معنای عزت و ذلت در دیپلماسی

عزت در سطح درگیری اراده ما با مستکبر معنا دارد. اگر متوجه نقشه کلان مستکبرین نباشیم، نمیتوانیم «عزت» و «التماس» را معنا یابی کنیم.

فارس پلاس؛ علی مهدیان در یادداشتی نوشت: مطلبی از سیدضیاء مرتضوی دیدم که در آن سعی کرده آزاد شدن بخشی از پول ایران توسط دولت را مصداق «صدقه التماسی» بداند. او در نهایت سعی کرده مسوولین را توصیه کند به اینکه پا بر سر «لجاجت» و «هواهای» نفس اماره بگذارند و سخن از «نظم نوین جهانی» که «مقاومت» ایران درش نقش کلیدی دارد نگویند. 

استدلال او نیز این است که چرا آمریکا در قبال اجازه آزاد شدن پول ایران شرط گذاشته که خرج صادرات غذا شود و این همان سیاست نفت در برابر غذا. 

توجه به مقوله «عزت» در سیاست خارجه مهمترین رکن است. ولو ایشان به دلایل جناحی و سیاسی تلاش کرده است به این مفهوم و شاخص در بررسی رفتار ایران بپردازد، اما به هر حال توجه به این شاخص در گفتگوهای جناحهای مختلف، یک اتفاق مبارک است. 

اما مراد از عزت چیست؟ عزت در سطح درگیری اراده ما با مستکبر معنا دارد. اگر متوجه نقشه کلان مستکبرین نباشیم، نمیتوانیم «عزت» و «التماس» را معنا یابی کنیم. اراده آمریکا در شکستن مقاومت ایران و انزوای او و محدود کردن دسترسی های مالی و اقتصادی او در حال شکستن است، روابط ایران با کشورهای مختلف و متنوع دنیا در منطقه و عربستان و ایجاد گشایشهای پی در پی اقتصادی برای ایران یعنی فشار تحریم شکسته شده است. وضعیت به هم ریخته و ضعف غرب و آمریکا که با فشارهای ناشی از جنگ با شرق و رشد قیمت نفت و تحریم سوخت و امثالهم جدی تر هم شده و انزوای اسراییل و وضعیت داخلی آن همه و همه نشان میدهد، ایران کاملا بر ملا در حال عبور از فشارهای حداکثری و ارتباط موثر با دنیا است. در این میان گرفتن پول ایران از عراقی که به شدت به لحاظ اقتصادی دچار فشارهای خارجی و فسادهای داخلی دنباله های آنها بوده، معنایش شکستن اراده ای است که تا پیش از این اجازه استفاده ایران از منابع خود را نمیداده. شکست اراده دشمن عزت است. 

اساسا اگر نفهمیم اراده راهبردی دشمن چیست، چه بسا اجازه رهبری برای گفتگو با آمریکا در هسته ای که قبل از روی کارآمدن روحانی صادر شد، را هم ذلت بدانیم. نه مصلحت و انعطاف. ذلت جایی است که اجازه دهیم طرح راهبردی دشمن موفق شود. و الا ظاهرگرایان امام مجتبی را هم «مذل المومنین» میدانستند. گفتمان عزت اگر با جهالت یا لجاجت همراه شود تبدیل میشود به فهم های ظاهرگرایانه و ملانقطی که باعث مضحکه این و آن میشود.

البته باید به جناب سید ضیاء مرتضوی حق داد، به هر حال جملات آقای مرتضوی درباره سبک سیاست خارجه مرحوم هاشمی و جناب روحانی هم فراموش نشدنی است. ایشان در سالگرد وفات هاشمی فرمود: «اگر هاشمی زنده بود برای اصلاح روابط با دنیا همچون گذشته تلاش می‌کرد» و «در راستای تفکر اعتدالی و جریان فکری اعتدال» چاره جویی میکرد. سیاست خارجه دولت اعتدال در ماجرای برجام و همینطور سیاست خلع سلاح ایران که توسط هاشمی دنبال میشد تا روابط با دنیا (یعنی آمریکا) اصلاح شود. مورد تایید ایشان و نماد اصلاحگری حقیقی است. چه ایراد دارد حالا در دوران این دولت، ایشان هم سعی کند با عینک عزت صحنه را تحلیل نماید. مشق کردن ایشان برای بررسی سیاست خارجه با شاخص عزت ممکن است در ابتدای کار همراه با خطاهایی باشد. این ها را نباید پای لجاجتهای قبیله ای و جناحی نوشت. خصوصا که خودشان در انتهای متنشان توصیه به مراقبت نفس نموده اند.

پایان پیام/غ