چالش‌های سفر پوتین به ترکیه؛ استقبال محتاطانه آمریکا و دردسر اس ۴۰۰

رسانه های ترکیه از فراهم آمدن زمینه مناسب برای توافق جدیدی در خصوص صادرات غلات صحبت می کنند اما در پشت پرده، چانه زنی مهمی درباره مباحث سیاسی و دفاعی در میان است.

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، اظهارات مقام های سازمان ملل متحد و آمریکا درباره سفر رئیس جمهور روسیه به ترکیه، بازتاب فراوانی در رسانه ها پیدا کرد.

قرار است ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه 12 فوریه به ترکیه سفر کند و این سفر، نشانه ای دیگر از تداوم روابط رو به رشد آنکارا – مسکو است که بارها مورد انتقاد ناتو و اروپا قرار گرفته است. با این حال، رسانه های ترکیه خوشبینانه به این سفر می نگرند و از فراهم آمدن زمینه مناسب برای توافق جدیدی در خصوص صادرات غلات صحبت می کنند، اما در پشت پرده، چانه زنی مهمی درباره مباحث سیاسی و دفاعی در میان است.

کاخ کرملین، تکمیل جزئیات برنامه سفر پوتین به ترکیه را اعلام کرده و یوری اوشاکوف، مشاور سیاست خارجی پوتین از این موضوع خبر داده که پوتین تمایل دارد در مورد غلات و امنیت دریای سیاه، با اردوغان رایزنی کند.

دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین گفته که در سفر پوتین، روابط اقتصادی و تجاری روسیه و ترکیه و همچنین مسائل منطقه ای از جمله اوکراین مورد بررسی قرار خواهد گرفت. تیم اردوغان نیز به دنبال ارائه پیشنهادی برای یک مکانیسم جدید در مورد صادرات غلات از گذرگاه دریای سیاه به ترکیه است، اما واقعیت این است که مساله غلات، در مقایسه با دیگر چالش های پوتین در آنکارا، اهمیت چندانی ندارد.

مواضع آمریکا و سازمان ملل درباره سفر پوتین به ترکیه

طی روزهای اخیر شاهد تماس های دیپلماتیک متعددی بین مقامات آنکارا و واشنگتن بودیم. ابتدا هاکان فیدان به نیویورک و واشنگتن سفر کرد و سپس ویکتوریا نولاند معاون وزیر امور خارجه آمریکا به ترکیه سفر کرد.

نولاند در مصاحبه با شبکه خبری تلویزیونی سی.ان.ان ترک، آشکارا گفته بود که اگر تیم اردوغان از به کارگیری سامانه موشکی اس 400 روسیه منصرف شود، ممکن است آمریکا یک بار دیگر، نام ترکیه را در لیست تولیدکنندگان قطعات و خریداران جنگنده اف 35 قرار دهد.

حالا یک مقام آمریکایی دیگر نیز درباره روابط روسیه – ترکیه اظهار نظر کرده و شواهد نشان می دهد که سفارت آمریکا در آنکارا، به طور مداوم در حال رصد آخرین وضعیت در مورد روابط فزاینده و توسعه یافته بین ترکیه و روسیه است و بعید نیست که بخشی از تصمیم کنگره آمریکا در مورد فروش جنگنده اف 16 به نیروی هوایی ارتش ترکیه، با ارزیابی نهایی روابط ترکیه – روسیه، ارتباط پیدا کند.

ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در کنفرانس مطبوعاتی روزانه در پاسخ به سوالی درباره سفر ولادیمیر پوتین به ترکیه، گفته است: «اگر هر کشوری بتواند نقش معناداری در جلوگیری از برخی رفتارهای بدخواهانه روسیه ایفا کند، ما قطعاً از آن استقبال خواهیم کرد». پاتل در ادامه، تمایلی به اظهار نظر در مورد تعاملات مربوط به سیاست خارجی ترکیه نشان نداد و ترجیح داد صرفاً درباره «نقش و تاثیر ترکیه بر موفقیت طرح صادرات غلات از دریای سیاه» اشاره کند.

در همین حال استفان دوجاریک، سخنگوی سازمان ملل متحد اعلام کرده که انتقال غلات از دریای سیاه و ترکیه به بازارهای جهان موضوع مهمی است و تیم دبیرکل سازمان ملل، نتایج دیدار اردوغان - پوتین را از نزدیک دنبال خواهد کرد.

تصمیم ترکیه درباره «لباسشویی مرموز»

بسیاری از تحلیلگران سیاسی ترکیه بر این باورند که خرید سامانه موشکی اس 400 از روسیه، یکی از خطاهای راهبردی اردوغان بوده و این اقدام، لطمه جبران ناپذیری به روابط ترکیه و غرب وارد کرده است.

اما تیم اردوغان می گوید که اولاً غربی ها حاضر نشدند به ترکیه پاتریوت بفروشند و خرید اس 400 از سر ناچاری بود. دوم این که خرید تسلیحات از کشورهای مختلف، تلاش برای حفظ استقلال استراتژیک ترکیه است.

اما صدای منتقدین اردوغان در پارلمان هم درآمد و نمایندگان حزب جمهوری خلق پرسیدند: چرا نزدیک به 3 میلیارد دلار موشک خریده اید و بلا استفاده مانده است؟ ژنرال یاشار گولر وزیر دفاع ترکیه که پیدا بود از سوال نمایندگان، عصبی و برآشفته شده بود، چنین پاسخی ارائه داد: «اگر تصور می کنید که سامانه موشکی اس 400 نوعی لباسشویی است که هر روز باید از آن استفاده کنیم، سخت در اشتباه هستید. این سلاح را خریده ایم و هر وقت لازم باشد از آن استفاده می کنیم».

اگر چه پاسخ ژنرال گولر، خنده بسیاری از نمایندگان را به دنبال آورد، اما برخی رسانه ها اعلام کرده اند که تیم اردوغان درباره این موضوع مهم، جانب احتیاط را رها نکرده و با تبعیت از تاکتیک مقامات یونانی، کاری کرده که فعلاً غائله بخوابد. قبلاً دولت یونان هم از روسیه سامانه اس 300 خرید اما وقتی که صدای ناتو درآمد، دولت آتن اعلام کرد که این موشک ها به انبار زیرزمینی منتقل شده، و بود و نبود آن علی السویه است.

حالا ظاهراً وزارت دفاع و ارتش ترکیه نیز برای سامانه اس 400 چنین تصمیمی گرفته و آن را در گوشه ای نگه داشته تا حساسیت آمریکا و ناتو را به دنبال نیاورد.

بسیاری از تحلیلگران سیاسی ترکیه در پاسخ به سوال «چرا سامانه اس 400 مهم است»، چنین پاسخی تحویل می دهند: این همان موضوعی است که ترکیه را از آمریکا دور کرد و تحریم تسلیحاتی و اخراج از گروه خریداران جنگنده اف 35 را به دنبال آورد. حالا که تیم جو بایدن از کنگره خواسته تا مجوز فروش اف 16 به آنکارا صادر شود، باز هم مساله روابط ترکیه – روسیه مهم است و اگر اعضای کنگره در مورد سطح و ژرفای روابط آنکارا – مسکو نگران باشند، بعید نیست که مانع از فروش اف 16 شوند.

علاوه بر موضوع چند و چون تبعیت یا عدم تبعیت اردوغان از خواسته آمریکا در مورد سامانه روسی، او در دیدار با پوتین، چالش های دیگری نیز دارد.

از جمله:

1.تاسیس بزرگترین مرکز انبار گاز طبیعی در ترکیه توسط روسیه به منظور تسهیل صادرات به اروپا، هنوز هم در هاله ای از ابهام است.

2.ترکیه با سخت گیری و تجسس بی سابقه بازرسین وزارت خزانه داری آمریکا، ناچار است تحریم مالی غرب علیه روسیه را بپذیرد، اما روسیه در این مورد، توقعات خاصی از ترکیه دارد.

3.اردوغان در جنگ روسیه – اوکراین، نقشی دوگانه ایفا کرده است. از سویی در کنار پوتین مانده و از دیگر سو، به زلنسکی پهپاد فروخته است. در نتیجه پوتین هنوز هم به پیشنهادهای اردوغان در مورد مذاکرات صلح، اعتنا نکرده است.

4.ترکیه و روسیه در مورد سرنوشت سوریه، دولت بشار اسد، وضعیت شمال سوریه و موضوع ادلب، دیدگاه های متفاوت و متضادی دارند و هنوز مشخص نیست که اگر آمریکا به طور کامل از روسیه خارج شود، پوتین چه نگاهی به سهم ترکیه در تحولات آتی خواهد داشت.

5.تکمیل فاز باقیمانده نیروگاه هسته ای آک کویوی ترکیه به دست مهندسین روسی، با کُندی و تعلل پیش می رود و مشخص نیست که چرا مسکو در این مورد به خواسته های آنکارا، توجه چندانی نشان نداده است.

6.ترکیه و روسیه در مورد دو موضوع مهم دیگر یعنی سرنوشت کریمه و همچنین تحولات لیبی، اختلاف نظر جدی دارند، اما ظاهراً بحث بر سر این دو موضوع، فعلاً در دستور کار نیست.

7.ترکیه در مورد تحولات قفقاز جنوبی و زنگه زور، توقعات بلندپروازانه ای دارد و باید دید با توجه به تصمیم امنیتی جدید ارمنستان درباره روسیه، نگرش پوتین به نقش ترکیه چه خواهد بود.

در پایان باید گفت، در دوران مسئولیت اردوغان و پوتین، روابط آنکارا – مسکو، تحولات شگرفی را تجربه کرده که دست کم در تاریخ صد ساله جمهوری ترکیه سابقه نداشته است. حال باید دید در مقاطع آتی، این رابطه در چه مسیری پیش خواهد رفت.

انتهای پیام/