نقاشی قهوه‌خانه‌ای نمونه‌ای از هنر انحصاری ایران است

قزوین- نویسنده کتاب تاریخ نقاشی قزوین گفت: هنر نقاشی قهوه‌خانه از جمله هنرهای اصلی ایرانی بوده و به تعبیر دیگری نمونه‌ای از انحصار در هنر این سرزمین محصوب می‌شود. حسن یوسفی در گفت‌وگو با خبرنگار مهر با اشاره به هنر نقاشی قهوه خانه‌ای اظهار کرد: نقاشی قهوه‌خانه‌ای یا نقاشی خیالی نگاری از جمله سبک‌هایی است که در بطن ساختار نقاشی قاجار شکل می‌گیرد، به این معنا که این سبک نقاشی روندی از نقاشی ایرانی و اسلامی از مکتب سلجوقی، دوره مغول، ایلخانی، صفوی، صفویه دوم، قزوین، اصفهان، زندیه، افشاریه و سپس قاجار شکل گرفته و به تعبیر دیگر این سبک نقاشی از دل دوره قاجاریه برخواسته است. خبرنگار مهرنویسنده کتاب تاریخ نقاشی قزوین بیان کرد: در دل دوره قاجار و در دوره پهلوی اول ما شاهد تحولی در ساختار مکان و فضای اجتماعی نقاشی هستیم و با توجه به اینکه مردم علاقه خاصی به مکان‌هایی مانند قهوه‌خانه داشته و در گذشته قهوه خانه‌ها محل تجمع یا به اصلاح پاتوق مردم بوده است این سبک از نقاشی شکل می‌گیرد. وی با بیان اینکه قهوه‌خانه‌ها محل حضور مرشد، بچه مرشد، نقال و پرده‌خوان بود افزود: با توجه به تمام این مسائل هنرمندانی تصمیم گرفتند صحنه‌هایی از عاشورا و شاهنامه فردوسی را محور نقاشی‌های خود قرار داده و مشغول به تصویرسازی پرده‌هایی شوند که این پرده‌ها در داخل این مکان‌ها قرار می‌گرفت. استاد دانشگاه هنرهای تجسمی در استان قزوین تاکید کرد: زمانی که هنر نقاشی روی پرده نقش بست و پرده‌ها در قهوه خانه‌ها نصب شد شخصی با عنوان پرده‌خوان به بازنمایی این وقایع پرداخت که مخاطب این داستان‌ها عموم مردم بودند. وی ادامه داد: هنرمندان آن زمان افرادی نظیر حسین قوللرآقاسی، محمد مدبر و در ادامه احمد خلیلی، حسن اسماعیل‌زاده و کاظم چلیپا بودند که سبب ادامه‌دار شدن هنر نقاشی قهوه‌خانه‌ای شدند و هنر خیالی گری را روی پرده تصویر سازی کردند که در اینجا منظور ما از پرده، تصویرسازی در ابعاد بزرگ مانند ابعاد بیلبورد است که در قهوه خانه‌ها نصب می‌شد. قوللرآقاسیگریاین محقق قزوینی ابراز کرد: عمده موضوعات این هنر روایتی از تمام صحنه‌های عاشورا، محرم و مبارزات بود که در این تصویرسازی شخصیت‌های اصلی در ابعاد بزرگ‌تر و شخصیت‌های دوم و سوم به مراتب کوچک‌تر تصویرسازی می‌شدند و در این میان همانند تعزیه برای اولیا الله لباس‌های سبز رنگ و برای مخالفین رنگ‌های قرمز استفاده می‌شد. وی در ادامه با اشاره به اینکه صحنه‌های از شاهنامه و رزم نیز جزو موضوعات دیگر نقاشی قهوه‌خانه‌ای بود تاکید کرد: لازمه پرداختن به هنرهایی از این قبیل، استفاده از کارشناسان و اهالی فن در این حوزه‌ها هستند. جزویوسفی مطرح کرد: هنر قهوه‌خانه از جمله هنرهای اصلی ایرانی بوده و به تعبیر دیگری نمونه‌ای از انحصار طلبی است و ما می‌توانیم در این حوزه مدعی باشیم که این هنر متعلق به ما است اما متأسفانه با توجه به اینکه این هنر همچنان جریان دارد شاهد آن هستیم که به علت عدم اطلاع و آگاهی مسئولین و عوامل از هنرهای اینچنینی این هنرها مغفول می‌ماند. وی در پایان گفت: برای انتقال هنرهای کهن به نسل آینده نیازمند برگزاری نشست‌های تخصصی، گفتمان‌سازی و تجزیه و تحلیل هستیم و بهتر است در این حوزه تنها به برگزاری مراسم‌های نمادین اکتفا نکنیم و در این حوزه‌ها به صورت کارشناسانه ورود پیدا کرده و در کنار مراسمات به مسائلی در خصوص هنرهای اصیل ایرانی بپردازیم. مراسماتگفتنی است در همین راستا و به منظور گفتمان سازی در مسیر شناساندن هنر نقاشی قهوه خانه‌ای و پرده خوانی برنامه «خلیل خیال» روز چهارشنبه، یکم تیر، ساعت ۱۸ در سبزه‌میدان، محوطه عمارت چهلستون برگزار می‌شود و رونمایی از یکی از آثار مرحوم استاد خلیلی نیز در موزه قزوین رقم خواهد خورد. چهلستون