مشق عشق؛ جلوه‌هایی از آیین‌های سنتی عزاداری محرم در نایین
عاشقان اهل بیت در نایین ارادت خود به اباعبدالله الحسین(ع) را در برگزاری مراسم خاص محرم و صفر نشان می‌دهند که آیین‌های ویژه و آداب سنتی نایینی‌ها برای عزاداری سالار شهیدان، این شهر را در ماه محرم متمایز کرده است.
به گزارش خبرگزاری فارس از نایین، دگربار محرمی سوزناک از راه رسید و با‌وجودی که چندین قرن از غروب غریبانه عاشورا و کربلای ۶۱ هجری می‌گذرد، یاد رشادت، عدالت‌خواهی، شهامت و شهادت حضرت اباعبدالله الحسین(ع) و ۷۲ شیرمرد صحرای کربلا دوباره در دل‌ها جان گرفت.
محرم ماه قیام و پیام است که دل‌های شیدایی نیکان و مشتاقان را به سوی مراد و محبوب‌شان معطوف می‌سازد، ایام حماسه و عاطفه با فرا رسیدن این ماه آغاز می‌گردد تا شیفتگان معرفت و ایثار را با کاروان کربلا همراه و هم‌نوا سازد و شور و شعور عاشورایی بار دیگر احیا شود و ارادت علاقه‌مندان به سرور و سالار صاحبدلان فزونی یابد.
عاشقان اهل بیت در نایین ارادت خود به اباعبدالله الحسین(ع) را در برگزاری مراسم خاص محرم و صفر نشان می‌دهند که آیین‌های ویژه و آداب سنتی نایینی‌ها برای عزاداری سالار شهیدان این شهر را در ماه محرم متمایز کرده است.
برخی از مراسم ماه محرم و صفر در ۷ محله تاریخی نایین یعنی «باب المسجد، نوآباد، پنجاهه، چهل دختران، کوی سنگ،سرای نو و کلوان» و محله محمدیه، روستای مزرعه‌امام، شهر بافران و شهر انارک مشترک بوده و ﺑﺎ ﺍﻧﺪکی ﺗﻐﻴﻴﺮ ﺩﺭ شکل ﻭ ﻣﺤﺘﻮﺍ برگزار می‌شود.
تعویض پرچم امامزاده سلطان سید علی(ع)، آیین غبارروبی حسینیه‌ها و سقاخانه‌های معروف از جمله سقاخانه چهل دختران و سقاخانه عاشورگاه، پخت و توزیع غذا در این ایام و در شب و روز تاسوعا و عاشورا و همایش شیرخوارگان حسینی نمونه رسم‌هایی است که گاهی در سراسر کشور نیز انجام می‌شود.
آیینِ جوش گرفتن، پَرسِ حسین، تعزیه خوانی، نخل گردانی، گِل بر سر گذاشتن و مراسم شام غریبان از رسوم سنتی و خاصی است که در سراسر نایین انجام می‌شود.
چند روز قبل از محرم تعدادی از نوجوانان در محلات نایین به راه افتاده و دو عدد چوب را که به «چق چقه» معروف است در دست گرفته و به هم زده و این شعر را می‌خوانند: «نذر حسین و عباس، یه دوملچو در انداز» و مردم اینگونه از آغاز محرم باخبر می‌شوند و هر کس به اندازه توانایی مالی خود کمک‌هایی از قبیل پول، برنج، چای و قند برای عزاداری محرم اهدا می‌کند اما این مراسم اکنون کمرنگ شده است و اکثر نذورات در حسینیه‌ها جمع‌آور‌ی می‌شود.
در اوایل تمام شب‌های محرم به مدت نیم ساعت جوانان محله در میدان بیرونی حسینیه جمع شده و به کوبیدن دهل می‌پردازند و بدین وسیله به مردم اعلام می‌شود درب حسینیه به روی عزاداران باز است و این کار تا شب آخر ماه صفر ادامه می‌یابد.
چاووش خوانی و حرکت کاروان نمادین
«چاووش‌عزا» یکی دیگر از آیین‌های استقبال از ماه محرم به‌ویژه در مناطق خشک کویری است که در این آیین خواننده اشعاری را می‌خواند و واقعه غم‌انگیز کربلا را در ذهن مردم تداعی می‌کند، چاووش‌خوان در محلات به راه افتاده و کم‌کم مردم پشت سر او حرکت می‌کنند تا به حسینیه می‌رسند.
کاروان نمادین استقبال از ماه محرم نیز آغاز این ماه را به مردم نوید می‌دهد، لشکر امام حسین(ع)، لشکر شمر و عمر و دیگر یزیدیان، لشکر حر، دسته اسرای کربلا، دسته فرشتگان و دسته اجنه که برای یاری امام می‌آیند ولی امام آنان را نمی‌پذیرد، گروه‌هایی هستند که در این کاروان با لباس‌های مخصوص به صورت نمادین وقایع کربلا را به نمایش می‌گذارند، این کاروان در خیابان به راه افتاده و در شهر نایین به سمت امامزاده سلطان سید علی(ع) حرکت می‌کنند که پایان این برنامه اجرای تعزیه حر بن ریاحی است.
آیین ثبت ملی شده جوش
در شب پنجم محرم دو عَلَم را که با جامه‌ها و پارچه‌های رنگین زینت داده‌اند، به حسینیه آورده و سینه‌زنان گرد علم جمع شده و به نوحه‌خوانی می‌پردازند و از شب ششم به بعد در پایان مراسم زنجیرزنی در حسینیه‌ها عزاداران به دو گروه تقسیم می‌شوند و دایره وار ایستاده و با فریاد حسین بر سر و سینه می‌زنند که این مراسم را «جوش» می‌نامند و پس از پایان گرفتن نوحه سرایی، دوازده بند محتشم کاشانی توسط دو نفر هم صدا در حالی که همگام با یکدیگر از میان عزاداران عبور می‌کنند، خوانده می‌شود.
آیین سنتی جوش ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻭﻳﮋه ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﻭ ﺷﺐﻫﺎی ﺗﺎﺳﻮﻋﺎ ﻭ ﻋﺎﺷﻮرا برگزار می‌شود
محمود مدنیان، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان نایین در گفت‌وگو با خبرنگار فارس گفت: در آیین جوش، پسران و مردان از کودک تا پیر کنار یکدیگر حلقه‌ای بزرگ تشکیل می‌دهند که در این حلقه هر فرد با گرفتن لباس دیگری به او متصل می‌شود و دست دیگرش را در طول اجرای آیین همراه با صدای دُهُل و آهنگِ اشعار بالا و پایین می‌برد و افراد همزمان که به جلو و عقب حرکت می‌کنند به گردش حول مرکز این حلقه درمی‌آیند و سه نفر از بزرگان هیأت در وسط این حلقه راهنمای حرکت و مصیبت‌خوانی عزاداران هستند.
وی ادامه داد: آیین سنتی جوش ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻭﻳﮋه ﺩﺭ ﺭﻭﺯﻫﺎ ﻭ ﺷﺐﻫﺎی ﺗﺎﺳﻮﻋﺎ ﻭ ﻋﺎﺷﻮﺭﺍ ﺩﺭ سطح شهرستان قبل از شروع دسته‌روی نیز برگزار می‌شود که این آیین در تاریخ ۴ تیر ماه ۱۳۹۸ با شماره ۱۸۵۱ ثبت ملی شده است.
آیین سنتی پَرسِ حسین
پرسِ حسین آیینی است که در روز تاسوعا توسط دسته‌های عزاداری نایین برگزار می‌شود به صورتی که هر محله به طرف محلات دیگر برای عرض تسلیت به افرادی که عزیزان‌شان را از محرم سال گذشته تاکنون از دست داده‌اند به حرکت در می‌آیند که این مراسم در گذشته «مراسم پرسه» نام داشته و به صورت حرکت هیأت‌های عزاداری به منازل صاحب عزا انجام می‌شد که به‌دلیل افزایش جمعیت شهر برگزاری آن دیگر مقدور نبوده و به حسینیه‌ها انتقال یافته است که هر صاحب عزا با توجه به اینکه از کدام محله است در آن محله حاضر شده و مردم برای عرض تسلیت به آنان به حسینیه‌ها می‌روند.
سالهاست چراغ فروزانی که اباعبدالله الحسین(ع) روشن کرده روشنایی بخش راه پیروان او شده است که دوستداران و شیفتگان آن حضرت در نایین با عزاداری و سوگواری و برپایی آیین‌های خاص، این مشعل هدایت را همواره روشن نگه داشته و با تجدید بیعت با سالار شهیدان تنفر و انزجار خود از دشمنان و قاتلان ایشان را ابراز می‌کنند و البته عمل به سیره و رفتار ایشان از دیگر وظایف مهم پیروان امام حسین(ع) است.
پایان پیام /۶۳۱۳۰/ع