نگاهی به تاریخچه هتل در ایران

شاید ندانید که تاریخچه هتل و هتل داری در ایران به شکل امروزی، متعلق به قاجار است.

در گذشته هتل‌ به شکل امروزی وجود نداشتند و در عالی‌ترین حالت ممکن کاروانسراهایی بودند که برای رفاه حال مسافران بین راه ساخته می‌شدند. از اواخر دوره حکومت قاجاریه و بعد از سفر کردن شاهان قاجار به فرنگ، هتل‌ها سبک و سیاقی امروزی پیدا کردند و در شهرهایی مانند تهران، تبریز، قزوین و بندر انزلی با ظاهر اروپایی قد علم کردند. اگر دوست دارید اطلاعات بیشتری از تاریخچه هتلداری در ایران بدانید، بد نیست که تا انتهای این مطلب ما را همراهی کنید.

هتل و هتلداری در ایران

بعد از دوران قاجاریه، در دوران حکومت پهلوی اول و پهلوی دوم خصوصاً در دهه‌های ۴۰ و ۵۰ خورشیدی، ساخت و ساز هتل‌ها به شکل امروزی رونق و سرعت زیادی پیدا کرد و هتل‌های شیک و مدرنی در تهران، مشهد، رامسر و دیگر شهرها تاسیس شدند. البته برخی از هتل‌ها مانند هتل عباسی اصفهان یکی از کاروانسراهایی بود که در دوره صفوی به شدت شهرت داشت و با بازسازی مجدد و مجهز شدن به تجهیزات مدرنیته، توانست فعالیت خود را همچنان ادامه دهد.

البته حالا که صحبت از سفر به فرنگ و الگوبرداری از هتل‌های اروپایی شد، اجازه دهید تا کمی به عقب‌تر رفته و بیشتر تاریخ هتل در ایران را مورد بررسی قرار دهیم.

از کاروانسراها تا هتل نادری

اولین هتلی که در ایران ساخته شد به دست یک مهاجر روس با نام "خاچینگ مادیکیانس" و درست در سال ۱۳۰۶ بنا گردید. این بنا یک کافه در خیابان نادری بود که به آن "کافه نادری" می‌گفتند. جالب است که بدانید در این کافه انواع نوشیدنی‌ها و غذاهای فرنگی تهیه و سرو می‌شدند. در ادامه گراند هتل هم یکی از قدیمی‌ترین هتل‌ها است که تقریباً حدود نیم قرن پیش، آن را در تهران ساختند.

اما باز هم تاکید می‌کنیم که ساخت اولین هتل‌ها در ایران یعنی همان کاروانسراها، به سال‌ها پیش از این بر می گردد. کاروانسراهایی که در جاده ابریشم ساخته شدند و محلی امن و ایمن برای کاروان‌ها و مسافران آن‌ها بودند. شاید ندانید که جاده ابریشم با طولی برابر با ۸۰۰۰ کیلومتر، کاروانسراهای متعددی داشت که در آن‌ها اتاق، حجره، آب انبار، قنات، حمام، تلگرافخانه و چاپارخانه وجود داشت. این کاروانسراها ظرفیت‌های متفاوتی داشتند.

برای مثال کاروانسرای میاندشت ظرفیتی برابر با ۲۰ هزار مهمان داشته که یکی از کاروانسراهای جاده ابریشم بود. به علاوه کاروانسراهای دیگری هم در سایر نقاط حضور داشتند. مانند کاروانسرای زین الدین یزد، کاروانسرای دیرگچین قم و کاروانسرای شاه عباسی نیشابور که همگی جزء معروف‌ترین کاروانسراها و البته مجهزترین آن‌ها بودند.

فضای کاروانسرا ، ساباط و رباط

کاروانسرا در اصل مسافرخانه‌ای است که فضای بسیار بزرگی برای مسافران داشته و به راحتی آن‌ها را در خود اسکان می‌دهد. البته معماری خاصی دارد که در دوره‌های مختلف به عنوان مثال در دوره صفویه به آن اهمیت بسیار زیادی داده می‌شد و این دوران در تاریخ ایران را "عصر طلایی کاروانسراها" می‌نامند. نکته جالب اینکه در جاده ابریشم و در کنار کاروان‌سراها، سابا‌ط‌ها و رباط‌هایی هم وجود داشت که آن‌ها را با هدف استراحت کردن مسافران می‌ساختند.

اما این فضاها برخلاف کاروانسراها اصلاً ظرفیت زیادی برای پذیرش مسافران نداشتند. در همین راستا شاید ندانید که ساباط‌ها در اصل سایبان‌هایی بودند که مسافران را از گرما و باد در امان می‌داشتند و به آن‌ها اجازه می‌دادند که با دیگر همراهان و حیوانات خود، ساعتی به دور از گرمای طاقت فرسا در زیر آن‌ها استراحت کنند.

همچنین رباط‌ها نیز فضاهای کوچکی برای استراحت بودند که با ظرفیت چند نفر و چند حیوان ساخته می‌شدند.

نقش کاروانسراها و لزوم وجود آنها

نکته بسیار جالبی که در مورد کاروانسراها باید به آن اشاره کنیم این است که این بناها تاثیر بسیار شگفت‌انگیزی در اثبات کردن هویت هنری و ملی کشور ایران داشتند. ضمن اینکه کمک کردند تا معماری ما به جایگاه بسیار قابل قبولی در جهان برسد. کاروانسراها در ایران قدیم در اصل مکانی برای تبادل علم دانش و فرهنگ بودند و تجمعات بسیار زیادی در آن‌ها انجام می‌شد. ولی هتل در اصل یک کلمه کاملاً اروپایی است و شروع آن در جهان به قاره آمریکا و قاره اروپا برمی‌گردد. شاید ندانید که صنعت هتلداری موجب به وجود آمدن رقابت تنگاتنگی میان هتلداران در همه کشورها شد . بر همین اساس شدیدا رشد پیدا کرد و در ادامه به ایران هم رسید.

هتل‌ها در ابتدا به شکل امروزی خود نبودند. اما به مرور زمان ارتقاء پیدا کرده و به پیشرفتی معقولانه و استاندارد رسیدند. برای مثال در اوایل شکل ‌گیری این صنعت، هتل‌های اختصاصی با حمام اختصاصی و سرویس بهداشتی وجود نداشتند. اما ما در حال حاضر هتل‌هایی را در سراسر جهان داریم که به عنوان هتل‌های زنجیره‌ای معروف هستند و نمونه آن‌ها در ایران نیز وجود دارد.

بر همین اساس صنعت هتل داری در کشور ایران هم پیشرفت چشمگیری داشته و پررونق است. ضمن اینکه دیگر بسیاری از المان‌ها جزء شروط اولیه برای وجود صنعت هتل داری در یک کشور نیستند. حالا فعالان این صنعت تماماً به فکر رشد دادن آن و ارتقاء سطح هتل خود و رساندن آن به استانداردهای جهانی هستند.

هتلداری و تغییرات آن از دیروز تا امروز

جالب است که در زمان‌های بسیار دور در ایران هتلی وجود نداشت و این کاروانسراها بودند که وظیفه استراحت برای مسافران را فراهم می‌کردند. ضمن اینکه همین کاروانسراها، محلی برای تبادل علم، دانش و فرهنگ نیز بودند. ولی در حال حاضر تمامی شرایط گذشته تغییر کرده و حالا مسافران با استفاده از تکنولوژی به راحتی می‌توانند هتل مورد نظر خود را انتخاب کرده و سفرشان را آغاز کنند. نکته جالب‌تر اینکه با پیشرفت تکنولوژی، صنعت هتلداری نیز دستخوش تغییرات شگرفی شده و ما روز به روز شاهد تغییرات روز افزون در این صنعت هستیم.

پایانی باز برای هتل‌های قدیمی

شاید برایتان جالب باشد که بدانید هنوز هم کاروانسراهایی در جاده ابریشم هستند که پذیرای مهمانان بوده و مسافران می‌توانند با استراحت کردن در اتاق‌های هشتی یا مستطیلی آن‌ها، خستگی راه را از تن بگیرند. اما شما برای سفر خود به راحتی می‌توانید با رزرو بلیط و هتل از اسنپ تریپ ، سفر جذابی داشته باشید.