیر دوم به میدان جنگ فرهنگی خورد، به سمت میدان جنگ اقتصادی کمانه کرد.
معمولاً وقتی یک مشکل اقتصادی در کشورمان پیش میآید، بلافاصله بازار سکه و ارز متأثر میشود. بسیاری از ما با توجیهی سراغ خرید سکه میرویم تا ارزش پولمان کم نشود. همان موقع مراجع اعلام کردند این کار صحیح نیست و به اقتصاد کشور لطمه میزند. اما هنوز سخت میپذیریم خرید سکه اشتباه است. باور کردهایم در این مواقع احتکار خانگی سکه موجه است. در واقع باورهایمان تغییر کرده و فریب خوردهایم. این میدان جنگ اعتقادی است که چهارمین کمانهٔ این تیر است.
وقتی تمام این اتفاقها میافتد، مردم عصبانی میشوند و نافرمانی اجتماعی افزایش مییابد. اولین راهپیماییها در اعتراض به ناتوانی دولت روحانی برای کنترل تورم در مشهد رخ داد. بعد به شهرهای دیگر سرایت کرد. نافرمانی اجتماعی جلوهای از میدان جنگ اجتماعی است که حریف میخواهد تودهها پشتیبان حاکمیت نباشند یا اگر هستند پشتیبانان ضعیفی باشند. پس کمانهٔ پنجم به میدان جنگ اجتماعی برخورد کرد.
در آن مقطع در مذاکرات برجام، طرف مذاکرهکننده ناگهان زد زیر میز و گفت «باید دربارهٔ سپاه، حضور منطقهای ایران، شورای نگهبان، توان موشکی و... هم مذاکره کنیم.». به بیان رهبر انقلاب برجامهای ۲، ۳، ۴ و... را تعریف کردند تا به جامعه و سیاستمداران ایران در میدان جنگ سیاسی فشار بیاورند. نهایتاً هم ترامپ برجام را پاره کرد. پس کمانهٔ ششم این تیر در میدان جنگ سیاسی بود.
تهدید ایران به جنگ داخلی توسط بنسلمان
چرا این اتفاقات در تمام این میدانها افتاد؟
این کارشناس و پژوهشگر علوم راهبردی دلیل تمام این اتفاقات را این طور تحلیل میکند: «اوایل سال ۱۳۹۶ بنسلمان که به واسطهٔ حضور مستشاری ایران در یمن، سیلی سختی از انصارالله خورده بود، گفت: «جنگ را به خیابانهای ایران میکشانیم.». او کارش را از شایعهٔ کمبود دستمال کاغذی و با هدف براندازی نظام ما شروع کرد. در تحلیل یکبعدی وقایع نمیشود چنین استنتاجی کرد که شایعهٔ کمبود دستمال کاغذی، ممکن است برای براندازی باشد.
بنسلمان بعد از تهدید ایران به جنگ داخلی، کار خود را از شایعهٔ کمبود دستمال کاغذی و با هدف براندازی نظام ما شروع کرد.
حتی با نگاه جنگ همهجانبه هم نمیتوان چنین تحلیلی کرد. دشمن شایعهای انداخته، میخواهد دستگاه محاسبات حریف را به هم بریزد. دشمن یک اخلال اقتصادی انجام میدهد، میخواهد
نظام اقتصادی را مختل کند. اما اینکه یک شایعه مثل کمبود دستمال کاغذی را پخش کرده تا جنگ را به خیابانهای تهران بکشاند، فقط با تحلیل جنگ ترکیبی امکان دارد. این حقیقت جنگ ترکیبی است. در جنگ ترکیبی نه مبدأ تیرها در آن شفاف است، نه مقصد و هدفشان.».
جنگ ترکیبی رهبر دیدهبان میخواهد
فتنهٔ ۱۳۹۶ از آبان تا دی ماه اتفاق افتاد. اما رهبر انقلاب در همان ابتدای سال در سخنرانی نوروزی خود، هشدارهای اولیه را در مورد ورود دشمن به برجامهای ۲، ۳ و... دادند. خسروی با اشاره به این نکته میگوید: «حدود ۱۰ ماه قبل از آغاز فتنه و ۸ ماه قبل از انتشار آن شایعه، رهبر آگاه، دیدهبان و بصیر ما هشدارهای لازم را داده بودند و در جلسات دیگر هم به فراخور، مدام تذکراتی میدادند.».
دشمن حملهٔ ترکیبی به ما را در پیش گرفته. باید با این حملهٔ ترکیبی، مواجههٔ ترکیبی داشت.
چنین رهبری میفرمایند دشمن حملهٔ ترکیبی به ما را در پیش گرفته. باید با این حملهٔ ترکیبی، مواجههٔ ترکیبی داشت. باید از همهٔ ظرفیتها برای لطمه زدن به همهٔ منافع دشمن در هر جایی استفاده کرد. دفاع یا مواجههٔ ترکیبی یعنی همین.
ویروس کرونا ما را در تمام میدانهای هفتگانهٔ جنگ درگیر کرد
کرونا، نمونهٔ کامل یک جنگ ترکیبی
کرونا کلی تلفات انسانی گرفت. نابودی حریف یعنی جنگ نظامی. رفتارها بسیار تغییر کرد، یعنی جنگ فرهنگی. اظهارنظرهای عجیب دربارهٔ بوسیدن ضریح اماکن متبرکه و...، یعنی جنگ اعتقادی. خیلی از کسبوکارها به هم ریخت، یعنی جنگ اقتصادی. بحثهای سیاسی بین دولتها داغ شد، یعنی جنگ سیاسی. به واسطهٔ خود ویروس و عوارض واکسن آن، مردم درگیر مشکلاتی شدند، یعنی جنگ اجتماعی.
در هم تنیدگی میدانهای هفتگانهٔ جنگ
خسروی با بیان این مثال میگوید: «یک ایده، هفت میدان را درگیر کرد. مصداق «کرونا» مصداقی است برای ترکیب هفت میدان جنگ. مواجهه با جنگ ترکیبی، چنین زاویهنگاهی نیاز دارد که بتوانید اجزا را شناسایی کنید و معنای سوم را تشخیص بدهید. اینکه درصدها چطور باشد، باز هم معنای سوم را تغییر میدهد. اینکه در جنگ ترکیبی سیاسی نظامی، تمرکز را بر جنگ سیاسی بگذاریم یا جنگ سیاسی، معنای سوم را تغییر میدهد. این یعنی باز هم پیچیدگی بیشتر. اما ما خیلی ساده از جنگ ترکیبی عبور میکنیم. جنگ ترکیبی یعنی از دستمال کاغذی برای براندازی استفاده کنند؛ چیزی که به ذهنتان نمیرسد.».
جنگ همهجانبه با جنگ ترکیبی فرق دارد
تفاوت جنگ همهجانبه با جنگ ترکیبی
خسروی تفاوت این دو را این طور تشریح میکند: «جنگ ترکیبی همهجانبه یعنی از هر کدام از ۷ میدان جنگ، تیرهای متناظر با همان میدان را شلیک میکنند. مثلاً دستمال کاغذی به ما نمیدهند تا کم شود؛ هدفشان فقط این است که دستمال کاغذی نداشته باشیم. از آن طرف، تیر نظامی شلیک میکنند تا مردم نابود شوند. از طرف دیگر، دارو را تحریم میکنند تا مردم ضعیف و مریض باشند. این تیرها با هم ربطی ندارند. حتی اگر بستهٔ کامل هم طراحی شده باشد، با هم ربطی ندارند.
جنگ ترکیبی همهجانبه یعنی از هر کدام از ۷ میدان جنگ، تیرهای متناظر با همان میدان را شلیک میکنند. اما این تیرها با هم ربطی ندارند.
اما وقتی بنسلمان میگوید «من جنگ را به خیابانهای تهران میکشانم.» و از شایعهٔ کمبود دستمال کاغذی شروع میکند با این هدف که این شایعه به براندازی منتهی شود، این میشود جنگ ترکیبی. کرونا هم نمونهٔ دیگری از جنگ ترکیبی با درگیر کردن میدانهای ۷گانه بود.».
کلام آخر اینکه اینها به تعبیر رهبر انقلاب انصافاً طراحیشان خوب است. دشمن، دشمن است و در دشمنیاش هم خوب دشمنی میکند. ما باید هوشیار باشیم.
پایان پیام/