تحلیل کارشناس ازبک از روابط اقتصادی تاشکند-مسکو در سال 2023
رئیس مرکز ابتکارات مطالعاتی «معنی» دیدگاه خود را در مورد رویدادهای اصلی در ازبکستان و روسیه در سال 2023 میلادی مطرح کرد و آن را رو به رشد و پویا دانست.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در تاشکند، «بختیار ایرگاشف» رئیس مرکز ابتکارات مطالعاتی «معنی» با بررسی همکاری‌های اقتصادی روسیه و ازبکستان، بر خلاف برخی کارشناسان که همکاری‌های دو کشور را رو به افول می‌دانند، آن را پویا و رو به رشد خواند.
ایرگاشف با اشاره به رویدادهای سال 2023 میلادی گفت: دقت کنید 6 سال پیش حجم کل تجارت بین ازبکستان و روسیه کمی بیش از 3 میلیارد دلار بود، در سال 2022 میلادی به 9 میلیارد دلار رسید، در سال جاری میلادی بنابه شاخص‌های غیرمستقیم، هر دو طرف روسیه و ازبکستان انتظار دارند مبادلات بازرگانی خارجی به 10 میلیارد دلار برسد.
رئیس مرکز ابتکارات مطالعاتی «معنی» ادامه داد: وقتی این اتفاق بیفتد، حجم تجارت روسیه و ازبکستان با تجارت ازبکستان و چین برابر می‌شود. یعنی می‌توان گفت روسیه و چین هر دو بزرگترین شریک تجاری خارجی هستند.
وی اظهار داشت: حتی در حال حاضر، با در نظر گرفتن اینکه روسیه همچنان در این زمینه از چین عقب است، می‌توان ارقامی را که به وضوح قوت روابط اقتصادی بین دو کشور را نشان می‌دهد، آورد. به عنوان مثال، بیایید به تعداد شرکت‌های مشترک روسیه و ازبکستان و شرکت‌های کاملاً روسی در ازبکستان نگاه کنیم که قابل رقابت با چین نیست. 22 درصد از کل شرکت‌های خارجی فعال در ازبکستان، روسی یا شرکت‌های مشترک هستند. این مورد از آن گواهی می‌دهد که بازرگانان روسیه به طور فعال در بازار ازبکستان فعالیت می‌کنند، در اینجا برای آنها تمام شرایط فراهم است و آنها در این بازار چشم انداز خوبی دارند. ضمنا، حرف نه تنها بر سر تجارت و توزیع، بلکه بر سر تولید نیز است که با محصولات آن می‌توان به بازارهای کشورهای ثالث نیز وارد شد.
ایرگاشف ادامه داد: بازارهای کشورهای ثالث بسیار جالب است. با وجود شرایط خاص ایران و افغانستان و البته بازار همه کشورهای همسایه آسیای مرکزی از آن جمله‌اند. در یک کلام، یک فهرست بسیار غنی است. بدین ترتیب، تاشکند به عنوان یک میدان خاص قادر به صادرات محصولات خود به بازارهای کشورهای در حال توسعه دیگر است که این موضوع امیدوارکننده هم برای بازرگانان روسیه و هم برای خود ازبکستان جالب است.
کارشناس ازبک خاطرنشان کرد: مسکو همچنان یکی از بزرگترین سرمایه گذاران در اقتصاد ازبکستان است. همه ما می‌دانیم که حجم سرمایه‌گذاری‌های روسیه در بیش از 20 سال گذشته در سطح حدود 10 میلیارد دلار قرار گرفته است. این زیاد است یا کم؟ بستگی به آن دارد که چگونه نگاه کنیم... بله، روسیه بیشتر در اقتصاد کشورهای دیگر سرمایه گذاری می‌کند. اما مسئله پیشرفت، ثبات و از همه مهمتر نقاط سرمایه گذاری‌های روسیه حایز اهمیت است. به عبارت دیگر، دقیقاً پول روسیه کجا می‌رود. واضح است که بخش قابل توجهی آنها در بخش مواد خام از جمله استخراج فلز، نفت و گاز سرمایه گذاری می‌شود. اما نباید فکر کرد که ما در مورد یک مسیر توسعه گسترده صحبت می‌کنیم.
ایرگاشف یادآوری شد: به عنوان مثال، ازبکستان نیاز جدی برای فناوری‌های بالا و پیچیده برای استخراج گاز از میادین دارد، به طوری که این امر سود، کارایی و سازگاری با محیط زیست را فراهم کند. طراحی‌های خوبی در روسیه وجود دارد که امروز توسط شرکت‌های تولیدکننده نفت و گاز ازبکستان به طور فعال مورد استفاده قرار می‌گیرد و امکان بهره برداری از معادن بزرگ و غنی را فراهم می‌کند. فقط برای اکتشافات معادن «یاشلیک II» در کارخانه ذوب آهن «آلمالیق» که یک معدن بزرگ سنگ مس است، یا ساخت یک کارخانه ذوب مس دیگر شرکت‌های روسی به سرپرستی «گازپروم بانک» در مجموع حدود 7 میلیارد دلار اختصاص داده‌اند. این هزینه بزرگی است.
رئیس مرکز ابتکارات مطالعاتی «معنی» افزود: در این میان شرکت‌های روسی به بخش مواد خام اکتفا نمی‌کنند، آنها به طور فعال وارد بخش الکتروتکنیکی، ماشین سازی از جمله تولید تجهیزات کشاورزی و صنعت خودروسازی می‌شوند. به طور مثال، می‌دانیم که مونتاژ گسترده خودروهای «کاماز» در ازبکستان آغاز شده است. به طور خلاصه، روسیه بدون تمرکز تنها به یک یا دو صنعت که به طور سنتی سودآور محسوب می‌شوند، رویکردی جامع را اتخاذ می‌کند.
ایرگاشف با اشاره به تمرکز زیاد روسیه بر بخش انرژی و مواد خام در مورد امکان تنوع و ابعاد مختلف حضور اقتصادی این کشور گفت: این تمرکز بسیار خوب است. هم برای روسیه و هم برای ازبکستان ضروری است. فقط 10-15 سال پیش 95 درصد سرمایه گذاری روسیه واقعاً در استخراج و تولید هیدروکربن‌ها متمرکز بود. اما اکنون اینطور نیست، اکنون شرکت‌های روسی در زمینه‌های مختلف حضور دارند.
وی ادامه داد: بیایید بازار مواد غذایی در نظر بگیریم، از فرآوری محصولات کشاورزی تا بسته‌بندی که برای روس‌ها و بازارهای کشورهای جامعه کشورهای مستقل مشترک‌المنافع یک امر عادی بوده، همه اینها در ازبکستان انجام می‌شود. این کاملاً یک سطح دیگر از همکاری‌های اقتصادی است.
ایرگاشف در مورد اتحاد سه‌گانه گازی و ترسی که در جوامع ایجاد کرده اظهار داشت: در ابتدای گفت‌وگوی ما، ممکن است تا حدی قاطعانه درباره عدم پیشرفت در روابط روسیه و ازبکستان صحبت کرده باشم. با این حال، پیشرفت‌هایی وجود داشت. پیشرفت‌های جدی و تاریخی بوده است. در اینجا باید به گذشته نگاه کرد. اگر در تمام دوان اتحاد جماهیر شوروی و بخش عمده تاریخ پساشوروی ازبکستان صادرکننده گاز طبیعی به روسیه از طریق کل سیستم خطوط لوله گاز بود، امسال ازبکستان واردکننده شده است. ذخایر گاز طبیعی در ازبکستان در حال اتمام است. امروز ما به یک اوج تولید می‌رسیم و پس از مدتی روند نزولی جایگزین می‌شود.
وی ادامه داد: در این میان، فراموش نکنیم که جمعیت جمهوری در حال افزایش است. اگر در سال 1991 میلادی در زمان فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی آن 20 میلیون نفر بود، اکنون آن تا 36 میلیون نفر افزایش یافته است. البته، بار تمام ابعاد زندگی- زمینه‌های حیاتی بدون استثنا در حال رشد است. ما به گاز نیاز داریم. آن هم برای جمعیت و هم برای صنعت که سیر خوبی از خود نشان می‌دهد، لازم است. با توجه به اینکه بیش از 80 درصد کل برق تولیدی در کشور ما در ایستگاه‌های حرارتی با گاز طبیعی تولید می‌شود، آن وقت خودتان متوجه می‌شوید که نقش آن چقدر بزرگ است. این نقش فقط رشد خواهد کرد.
این کارشناس خاطرنشان کرد: کمبود گاز منجر به پیامدهای بسیار ناخوشایندی می‌شود، همانطور که همه ما بیش از یک سال پیش دیدیم، هنگام سرماهای بی‌سابقه که شهرهای ازبکستان را در برگرفته بود. دمای هوا تا 25 درجه زیر صفر کاهش یافت که در همان زمان منفی 60 درجه برای روسیه بود. یعنی خیلی سرد است. نه زیرساخت‌ها، نه واحدهای جاده‌ای و نه ظرفیت تولید جمهوری برای چنین دماهایی مناسب نیستند. مردم هم به این سرما عادت ندارند. بسیاری از آنها لباس گرم یا کفش مناسب ندارند، چراکه نیازی به آنها وجود نداشت.
وی اظهار داشت: در شرایط کمبود گاز یک رکود رخ داد. امسال، با وجود این که دماسنج سرمای شبیه سیبری را نشان می‌دهد، چنین اتفاقی نیفتاد. چرا؟ چون ما قرارداد گاز با روسیه را برای صادرات 2 میلیارد و 800 میلیون متر مکعب از طریق ترانزیت از خاک قزاقستان امضا کردیم و از چنین وضعیتی اجتناب کردیم. من فکر می‌کنم که این گاز و همچنین صادرات از ترکمنستان، کسری را پوشش می‌دهد.
ایرگاشف در مورد ارتباط گاز و روس‌هراسی و هراس از همکاری‌های گازی در فضای مجازی ازبکستان گفت: این همه ترس و سروصدا بیخود نیست. گروه‌های خاصی از روزنامه‌نگاران، به اصطلاح کارشناسان، رهبران افکار عمومی، وبلاگ‌نویسان وجود دارند که از منابع مالی غربی به خوبی تغذیه می‌شوند. این شخصیت‌ها بودند که به نوعی محرک موضوع مسمومیت در روابط با روسیه هستند. من تمام بحث‌هایی را که به طور خاص در رسانه‌ها مطرح شد، به یاد دارم و تزهایی را که این کارشناسان مطرح کردند، به یاد دارم. آنها گفتند که ما برای گاز به روسیه وابسته خواهیم شد. این سرلوحه کل این گفتمان بود.
وی ادامه داد: اما صبر کنید، حساب کنیم.حتی اگر حداقل آن را هم در نظر بگیریم، تقریباً 50 میلیارد متر مکعب متر گاز را ازبکستان سالانه به طور مستقل تولید می‌کند. بله، حدود 5 میلیارد متر مکعب کسری وجود دارد که روسیه حدود 3 میلیارد آن را جبران می‌کند. 50 میلیارد تولید خودمان و 2-3 میلیارد گاز روسیه؛ وابستگی در این معادله کجاست؟!
پایان پیام/ح