مریم کاظم‌زاده در جنگ به مکان‌هایی رفت که حتی مردان حضور نداشتند

معاون مطبوعاتی وزیر ارشاد گفت: مریم کاظم‌زاده در مقاطعی از جنگ در مکان‌هایی حضور داشت که هیچ مردی حضور نداشت و این یکی از ویژگی‌های روزنامه‌نگاری انقلاب اسلامی است. به گزارش خبرنگار مهر، آئین بزرگداشت مریم کاظم‌زاده، عکاس و خبرنگار دفاع مقدس به مناسبت چهلمین روز درگذشت ایشان امروز شنبه یازدهم تیر در باغ زیبای وزارت ارشاد با حضور محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمود سالاری معاون امور هنری، فرشاد مهدی‌پور معاون امور مطبوعاتی، فاطمه قاسم‌پور رئیس فراکسیون زنان مجلس شورای اسلامی و خانواده آن مرحوم برگزار شد. خبرنگار مهردر ابتدای مراسم، فرشاد مهدی‌پور ضمن عرض تسلیت درگذشت مرحوم مریم کاظم‌زاده و مرحوم سبا بابایی گفت: تجلیل از پیشگامان خبرنگاری و عکاسی، وظیفه ماست. اگر به سابقه کار روزنامه‌نگاری در ایران نگاه کنیم، روزنامه‌نگاری انقلاب اسلامی سبک جدیدی از روزنامه‌نگاری است. خانم کاظم‌زاده هم در ابتدای حضورشان در کیهان، خودشان را با نام همسرشان «مریم وصالی» معرفی می‌کنند اما پس از مدتی ایشان به عنوان یک شخصیت مستقل از یک زن در عرصه روزنامه‌نگاری شناخته شدند. او افزود: ایشان در مقاطعی از جنگ در مکان‌هایی حضور داشتند که نه تنها هیچ خبرنگاری نبود بلکه هیچ مردی هم در آن جا حضور نداشت و این یکی از ویژگی‌های خاص روزنامه‌نگاری انقلاب اسلامی است که چه زن و چه مرد، در تجلی این گفتمان تلاش کرده‌اند. معاون مطبوعاتی ارشاد ادامه داد: خانم کاظم‌زاده به اعتبار آن جواز امام برای فعالیت خبرنگاری زنان که «اصل رشته بدون منع است مگر آن که حجاب رعایت نشود» مسیر تاریخی حرکتش را از نوفل لوشاتو تا آخر تعیین کرد. نقش ایشان به عنوان شاهد جنگ، شاهد زندگی و جنگ و خلق روایت و زاویه‌جدیدی به جنگ منحصر به فرد است. جمع شدن ما در چنین محفلی برای آن است که خانم کاظم‌زاده را بهتر بشناسیم و از ایشان الگوهایی برای حرکت رسانه‌ای کشور استخراج و ترسیم کنیم. او با اشاره به درگذشت خانم سبا بابایی گفت: ایشان هم از همکاران مطبوعاتی ما بودند که اگرچه با شهرت مادر ژاپنی یکی از شهدای دفاع مقدس شناخته می‌شوند اما شخصیتی استثنایی در میان مادران شهدا بودند که زحمات زیادی در این عرصه کشیدند. بنابراین این نکوداشت‌ها برای آن است که بتوانیم الگوهایی را برای روزنامه‌نگاری در ایران تثبیت و به جامعه مطبوعاتی کشور معرفی کنیم. سپس فروتن، رزمنده دفاع مقدس با نقل خاطراتی از مریم کاظم‌زاده و معرفی برخی از سوژه‌های عکاسی شده در قاب‌های او و داستان‌های آنان، ویدئوکلیپی از یکی از همرزمان دیگر مرحوم پخش کرد که در آن از دشواری فعالیت کاظم‌زاده و مقاطعی که باوجود زن بودن در آن‌ها مجاهدانه نقش‌آفرینی کرده است، نشان داده شد. فروتن در پایان گفت: این‌ها تنها گوشه‌ای از دشواری‌هایی است که یک خبرنگار و عکاس جنگی به دوش می‌کشد به علاوه که خانم کاظم‌زاده می‌گفتند من همزمان یک کاغذ و خودکار هم داشتم تا همان موقع گزارش‌ها را هم بنویسم و توسط خلبان‌های هوانیروز به تهران منتقل شود و اطلاعات زنده هم در زمان درست به روزنامه برسد. در بخش بعدی مرتضی کاظم‌زاده، برادر مرحوم کاظم‌زاده در جایگاه قرار گرفت و ضمن عرض تشکر از وزارت فرهنگ گفت: مریم در سال ۱۳۳۵ در یک خانواده فرهنگی به دنیا آمد. جد پدری ما شیخ محمدکاظم فیروزآبادی هم‌دوره مرحوم ملاهادی سبزواری بود و مرحوم ملاهادی هم ایشان را وصی خود کرده بودند. جدی مادری ما هم آقاشیخ عبدالحسین حائری از فقیهان و معلمان اخلاق در استان فارس بودند. او ادامه داد: مریم الفبای مجاهده و مبارزه با رژیم پهلوی را از مرحوم دایی ما، شیخ صدرالدین حائری و مرحوم شیخ محی الدین حائری آموخت. مریم پس از دوران مدرسه به لندن رفت و در آن جا با خانم دباغ آشنا شد و از همان جا به دیدار مرحوم امام رفت و دست‌نوشته‌ای از امام درباره خبرنگاری زن مسلمان گرفت که امام هم پاسخ دادند «اصل رشته اشکالی ندارد مگر آن که حجاب رعایت نشود». این دست‌نوشته، مبنای انتخاب راه مریم را تعیین کرد. وی در پایان ابراز امیدواری کرد با تجدید چاپ کتاب خاطرات او، بانوان و نسل جوان با نقش زنان در دفاع مقدس بیشتر آشنا شوند. در این بخش مستند کوتاهی از صحبت‌ها و خاطرات عکاسان جنگ درباره مریم کاظم‌زاده پخش شد. سپس فاطمه قاسم‌پور، رئیس فراکسیون زنان و عضو کمیسون اجتماعی مجلس شورای اسلامی ضمن عرض تسلیت درگذشت مرحوم کاظم‌زاده و مرحوم بابایی گفت: زن کنشگر اجتماعی در گفتمان انقلاب اسلامی به تعبیر رهبر معظم انقلاب زنی مؤمن و عفیف است که علاوه بر حفظ و پاسداری از سرپناه خانواده، با لطافت‌ها و احساس‌های زنانه‌اش وارد عرصه‌های اجتماعی می‌شود و آن عرصه‌ها را نیز فتح می‌کند. همان چیزی که امروز از خانم کاظم‌زاده دیدیم و شنیدیم. او افزود: زنان بسیاری از این دست امروز هستند و شاید لازم باشد پیش از آن که آنان را از دست بدهیم، دور هم بنشینیم و خاطرات‌شان را بشنویم و مسیر حرکت‌شان را پیش روی خودمان و گفتمان انقلاب اسلامی در حوزه زنان قرار دهیم. این جلسه علاوه بر آن که تجلیل از خانم کاظم‌زاده است باید حرکت عمده دیگری را هم رقم بزند و همین طراحی که وزارت ارشاد با جایزه خانم کاظم‌زاده در نظر گرفته است، نشان می‌دهد که چنین هدفی را در نظر دارد. او ادامه داد: مسئله ما، تبیین کنشگری اجتماعی زنان در انقلاب اسلامی است و شاید این مسئله امروز آن طور که باید و شاید برای دختران نوجوان ما تعبیر و تفسیر نشده است. باید زیست عفیفانه همراه با الگوهای متکثر برای نوجوانان ما تبیین شود. گفتمان انقلاب اسلامی در حوزه زنان با تجلی‌هایی مانند خانم کاظم‌زاده از تضادهای ظاهری در تبیین الگوی حضور زن عبور کرده و این الگویی است که جهان علاقمند به شنیدن آن است. زنانی که اثربخشی عمیق اجتماعی دارند اما تفاوت میان زن و مرد را به رسمیت می‌شناسند، اختلاط را کنار می‌زنند و عفیفانه وارد عرصه‌های اجتماعی می‌شوند. او گفت: از ما پرسیده می‌شود شاخصه‌های این «الگوی سوم زن» که رهبری از آن یاد می‌کنند چیست. از رسانه‌ها خواهش می‌کنم این الگو را با امثال خانم کاظم‌زاده که در تاریخ انقلاب کم هم نیستند، روایت‌گری کنند. ما همواره یا رویکرد آسیب‌شناسانه درباره حضور زن صحبت کرده‌ایم اما آیا هیچ وقت با نگاه فرصت‌محور این زنان را به جامعه معرفی کرده‌ایم؟ هرچند همین حرکت وزارت فرهنگ نشان می‌دهد که بارقه‌هایی در پیش است اما به شما می‌گویم الگوی سوم زن، چهل و چند سال است که ایجاد شده اما ما در غفلت نتوانسته‌ایم این الگو را به دختران جامعه معرفی کنیم. حسین شریعتمداری، مسئول مؤسسه کیهان سخنران بعدی مراسم بود. او گفت: من با اصغر وصالی پیش از انقلاب نزدیک سه سال در یک بند بودیم چرا که هم او و هم من، حبس ابد خورده بودیم. من از اصغر شنیده بودم که چنین وصلتی با خانم کاظم‌زاده داشت و حتی آن داستان یوزی را هم به من گفته بود. ایشان به من گفتند به خانمم یک یوزی داده‌ام. البته یوزی اسلحه بدقلقی است طوری که اگر انگشت را روی ماشه‌اش بگذاری در جا همه خشاب را خالی می‌کند. او ادامه داد: خانم کاظم‌زاده با همان فتوایی که از امام گرفتند کارشان را شروع کردند و با مبانی شرعی ادامه دادند. آن چه که من از ایشان شناختم عقربه قطب‌نمایشان همواره به سمت حضرت امام (ره) بود. امام می‌فرمودند جهان تشنه شنیدن از اسلام ناب محمدی (ص) است و الگوهای این اسلام هم امروز همین‌ها هستند. در این بخش مستند کوتاه دیگری از صحبت‌های دوستان و همکاران قدیم خانم کاظم‌زاده پخش شد و سپس با حضور وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، معاون مطبوعاتی، معاون امور هنری و رئیس فراکسیون زنان مجلس از خانواده مرحوم کاظم‌زاده تقدیر شد و لوح یادبودی به برادر ایشان به نمایندگی از خانواده تقدیم گردید. آخرین سخنران این مراسم، محمدمهدی اسماعیلی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی بود. او ضمن اشاره به ایام مبارک دهه اول ذی‌الحجه و تبریک روز ازدواج امیرالمومنین و حضرت فاطمه (علیهم السلام) گفت: گفتمان انقلاب اسلامی، پاسخ‌های صریح و روشنی برای چالش‌های حکمرانی در جهان دارد. شاید ۲۰۰ سال پیش که تفکرات جدید وارد جهان اسلام شد، تبیین جایگاه زن را در صدر مسائل جوامع اسلامی قرار داد. این یک چالش دیرینه است و پاسخ‌های متفاوتی هم به آن داده شده است. طبیعتاً از انقلاب اسلامی هم انتظار می‌رفت که به این سوال پاسخ دهد. اما این مسئله مانند هر سوال دیگری که باید پاسخ داده می‌شد در اندیشه امام ما جوابی روشن داشت و حضور زنان را در اجتماع به عنوان یک عنصر سازنده در کنار نقش‌های اصلی و اولویتمند همسری و مادری ضروری دانست. او افزود: امروز وقتی به تاریخ بیش از ۴۰ ساله انقلاب نگاه می‌کنیم باید بتوانیم زنانی را به عنوان مصداق این اندیشه معرفی کنیم و مرحوم خانم کاظم‌زاده یکی از مصادیق این اندیشه است که به عنوان زنی مومنه، همراه با ایفای نقش مادری و همسری، دوشادوش رزمندگان اسلام، تصویرگر جهاد بزرگ مردم ایران بود. توقع می‌رود وقتی جریان رسانه‌ای دشمن ماست، تلاش کند این نقاط قوت دیده نشود یا الگوهای بدلی معرفی کند. این همان جنگ روایت است و همان جهاد تبیین که رهبر معظم انقلاب از ما توقع دارند. ما باید بتوانیم نقاط برجسته و افتخارآمیز انقلاب را پیش چشم همه روایت کنیم. چنین جلساتی هم به همین منظور است چرا که خانم کاظم‌زاده الان هم‌نشین انبیا و اولیاست و نیازی به چنین جلساتی ندارد. این ماییم که به معرفی این بانوی بزرگ نیاز داریم. او در پایان ابراز امیدواری کرد که جایزه خبرنگار برتر زن به نام مرحوم کاظم‌زاده بتواند به عنوان یک فعالیت ایجابی در معرفی الگوهای زن انقلاب اسلامی در این حوزه مؤثر باشد. پس از پایان مراسم، حضار از نمایشگاه عکس‌های مرحوم کاظم زاده دیدن کردند و یک جلد از کتاب مجموعه عکس‌های ایشان به مهمانان اهدا شد.