پرش انرژی از مانع تحریم با دیپلماسی/ جزئیاتی از پالایشگاه‌داری فراسرزمینی ایران

در ماه‌های گذشته در راستای راه‌اندازی پالایشگاه‌داری فراسرزمینی، توافقی با ونزوئلا و نیکاراگوئه صورت گرفت که در ونزوئلا این موضوع محقق شده و اکنون بخشی از نفت ایران در پالایشگاه‌های این کشور پالایش و در بازار منطقه به فروش می‌رسد. به گزارش گروه دیگر رسانه‌های خبرگزاری فارس، روزنامه ایران نوشت: در ماه‌های اخیر مقامات کشور از جمله رئیس‌جمهور در چندین اجلاس منطقه‌ای و جهانی شرکت کرده‌اند که آخرین آن اجلاس سران «سیکا» در اواخر هفته گذشته بود. در حاشیه تمام این دیدارهای خارجی، «انرژی» یکی از محورهای مذاکرات بوده و اغلب دستاوردهای مهمی نیز به همراه داشته است. از جمله توسعه همکاری اقتصادی و تجاری ایران و قزاقستان در حاشیه اجلاس سیکا که قرار شده است بر این مبنا سوآپ نفتی بین ایران و قزاقستان پس از ۱۰سال از سر گرفته شود. نگاهی به گفت‌و‌گوهای ماه‌های اخیر نشان می‌دهد دیپلماسی انرژی ایران از حالت انزوا خارج شده و از مرزهای تحریم عبور کرده است. موارد دیگری که این مسأله را به نمایش می‌گذارند، مذاکرات انجام‌شده در دومین اجلاس سران کشورهای حاشیه دریای خزر است که نه تنها در آنجا  بر اجرای تفاهمنامه نفتی با روسیه -که شامل موارد متعددی از همکاری در حوزه انرژی از جمله سوآپ فرآورده‌های نفتی است- تأکید شد، بلکه برای اتصال برقی ایران از شرق دریای خزر به شبکه برق روسیه و افزایش همکاری‌ها در بستر خزر نیز مراوداتی شکل گرفت. شهریورماه امسال همزمان با عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای، ازبکستان اولین شریک تجاری ایران در پیمان شانگهای برای پالایشگاه‌داری فراسرزمینی شد و تفاهمنامه‌ای در این راستا با همکاری پالایشی میان دو کشور امضا شد که بدین ترتیب فروش نفت ایران به واسطه پالایشگاه فراسرزمینی تسهیل می‌شود. روسیهدر ماه‌های گذشته در راستای راه‌اندازی پالایشگاه‌داری فراسرزمینی، توافقی با ونزوئلا و نیکاراگوئه صورت گرفت که در ونزوئلا این موضوع محقق شده و اکنون بخشی از نفت ایران در پالایشگاه‌های این کشور پالایش و در بازار منطقه به فروش می‌رسد. این موضوع رؤیای دیرینه پالایشگاه‌داری فراسرزمینی را با سیاست تکنولوژی و تعمیر به ازای بازار محقق کرد. گفته می‌شود ایران در بحث راه‌اندازی پالایشگاه‌های فراسرزمینی با کشورهای سوریه و عراق به توافقات خوبی دست یافته و اخیراً به لبنان نیز اعلام آمادگی شده است. به این ترتیب ۶ کشور در زمینه پالایشگاه‌داری فراسرزمینی تاکنون مورد هدف قرار گرفته‌اند. البته شنیده شده در کشورهای دیگر آسیای‌میانه نیز این هدف دنبال می‌شود. ونزوئلاسوریهخوبیلبنانجزئیاتی از پالایشگاه‌داری فراسرزمینی ایران جزئیاتی از پالایشگاه‌داری فراسرزمینی ایرانجزئیاتی از پالایشگاه‌داری فراسرزمینی ایراناوایل ماه مه سال‌جاری میلادی، یک قرارداد اولیه با هدف تأمین تجهیزات پالایشگاهی و کمک به تعمیرات اساسی و تکمیل ظرفیت پالایشگاه دولتی ۱۴۰ هزار بشکه‌ای «ال‌پالیتو»، در ایالت کارابوبو امضا شد. پالایشگاه «ال‌پالیتو» کوچک‌ترین پالایشگاه نفتی در ونزوئلا است که در حال حاضر با ۵۰ درصد ظرفیت خود در حال بهره‌برداری است. آن‌طور که رسانه‌های خارجی اعلام کرده‌اند ارزش این قرارداد ۱۱۰ میلیون یورو بوده است. طبق قرارداد دو کشور، منابع مالی این پروژه توسط شرکت نیکو تأمین خواهد شد و خوراک نفت خام این پالایشگاه با مشارکت شرکت ملی نفت ایران از طریق شرکت نیکو تأمین می‌شود. شرکت ملی نفت ایرانرویترز در آن زمان در این باره نوشت: شرکت‌های دولتی ایرانی پس از انعقاد قرارداد برای تعمیر کوچک‌ترین پالایشگاه ونزوئلا، برای تعمیر پالایشگاه «پاراگوانا»، بزرگ‌ترین پالایشگاه نفتی این کشور با ظرفیت ۹۵۵ هزار بشکه در روز آماده شده‌اند. در اوایل سال‌جاری نیز شرکت‌‌های دولتی ایران قطعاتی را برای راه‌اندازی مجدد یک واحد تولید بنزین‌ به «پاراگوانا» ارسال کردند. مجتمع پالایشگاه پاراگوانا مستقر در پونتو فیجو ونزوئلا است که به‌عنوان سومین پالایشگاه جهان شناخته می‌شود. این مجتمع پالایشی، از سه پالایشگاه به نام‌های پالایشگاه اوای، پالایشگاه کادون و پالایشگاه گرانده تشکیل شده است. پس از تحریم ونزوئلا توسط امریکا، سرمایه‌گذاری اندک در این پالایشگاه، گذشت زمان و عدم تعمیرات اساسی، موجب فرسودگی پالایشگاه و از کارافتادن برخی از بخش‌های آن شد. حال ایران قصد دارد با احیای این پالایشگاه نفتی، آن را به بخشی از بازار نفتی خود تبدیل کند. آن راسومین پالایشگاهی که ایران سهامدار آن خواهد شد، یک پالایشگاه ۱۰۰ هزار بشکه‌ای به نام «بولیوار سوپریم سوئنو» در نیکاراگوئه است. حجم سرمایه‌گذاری این پالایشگاه ۴ میلیارد دلار برآورد می‌‎شود، البته زمین و تأسیسات اساسی برای ایجاد این پالایشگاه ۱۰۰ هزار بشکه‌ای از سال‌ها پیش وجود دارد که به‌ دلیل تحریم‌های امریکا نیمه‌کاره رها شده است. چهارمین و پنجمین پالایشگاه نیز دو پالایشگاه «بخارا» و «فرغانه» در ازبکستان است که تنها پس از چند ساعت از عضویت رسمی ایران در سازمان همکاری شانگهای قرارداد آن امضا شد. پالایشگاه‌های مورد توافق با ایران برای اجرای سیاست پالایشگاه‌داری فراسرزمینی با ۵۰ درصد ظرفیت کار می‌کنند و حالا با کمک خدمات فنی و مهندسی و دانش ایرانی، این ظرفیت کامل بازسازی خواهد شد و فرصتی برای پالایشگاه‌داری فراسرزمینی در اختیار ایران قرار خواهد داد. اما ششمین پالایشگاه، پالایشگاه الفروقلس سوریه است. مطالعات ساخت این پالایشگاه ۱۴۰ هزار بشکه‌ای در سوریه پایان یافته است و پس از آماده شدن سایر شرایط، با سرمایه‌گذاری مشترک وارد مرحله جدید خواهد شد. در خصوص اینکه آیا ایران در سهام این پالایشگاه‌ها شریک می‌شود یا خیر، پیگیری‌ها نشان می‌دهد در برخی از این موارد مانند الفروقلس، ایران سهامدار خواهد شد؛ اما با توجه به محرمانه بودن جزئیات تفاهم‌ها و قراردادها نمی‌توان به طور دقیق عنوان کرد ایران چند درصد سهام کدام یک از این پالایشگاه‌ها را در اختیار خواهد گرفت. فعال‌سازی دیپلماسی انرژی ایران فعال‌سازی دیپلماسی انرژی ایرانفعال‌سازی دیپلماسی انرژی ایرانکارشناسان معتقدند امضای این قراردادها و تفاهمنامه‌ها چه در زمینه سوآپ و صادرات انرژی – از نفت و فرآورده تا برق- و چه در زمینه پالایشگاه‌داری فرامرزی، نشان‌دهنده خروج دیپلماسی کشور از حالت انفعال است. در این رابطه قاسم ساعدی، عضو کمیسیون انرژی مجلس به «ایران» می‌گوید: «ایران این امکان را دارد که در حوزه بازسازی بخش انرژی، با کشورهایی که از تحریم‌های امریکا پیروی نمی‌کنند، مراودات خود را گسترش دهد و با اقداماتی مانند صادرات خدمات فنی و مهندسی، به پالایشگاه‌های فراسرزمینی این کشورها دست یابد. این فرصت به نفع ایران و ضامن افزایش فروش نفت خواهد بود و به نوعی خنثی‌سازی تحریم است که در سال‌های اخیر نسبت به آن غفلت شده بود.»  فریدون حسنوند، رئیس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی با بیان این نکته که آرزوی دیرینه پالایشگاه فراسرزمینی با دیپلماسی انرژی در این دولت در حال تحقق است، به «شانا» می‌گوید: «ایجاد پالایشگاه فراسرزمینی، افزایش تولید و فروش نفت با وجود تشدید تحریم‌ها و صدور خدمات فنی و مهندسی از اقدام‌های مثبت وزارت نفت در دولت سیزدهم بوده است.» جمشید عدالتیان، کارشناس اقتصادی نیز در این رابطه با اشاره به فعال شدن دیپلماسی انرژی ایران در ماه‌های اخیر به «ایرنا» توضیح می‌دهد: «از آنجایی که پالایشگاه‌سازی در کشور روند هزینه‌بر و زمان‌بری دارد، همکاری با پالایشگاه‌های فراسرزمینی که ظرفیت‌های خالی دارند، می‌تواند راهکاری برای تبدیل نفت کشورمان به فرآورده و ایجاد ارزش افزوده باشد. اگر بتوانیم مجدداً این سیاست را فعال کنیم و به همکاری با دیگر کشورها در حوزه پالایشگاهی بپردازیم، اقدام رو به جلو و مثبتی انجام داده‌ایم.» مجلس شورای اسلامیوزارت نفتهادی بیگی‌نژاد، عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی عنوان می‌کند: «منابع نفتی کشور می‌تواند در پالایشگاه‌های فراسرزمینی بدون مشکلات تحریم در بازار جهانی به فروش برسد. در واقع ما با سرمایه‌گذاری در این پالایشگاه‌ها از طریق صادرات خدمات فنی و مهندسی می‌توانیم افزون بر صادرات تضمینی نفت خام خود، در خروجی پالایشگاه نیز شریک شویم و نفت خام را به بنزین و دیگر فرآورده‌ها تبدیل کنیم.» بر این اساس، بسیاری از کارشناسان باور دارند تشدید تحریم‌های امریکا علیه ایران نمی‌تواند مانع از فروش میزان کنونی نفت شود، چراکه ایران راه خنثی‌سازی تحریم‌های نفتی را در ماه‌های اخیر دنبال کرده است. پایان پیام/