هدفداری، هویت یابی برای نوجوان را تسهیل می‌کند
یکی از دغدغه‌های مهم نوجوان‌ها پاسخ به چیستی وجود خودشان است ومهمترین موضوع این است که نوجوان باید هویت خودش را پیدا کند تا بتواند برای زندگی هدف درستی انتخاب کند.
به گزارش خبرگزاری فارس از اصفهان، پاییز با مهر و بوی ماه مدرسه شروع می‌شود و آبان به فاصله یک هفته دومناسبت را درون خود جای داده است، یکی از آن مناسبت‌ها سالروز شهادت محمد حسین فهمیده، روز نوجوان و دیگری روز دانش‌آموز است.
در این میان این دو مناسبت مهم را بهانه‌ای کردیم تا با آینده‌سازان این مرز و بوم با دانش آموزانی که میان ۱۲ تا ۱۸ سال سن دارند و در زمره نوجوانان قرار می‌گیرند به گفت‌وگو بنشینیم تا از دغدغه ها و مشکلاتشان بگویند.
یکی از دغدغه‌های مشترک همه نوجوانانی که با آنها هم صحبت شدیم کنکور و قبولی دانشگاه و فشار خانواده و مدرسه بود، مهسا یکی از دانش آموزان دوره دوم متوسطه مدرسه صارمیه در گفت‌وگو با خبرنگار فارس می‌گوید: این روزها بزرگترین چالش من امتحانات نهایی و کنکور است و در این مسیر ما دانش آموزان درگیر احساس منفی و مثبت می‌شویم، اما از سوی معلمان و مشاوران درک نمی‌شویم، چرا که تنها به نمره و رتبه بالا و دانش آموزان نمونه توجه می‌کنند،در حالی که ما دانش آموزان نیاز به توجه به احساسات مثبت و منفی داریم.
وی با تاکید به درک شدن، می‌افزاید: دغدغه بزرگی ندارم، اما علاقمندم که خانواده به من احساس مستقل بودن، بدهند و اجازه دهند در چهارچوب قوانین‌شان در جوامع بزرگ تر حضور پیدا کنیم، تا بتوانیم خیلی از مسائل را خودمان تجربه کنیم، همچنین علاقمندم در کنار درک شدن از سوی معلمان و مدرسه، از سوی خانواده هم درک شویم تا بتوانیم راحت‌تر طرز فکر و مسائل فکری خود را بیان کنم چرا که این مسئله باعث می‌شد بتوانم خودم را به دیگران بهتر نشان دهم.
این نوجوان پایه متوسطه دور دوم خاطر نشان می‌کند: راه حل تمام مشکلات نوجوانان و دانش آموزان می‌تواند از لحاظ احساسی و فکری درک شود، درک شدن از سوی خانواده و افرادی که با نوجوان سروکار دارد می‌تواند به صورت یک برنامه آموزشی برگزار شود تا با آگاهی آنها نوجوانان بتوانند احساسات بهتری را در جامعه و خانواده داشته باشند.
همچنین مبینا یکی دیگر از نوجوانان اصفهانی با اشاره به فشار تحصیلی اظهار می‌کند: اولین دغدغه ما نوجوانان کنکور و قبولی در دانشگاه است که می‌توانیم با کمک گرفتن از مشاوران مدرسه این فشار و مشکل را کمرنگ تر کنیم.
با توجه به اشاره خود دانش آموزان به دغدغه هایشان با محمدباقر کجباف، استاد تمام و مدیرگروه روانشناسی دانشگاه اصفهان به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:
در بین گپ و گفت با نوجوانان بیشترین دغدغه نوجوانان مسئله کنکور و تحصیل بود، با توجه به فشاری که از سمت مدرسه و آمال و آرزوهای خانواده ها وجود دارد، چگونه می‌توان این مسئله را حل کرد؟
باید علاقه‌مندی‌های دانش آموزان را در نظر گرفت و با برنامه‌ریزی درست تعارض‌ها کم و فشار از روی دانش آموز برداشته می‌شود، مسئله کنکور و تحصیل یک موضوع اجتماعی و خانوادگی و یکی از دغدغه های نوجوانان است چرا که اولیا و معلمین و مربیان مدارس فشارهایی را به دانش آموزان وارد می‌کنند.
برای حل این مسئله لازم است که نوجوانان در دوره دبیرستان برنامه‌ریزی‌های منظمی را داشته باشند و با کمک مشاوران تحصیلی، مقداری از این فشارها رو از رو دوش خودشان بردارند.
در برنامه‌ریزی تحصیلی موضوع نظم و انضباط، مدیریت زمان و مسائلی مربوط به هدف‌گذاری در زندگی مطرح می‌شود، اگر دانش آموز بداند که آینده خودش را بر چه اهدافی استوار می‌کند، باعث ایجاد انگیزه و فشار از نوجوان کمتر می‌شود.
سبک زندگی تعاملی بین نوجوان و خانواده
با توجه به اهداف و آرزوها نوجوانان و خانواده‌شان تعاملی بین نوجوان و خانواده ایجاد کرد، در این تعامل و کنش متقابل تاثیرگذاری و تاثیرپذیری از سوی خانواده و از سوی نوجوان باعث انجام برنامه‌ریزی‌های درستی می‌شود.
در برنامه تعیین شده باید ساعت خواب و به خصوص زمان خوابیدن و زمان بیدار شدن را مشخص کرد، بر اساس خواب که سوپاپ اطمینان سلامت روانی انسان است، موضوع غذا، تغذیه و به‌خصوص تغذیه سالم باید مورد توجه دانش آموزان قرار بگیرد و با مصرف غذاهای انرژی زا و سبک، سرزندگی و تازگی را در جسمش احساس کند و با شادابی بتواند درس خواندن را در برنامه بگنجاند.
بعد از خواب و تغذیه، ورزش نکته سوم است که باید در برنامه گنجانده شود، حداقل هفته‌ای دو جلسه دو ساعته ورزش‌های کلاسیک و روزانه نیم ساعت پیاده‌روی و ۱۰ دقیقه نرمش صبحگاهی در برنامه گنجانده شود، همچنین علاوه بر مواردی که ذکر شد، عبادت هم نکته مهمی است، چرا که هدف داری بچه‌ها را بیشتر می‌کند، ارتباط با خدا و کمک گرفتن از او و پیامبر و ائمه و توجه به قرآن به دانش‌آموز کمک می‌کند تا برنامه‌یش را تنظیم کند.
برنامه‌ریزی را می‌توان برای حل تعارض بین دانش آموز نوجوان و خانواده‌ها و مدرسه مربیان مدرسه مهمترین راه حل در نظر گرفت، دانش آموزان ساعاتی از روز را در مدرسه و ساعاتی را برای انجام تکالیف و مطالعه دروس لازم دارد و اگر یک دانش آموز دبیرستانی را حداقل پنج ساعت در مدرسه ببینیم باید در طول شبانه روز حداقل دو تا سه ساعت بتواند برنامه مطالعاتی خودش را تنظیم کند.
نوجوانان امروز نسبت به نوجوانان گذشته آگاهی و ابزار بیشتری در دسترس دارند و از سویی آگاهی میان خانواده‌ها کمتر است، چگونه می‌توان نوجوانان را به سمت و سوی درست هدایت کرد بدون آنکه احساس کنند به آنها بی‌توجهی شده و یا نظرشان قابل احترام نیست؟
کارگاه‌های آموزشی یکی از راه حل‌هایی که در افزایش سواد رسانه‌ای پدر و مادرها و خانواده‌ها می‌تواند مهم و مفید باشد، کارگاه‌های آموزشی آشنایی با سایت‌ها و شبکه‌های داخلی، با اینترنت و آموزش دادن به خانواده‌هاست.
معتقدم اگر مدارس و مربیان آموزشی در کلاس‌های آموزش خانواده بخشی از ساعت آموزش خانواده را به آشنایی خانواده‌ها با ابزار فضای مجازی در نظر بگیرند می‌شود که این نقیصه را کم کرد و از بین برد و آن ها را آشنا کرد.
در عین حال پدر و مادرها بتوانند به دنیای مجازی فرزندانشان راه پیدا کنند، جذابیت‌ها را بشناسند و از خطاهایی که در فضای مجازی وجود دارد و از دروغ پراکنی‌هایی که در فضای مجازی وجود دارد با اطلاع و آگاهی روشنی بخشی کنند.
پدر و مادرها با پیدا کردن تعارض‌های فضای مجازی دو گونه مثبت و منفی باید برخورد کنند، برخوردهای مثبت شامل استفاده از اطلاعات مثبت است و اطلاعات منفی را به گوش فرزندانشان برسانند البته خیلی اصرار ورزی نباید کرد چرا که موجب لجاجت دانش‌آموز و نوجوان می‌شود.
همانطوری که نوجوان‌ها با هم دوست هستند و حرف‌های همدیگر را خوب می‌فهمند، پدر و مادر و فرزندان هم می‌توانند با ایجاد رفاقت و دوستی و صمیمیت بین خودشان، فرایند ارتباط متعامل و متقابل را بیشتر کنند.
بر اساس اطلاعات رسانه‌ای که پیدا می‌کنند و با آموزش‌های کارگاه‌های آموزشی در مدارس و حتی کمک از خود بچه‌ها در این زمینه‌ها خیلی می‌تواند کمک کند.
می‌توان با کمک برخی از دانش‌آموزان، آموزش یک کلاس فضای مجازی را برای خانواده‌ها فراهم کرد تا اطلاعاتی که دارد و سایت‌هایی که می‌شناسد را در اختیار خانواده ها قرار دهند.
احترام گذاری به دانش‌آموزان و نوجوان باعث می‌شود که آن ها بیشتر بتوانند به پدر و مادرهای خودشان نزدیک و در عین اینکه که انتقال اطلاعات می‌کنند و سواد رسانه‌ای خانواده‌ها را نیز افزایش می‌دهند.
دغدغه و مشکلات نوجوانان از نظر شما چیست؟
مهمترین دغدغه و در حقیقت مشکلاتی که برای نوجوانان می‌توانیم در نظر بگیریم آینده نگری است، آینده شغلی، تحصیلی و ازدواجی نوجوانی که از ۱۲ سالگی وارد دبیرستان می‌شود و تا ۱۸ سالگی در دبیرستان است.
این شش سال را دائماً در فکر قبولی در کنکور و رشته تحصیلی خوب است، اگر در ادامه تحصیل و تحصیل در دانشگاه هم موفق باشد، بعد از طی کردن دوره کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترا به فکر شغل است.
دغدغه دوم مهم نوجوان‌ها پاسخ به چیستی وجود خودشان است مهمترین سوالی که هر نوجوان از خود خودش می‌پرسد و به دنبال پاسخی برای آن هست هویت خودش است، من کی‌ام، من چی‌ام از کجا آمدم و بهکجا میروم؟
هدفداری در زندگی، هویت یابی را برای نوجوان مشخص می‌کند، یعنی هر نوجوانی اگر بداند که از نقطه A به نقطه B چگونه باید برود و نقطه B را چگونه باید انتخاب کند هدف او در زندگی تعیین خواهد شد.
پاسخ به سوال من کیستم، پسرم یا دخترم ، چه خصوصیاتی دارم، ویژگی‌های مثبتم چیست، ویژگی‌های منفی‌م چیست، توانمندی‌هایم کجاست، توان و ناتوانی‌هایم کجاست، در هویت‌یابی نقش دارد.
نوجوان باید هویت خودش را پیدا کند. هویت فردی، اجتماعی ،اقتصادی، سیاسی، ملی و دینی، ابعاد هویت‌یابی است که مهمترین دغدغه‌های نوجوان است و باید به آنها پاسخ دهد و ما باید در مدارس با آموزش خانواده‌ها آگاهی‌های بیشتری را ایجاد کنیم تا بتواند پاسخ به این سوالات نوجوانان را داشته باشد و مشکلات آنها را در حل اوقات فراغت، در روابط دوستیابی و دوستانه در پیدا کردن هدف در زندگی، در ارتباط دختر و پسر را بتوانیم آرام جواب داده و حل کنیم.
پایان پیام/