هر روز کمتر از دیروز/کرونا بنیان خانواده را نشانه گرفته است

قبل از شیوع کرونا بحث کاهش نرخ رشد جمعیت در کشور مطرح بود، اما شیوع بیماری مذکور این مسئله را تشدید کرده است خبرگزاری فارس لرستان؛ کاهش باروری، منجر به پیری جمعیت شده که همین امر باعث پایین آمدن نیروی کار و دشواری در برآوردن نیازهای عرضه شغلی آینده می‌شود؛ همچنین پیر شدن جمعیت به معنای کاهش یافتن مالیات پایه است که به دنبال آن حفظ سطح فعلی درآمد، بهداشت و سایر هزینه‌های اجتماعی به مخاطره خواهد یافت. تغییرات ارزشی و نگرشی به وجود آمده در جامعه ایران در طول چند دهه گذشته، تاثیر زیادی بر تصمیم‌ها و کنش‌های باروری افراد و خانواده‌ها، به ویژه زنان، گذاشته است. به دلیل تأثیر عوامل مختلف مانند صنعتی شدن، مدرنیته و افزایش سطح درآمد بر ارزش فرزند، اهمیت بُعد سودگرا_هنجاری ارزش فرزند روز به روز کاهش می‌یابد. مدرن شدن همچنین می‌تواند باعث کاهش اهمیت بعد عاطفی ارزش فرزند شده و از سوی دیگر سبب ارضای نیاز به وابستگی و احساس نزدیکی روابط بین زوجین شود. مهم‌ترین دلایل ترجیح الگوی دو فرزندی، به ترتیب مشکلات اقتصادی و مسئله خانواده‌ها در تربیت و آموزش فرزندان است. بررسی‌ها نشان داد که احتمال توقف فرزندآوری در میان زنانی که شاغل هستند، فرزندان در قید حیات بیشتری دارند، در پایان دوره تولیدمثل به سر می‌برند، منافع فرزندان را کم‌تر از هزینه‌های آن ارزیابی می‌کنند و گرایش کم‌تری به ترجیح فرزند پسر بر دختر دارند؛ بیشتر است. مفهوم ارزش فرزند یک متغیر وابسته به فرهنگ است و رفتار باروری در زنان بیشتر از ساختار فردی، اقتصادی و اجتماعی جمعیتی تأثیر می‌پذیرد. هر چیزی که در ذهن نمایان شود می‌توان آن را پرورش داد و جامع عمل بگیرد. تاثیر تفاوت‌های فرهنگی-اجتماعی بر آن یک واقعیت اجتناب‌ناپذیر است. قبل از شیوع کرونا بحث کاهش نرخ رشد جمعیت در کشور مطرح بود، اما شیوع بیماری مذکور این مسئله را تشدید کرده است. طبق اعلام مرکز آمار ایران نرخ رشد سالانه جمعیت از ٩١.٣ درصد در سال ۱۳۶۵ به ٢۴.١ درصد در سال ۱۳۹۵ کاهش یافته است؛ البته این شاخص طی سال ۱۳۹۸ به مرز نزدیک یک درصد رسیده که به‌نظر می‌رسد در ١۴٠١ بدلیل پاندمی کرونا کمتر نیز شود. کرونا دو پیامد مستقیم یا ارگانیکی و غیرمستقیم یا مکانیکی بر روی جمعیت خواهد گذاشت. یکی از پیامدهای مستقیم کرونا، افزایش میزان مرگ و میر بوده و جنبه دیگر پیامدهای جمعیتی ویروس کرونا بر الگوهای ازدواج و فرزندآوری است. فضای نامشخص ویروس کرونا، موجب تحت تاثیر قرار گرفتن، تصمیم‌گیری‌ در مسائل جمعیتی مانند تعویق و کاهش ازدواج و فرزندآوری، بالا رفتن بیشتر سن بارداری و در برخی موارد حتی از دست دادن فرصت بارداری می‌شود. کرونا همچنین موجب افزایش مهاجرت‌ها می‌شود که عمده دلیل این امر، مسائل اقتصادی است. بنابراین اتخاذ سیاست‌های جمعیتی مناسب جهت مقابله با کاهش موالید لازم است و برای تاثیر بر مؤلفه‌های موثر بر تحولات جمعیتی از جمله باروری، مرگ ومیر و مهاجرت به عنوان متغیر وابسته و عوامل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی به عنوان متغیر مستقل موثر بر کاهش رشد جمعیت باید سعی شود ابعاد غیرمستقیم کرونا کنترل شود. مسائل حمایتی مربوط به ازدواج، کاهش میزان طلاق و تقویت فرزندآوری توجه ویژه نیاز دارند. اجرای برنامه‌هایی در جهت تحکیم بنیان خانواده‌ها و فضای اقتصادی که زمینه برای افزایش طلاق مهیاتر می‌کند، توجه ویژه‌ای را می‌طلبد. در نظر گرفتن تسهیلات اقتصادی برای خانواده‌هایی که در انتظار تولد فرزندشان هستند، حمایت و توانمندسازی زوج‌های جوان در تأمین هزینه‌های زندگی پیشنهاد می‌شود. باید امن‌سازی و مناسب‌سازی محیط مراقبت و زایمان مادران باردار در اولویت برنامه‌ها قرار گیرد چراکه ممکن است برخی خانواده‌ها و به خصوص مادران از ترس شرایط کرونایی از فرزندآوری اجتناب و اقدام به سقط جنین کنند. همچنین لازم است کیفیت و کمیت بستر مراجعه غیرحضوری مادران باردار افزایش یابد. بنابراین آگاه سازی خانواده‌ها از تاثیرات کرونا بر سلامتی مادر و فرزند، اجرای برنامه‌های خودمراقبتی و ایجاد سبک نوین زندگی پیشنهاد می‌شود. در این خصوص فرهنگ‌سازی لازم است چراکه ارزش‌ها و گرایش‌های فردگرایانه موجب شده افراد علایق فردی و شخصی خود را بر داشتن فرزند اولویت بخشیده و فرزندآوری را در اولویت‌های آخر قرار دهند. زینب شیخی یگانه، کارشناس ارشد مشاوره خانواده انتهای پیام/