یک دهه حضور سینمای ایران در جشنواره ونیز؛ از عیاری تا سیدی

تهران- ایرنا- جشنواره فیلم ونیز (Venice International Film Festival) که قدیمی‌ترین جشنواره فیلم در جهان به شمار می‌رود، در طول یک دهه گذشته، شاهد حضور چشمگیر فیلمسازان ایرانی بوده است؛ از کیانوش عیاری با پیشینه فیلمسازی از دهه ۵۰ تا هومن سیدی کارگردانی که دهه ۹۰ آغاز فعالیت او در این عرصه بوده است. به گزارش ایرنا، جشنواره فیلم ونیز که یکی از بزرگ‌ترین جشنواره‌های سینمایی در جهان است، نخستین بار در سال ۱۹۳۲ میلادی برگزار شد و در کنار جشنواره‌هایی چون کن و برلین به عنوان مهم‌ترین رخدادهای سینمایی اروپا و جهان مطرح است؛ اگر چه این جشنواره در طول سال‌های جنگ دوم جهانی برگزار نمی‌شد و در برخی سال‌ها، بخش مسابقه آن فعال نبوده‌ است. جایزه اصلی جشنواره فیلم ونیز، شیر طلایی نام دارد. همچنین در این جشنواره، جایزه‌ای به نام جایزه انسانیت وجود دارد که مبلغ آن ۵۰ هزار دلار است و به سینماگران و بازیگرانی اهدا می‌شود که خود را وقف فعالیت‌های انسان‌دوستانه می‌کنند. در این رویداد بین المللی، همچنین جایزه جام روباه به بهترین بازیگران زن و مرد اهدا می‌شود. جایزه انسانیتاز سال ۲۰۰۲ به بعد جایزه سان مارکو برای بهترین فیلم بخش ضدجریان اختصاص داده شد. جشنواره ونیز، شامل طیف وسیعی برنامه‌های جداگانه از جمله نمایشگاه بین‌المللی هنر نیز می شود؛ جشنواره بین‌المللی موسیقی معاصر ونیز، جشنواره بین‌المللی تئاتر ونیز، نمایشگاه بین‌المللی معماری ونیز، جشنواره بین‌المللی رقص معاصر ونیز و جشنواره بین‌المللی کودکان و نوجوانان کارناوال ونیز به صورت جداگانه زیر نظر مجموعه جشنواره‌های ونیز است. در طول یک دهه گذشته، صنعت فیلمسازی ایران توانسته با عرضه آثار خود حضور چشمگیری در کنار تولیدات فیلمسازان مطرح جهان داشته باشد. بررسی یک دهه حضور فیلمسازان ایرانی در جشنواره ونیز بررسی یک دهه حضور فیلمسازان ایرانی در جشنواره ونیزبررسی یک دهه حضور فیلمسازان ایرانی در جشنواره ونیزدر شصت‌ونهمین جشنواره فیلم ونیز (۲۹ اوت تا ۸ سپتامبر ۲۰۱۲) کیانوش عیاری، رامین بحرانی و امیر نادری حضور داشتند. کیانوش عیاریرامین بحرانیامیر نادریفیلم سینمایی خانه پدری ساخته عیاری، تنها فیلم ایرانی بود که در این دوره، در بخش جنبی افق‌ها پذیرفته شد؛ بخشی که امیر نادری سینماگر سرشناس ایرانی در آن به عنوان داور حضور داشت. خانه پدریامیر نادریاین فیلم که در سال ۱۳۸۹ ساخته شد با بازی مهدی هاشمی، شهاب حسینی، نازنین فراهانی و مهران رجبی فیلمی اپیزودیک است که مشکلات زنان در جامعه ایران در هفتاد سال اخیر منتهی به سال ساخت اثر را به تصویر کشیده است. مهدی هاشمی،شهاب حسینینازنین فراهانیمهران رجبیدر این دوره، رامین بحرانی فیلمساز ایرانی مقیم آمریکا نیز با فیلم به هر قیمت نامزد دریافت شیر طلایی ونیز شد. به هر قیمتهفتادمین دوره جشنواره فیلم ونیز (۲۸ اوت تا ۷ سپتامبر ۲۰۱۳) در حالی برگزار شد که صنعت فیلمسازی ایران تنها با یک اثر در این رویداد حضور داشت؛ ماهی و گربه فیلم شهرام مکری با بازی بابک کریمی و سعید ابراهیمی‌فر در بخش افق‌ها به نمایش درآمد. او جایزه هیات داوران را برای نوآوری و خلاقیت دریافت می‌کند. در این دوره، گلشیفته فراهانی نیز در میان اعضای هیات داوری بخش افق‌ها حضور داشت. ماهی و گربهشهرام مکریبابک کریمیسعید ابراهیمی‌فردر هفتادویکمین جشنواره فیلم ونیز (۲۷ اوت تا ۶ سپتامبر ۲۰۱۴) جایزه بهترین فیلمنامه در بخش مسابقه رسمی به فیلم بلند قصه‌ها اثر رخشان بنی اعتماد رسید. رامین بحرانی بار دیگر در این دوره با فیلم ۹۹ خانه، دو جایزه کلیسای جهانی و ویتوریوونتو را دریافت کرد. قصه‌هارخشان بنی اعتماد۹۹ خانه،هفتادودومین جشنواره فیلم ونیز (دوم تا دوازدهم سپتامبر ۲۰۱۵) نیز شاهد حضور وحید جلیلوند با فیلم بلند چهارشنبه ۱۹ اردیبهشت در بخش افق‌ها بود. این اثر، جایزه فیپرشی را به عنوان بهترین فیلم بخش افق‌ها و هفته منتقدین و جایزه اینتر فیلم را از آن خود کرد. محسن مخملباف نیز که در دوره قبلی و در بخش آثار مشترک فیلمسازان خارجی و ایرانی به همراه بهمن قبادی، امیر نادری و علی عسگری حضور داشت، در این دوره توانست نخستین جایزه روبربرسون را به خود اختصاص دهد. وحید جلیلوندچهارشنبه ۱۹ اردیبهشت داینتر فیلمبهمن قبادیامیر نادریعلی عسگریدر هفتادوسومین دوره برگزاری جشنواره فیلم ونیز که به عباس کیارستمی تقدیم شد،  آنا لیلی امانپور فیلمسازی ایرانی‌الاصل آمریکایی که فیلم قبلی او با عنوان دختری که تنها در شب به سمت خانه قدم می زد مورد توجه رسانه های آمریکایی قرار گرفته بود، این بار دسته بد که درباره یک خون آشام در شهری ایرانی در زمان و مکانی نامعلوم بود، با بازی جیم کری و کیانو ریوز را در بخش مسابقه به نمایش درآورد. عباس کیارستمیآنا لیلی امانپوردختری که تنها در شب به سمت خانه قدم می زددسته بدجیم کریکیانو ریوزدر هفتادوچهارمین جشنواره فیلم ونیز (۳۰ اوت تا ۹ سپتامبر ۲۰۱۶) هم وحید جلیلوند جایزه بهترین کارگردانی و نوید محمدزاده جایزه بهترین بازیگری را برای فیلم بدون تاریخ، بدون امضا از بخش افق‌های جشنواره ونیز کسب کردند. وحید جلیلوندنوید محمدزادهبدون تاریخ، بدون امضادر این دوره، رخشان بنی اعتماد در هیات داوران جشنواره در بخش افق‌ها حضور داشت و در این بخش فیلم ناپدید شدن کار مشترک ایران و قطر به کارگردانی علی عسگری به نمایش درآمد. رخشان بنی اعتمادناپدید شدنعلی عسگریدر هفتادوپنجمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز (۲۹ اوت تا ۸ سپتامبر ۲۰۱۸) در بخش رویدادهای ویژه، سوی دیگر باد محصول مشترک ایران، ایالات متحده و فرانسه به کارگردانی اورسن ولز و همچنان که می‌مردم به کارگردانی مصطفی سیاری در بخش افق‌ها انتخاب شدند. سوی دیگر باداورسن ولزمصطفی سیاریهمچنین پاگرد در بخش فیلم‌های کوتاه به کارگردانی محسن بنی هاشمی و در بخش فیلم‌های کلاسیک مرمت شده، اثر خشت و آینه (۱۹۶۴) به کارگردانی ابراهیم گلستان به نمایش درآمد. پاگردمحسن بنی هاشمیخشت و آینه (۱۹۶۴)ابراهیم گلستاندر هفتادوششمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز ( ۲۸ اوت تا ۷ سپتامبر ۲۰۱۹) ، تپه‌های مارلیک در بخش فیلم‌های کلاسیک مرمت شده به کارگردانی گلستان و خانه سیاه است (۱۹۶۲) اثر مرحومه فروغ فرخزاد انتخاب و نمایش داده شد. خانه سیاه است (۱۹۶۲)فروغ فرخزادهفتادوهفتمین دوره جشنواره ونیز (۲ تا ۱۲ سپتامبر ۲۰۲۰) در بخش اصلی، فیلم خورشید اثر مجید مجیدی انتخاب و روح‌الله زمانی بازیگر این فیلم، جایزه بهترین بازیگر جوان را از آن خود کرد. خورشیدمجید مجیدیروح‌الله زمانیبرای این دوره، احمد بهرامی که بیشتر برای بازی در فیلم‎‌هایی همچون تخته سیاه و تونل شناخته شده بود، با کارگردانی دشت خاموش در این دوره شرکت کرد. در دومین تجربه کارگردانی بهرامی که داستان چند کارگر کوره آجرپزی با زندگی در شرایط دشوار را روایت می کند، علی باقری، فرخ نعمتی و مهدیه نساج ایفای نقش می کنند. این فیلم در بخش افق ها به عنوان بهترین فیلم انتخاب شد. احمد بهرامیتخته سیاه و تونلدشت خاموشعلی باقریفرخ نعمتیمهدیه نساجدر جشنواره ۷۷ ونیز، جنایت بی‌دقت به کارگردانی شهرام مکری هم نمایش داده شد. جنایت بی‌دقتشهرام مکریشهرام مکریدر هفتادوهشتمین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز هم، زالاوا تنها فیلم ایرانی جشنواره، توانست جایزه بزرگ و همین‌طور جایزه منتقدان بین‌المللی را به دست بیاورد. زالاوا، نخستین فیلم ارسلان امیری به عنوان کارگردان بوده و نوید پورفرج، پوریا رحیمی سام، و هدی زین‌العابدین از بازیگران این فیلم هستند. زالاوازالاوا،ارسلان امیرینوید پورفرج، پوریا رحیمی سام، و هدی زین‌العابدیناکنون در هفتادونهمین دوره برگزاری جشنواره فیلم ونیز که نودمین سالگرد خود را جشن می‌گیرد، فیلم جنگ جهانی سوم ساخته هومن سیدی به عنوان یکی از فیلم‌های بخش رقابتی افق‌ها معرفی شده که برای نخستین بار در سطح جهانی در این بخش نمایش داده می شود. جنگ جهانی سومهومن سیدیهمچنین فیلم بی‌رویا ساخته آرین وزیر دفتری به تهیه‌کنندگی هومن سیدی که پیشتر در جشنواره فیلم فجر از آن رونمایی شده بود، در بخش افق‌ها حضور خواهد داشت. بی‌رویاآرین وزیر دفتریهومن سیدیوحید جلیلوند نیز با فیلم شب، داخلی، دیوار با نام خارجی پشت دیوار با بازی نوید محمدزاده در نقش یک نابینا، تنها نماینده رسمی سینمای ایران در بخش رقابتی این دوره از جشنواره فیلم ونیز محسوب می‌شود. وحید جلیلوندشب، داخلی، دیوارنوید محمدزادهفیلم ورود خرس ممنوع ساخته جعفر پناهی نیز دیگر فیلم ایرانی حاضر در بخش رقابتی جشنواره ونیز است که تعداد فیلم‌های ایرانی در این رویداد مهم سینمایی را به ۴ فیلم می‌رساند. ورود خرس ممنوعجعفر پناهیدر ترکیب هیات داوران این دوره از جشنواره، لیلا حاتمی به چشم می‌خورد. لیلا حاتمیهفتادونهمین جشنواره فیلم ونیز، از  ۳۱ اوت تا ۱۰ سپتامبر  برگزار می‌شود. جشنواره ونیز در هفتادونهمین دوره خود، چهره‌های سرشناسی را به خود می‌بیند که سبب شده تا قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی جهان، درصدد پس گرفتن موقعیت و تاثیرگذاری خود از کن باشد. در سال‌هایی که عموم جشنواره‌های سینمایی جهان، با معضل نبود ستارگان و کمبود فیلم‌های مهم روبرو هستند، حالا ونیز ۲۰۲۲، با ترکیب خیره‌کننده خود، درصدد پس گرفتن کرسی خود از کن و تاثیرگذاری بیشتر در فصل جوایز است. رویکردی که نمود آن در همین دوره آشکار شده و باید منتظر پس‌لرزه‌های آن در فصل جوایز بود. برای نخستین بار در جشنواره فیلم ونیز، آکادمی علوم و هنرهای سینمایی اسکار، به طور رسمی در دوره آتی این رویداد جهانی حضور خواهد داشت.