ناصر فیض: طنز، آبروی افراد را نمی‌ریزد

در هشتمین روز نمایشگاه کتاب تهران، ناصر فیض شاعر طنزپرداز در حالی که مهمان بانک صادرات ایران در نشست «واژه» شده بود، گفت: طنز فاخر آن است که آبروی افراد را نریزد. به گزارش خبرنگار فرهنگی باشگاه خبرنگاران توانا در هشتمین روز نمایشگاه کتاب تهران، ناصر فیض شاعر و طنزپرداز مهمان بانک صادرات ایران در نشست «واژه» شد. در ابتدای این نشست ناصر فیض با ابراز خرسندی از حمایت بانک صادرات از نویسندگان و شاعران اظهار داشت: شبیه این اتفاق در کشور ترکیه نیز افتاده است؛ به گونه‌ای که برخی بانک‌ها در این کشور از شاعران و نویسندگان حمایت جدی داشته و بن‌های ویژه خرید شعر و کتاب را در اختیار مردم قرار می‌دهند. وی با ابراز امیدواری از گسترده‌تر شدن این اتفاق مبارک در ایران بیان داشت: سایر بانک‌های کشور نیز با الگو گرفتن از بانک صادرات می‌توانند به حوزه شعر و ادبیات کشور خدمت کرده و در این راه گام‌های بزرگی بردارند؛ ضمن اینکه همه بخش‌های فرهنگی و اقتصادی کشور نیز باید تلاش کنند کتاب ارزان و در معرض دید مردم باشد. این شاعر و طنزپرداز در پاسخ به سوالی مبنی بر آثار ارائه کتاب در فضای مجازی گفت: ماجرای ارائه کتاب در فضای مجازی مانند بلایی است که تکنولوژی بر سر سفره‌های خانواده آورده، زیرا در سالیان گذشته، سفره آداب مخصوص به خود را داشت و اعضاء خانواده دور هم و بر سر یک سفره جمع شدند، اما با آمدن سفره‌های یکبار مصرف این هویت از سفره گرفته شد. به همین ترتیب وجود حتی ۲۰ هزار جلد کتاب در یک سی‌دی یا دستگاه دیجیتال ارزش برابری خرید یک کتاب از کتابفروشی را ندارد؛ چرا که مردم ما عادت به ورق زدن کتاب و خرید آن از کتابفروشی‌ها دارند و این علاوه بر کمک به زندگی نویسندگان باعث برقراری ارتباط بیشتر مردم با کتاب می‌شود. وی در ادامه از مسئولان فرهنگی کشور خواست برای توزیع و ارائه بهتر کتاب به افراد جامعه بیشتر تلاش کنند. فیض تاکید کرد: باید به حال دانشجویانی که از جلوی کتابفروشی‌ها رد می‌شوند و حیران و ناچار نمی‌توانند کتاب‌های مورد علاقه‌شان را بخرند، فکری کرد؛ چرا که بسیاری از جوانان و دانشجویان علاقه‌مند به مطالعه کتاب‌ها هستند، اما توان تهیه آن را ندارند و اگر فرهنگ هدیه دادن کتاب توسط مردم و مسئولین احیا شود می‌تواند تآثیر شگرفی در سطح مطالعه و آگاهی جامعه داشته باشد. وی با بیان اینکه باید مطابق با فرهنگمان نسبت به کتاب توجه کنیم خاطرنشان کرد: در گذشته خواندن و یادگیری «گلستان سعدی» در مدارس مرسوم بود و در زمره کتاب‌های درسی قرار داشت، اما در حال حاضر این کتاب ارزشمند از سرفصل‌های آموزشی مدارس حذف شده و می‌بینیم که کمتر کسی با خواندن گلستان سعدی آشنایی دارد. وی ادامه داد: لحاظ کردن کتب فاخر در نظام آموزشی و در کنار آن فراهم کردن زمینه خرید کتاب ارزان برای مردم از مهمترین اولویت‌های فرهنگی در کشور است. این شاعر و طنزپرداز با اشاره به افزایش قیمت کتاب و گرانی کاغذ عنوان کرد: بن‌های فعلی خرید کتاب، کمک شایانی به افزایش سرانه خرید و مطالعه کتاب نمی‌کند و از طرف دیگر نویسندگان کتاب‌ها نیز باید مورد توجه ویژه مسئولان فرهنگی و رسانه‌ای کشور قرار گیرند. فیض ادامه داد: باید نویسندگانی را که به خاطر مشکلات اقتصادی، کنج خانه قهر کرده‌اند، دعوت کنند تا به عرصه فرهنگ و ادبیات کشور بازگردند و روح و جان مردم را با آثار ارزشمندشان جلا دهند. این شاعر سرشناس در خلال برنامه شعر طنزی با عنوان «پدر مسلمین درآمد که» برای حضار در نشست خواند. این شاعر و طنزپرداز در توصیه به افرادی که می‌خواهند نویسنده شوند، اظهار داشت: از اساتید بزرگ بارها شنیده‌ام که داشتن یک دفتر یادداشت و ثبت وقایع روزانه در آن به نویسنده شدن افراد بسیار کمک می‌کند، زیرا نویسندگان بزرگ نیز از ابتدا واقعه نگاری روزانه داشته‌اند. وی درباره اهمیت شعر طنز و توصیه به طنزپردازان نیز بیان داشت: شعر طنز نباید باعث ریختن آبروی کسی شود. هنر طنزپردازان در این است که طنز را به گونه‌ای بیان کنند که بدون به کار بردن عبارت‌های توهین آمیز بتواند به طرف مقابل تذکر دهد. فیض افزود: ظرافت داشتن در طنز و به موقع حرف زدن، هنر افراد طنزپرداز است و از طرف دیگر نباید عرصه را بر طنزپردازان تنگ کرد تا هرکس کار غلطی انجام داد، اعتراضی نسبت به عملکردش نشود. شاعر مجموعه «املت دسته‌دار» در ادامه با بیان اینکه شعر عاشقانه نباید ممنوع شود هم اظهار داشت: شاعرانی که در این حوزه سرایش دارند باید بدانند، اشعار عاشقانه باید برای اهلش که شاعر باشند خوانده شود نه برای کسانی که الفبای شعر و ادبیات را نمی‌دانند زیرا دچار سوءتفاهم می‌شوند. وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر چرایی تحمل نقد نداشتن افراد و مسئولان در جامعه خاطرنشان کرد: بخشی از این کم صبری به نویسنده برمی‌گردد؛ چرا که نویسنده باید بداند چه کسی را و به چه شکل مخاطب خود قرار می‌دهد. فیض ادامه داد: باید شناسنامه شعر برای بزرگان و یا سایر افراد متفاوت باشد، یعنی مواظب حرف زدن و نوع روایتگری باشیم؛ چرا که شاعر و طنزپرداز باید رعایت اعتدال و ادب را در مقابل مخاطب داشته باشد و جایگاه افراد بزرگ را در شعر رعایت کند. این شاعر کشور گفت: حق نداریم با هر شخصیتی که مخاطب ماست، هر طور که خواستیم حرف بزنیمو شوخی با بزرگان دین و اندیشمندان کشور کار غلطی است. به قول بزرگی، شوخی باید به گونه‌ای باشد که بتوان آن را در حضور فرزند تازه به بلوغ رسیده نیز خواند. وی در مثالی از خواجه حافظ شیراز که در بیتی با واعظان شوخی کرده و در عین حال جدیت دارد، این بیت را خواند: «واعظان کین جلوه در محراب و منبر می‌کنند/ چون به خلوت می‌روند آن کار دیگر می‌کنند.» فیض ادامه داد: حافظ شیراز نمونه خوبی برای شاعران طنزپرداز است که نه تنها عینی و مصداقی مثال نزده بلکه مسئله را به گونه‌ای گنگ بیان کرده تا مخاطب به عمق فاجعه پی ببرد. وی افزود: حافظ به سراغ منافق نرفته بلکه خود نفاق را می‌کوبد و افعالی مانند ریاکاری و دروغ را مورد سرزنش قرار می‌دهد. بنابراین شاعران و طنزپردازان عصر حاضر نیز باید نسبت به انتخاب مخاطب و نحوه برخورد با او آگاهانه‌تر عمل کنند. مانند پدری که فرزندش را از انتخاب چیزی منع نمی‌کند، بلکه به او آموزش می‌دهد تا خودش انتخاب درستی داشته باشد. فیض در پایان اظهار داشت: امیدواریم مسئولان ظرفیت طنز و شوخی را در خود ارتقاء دهند و طنزپردازان نیز به گونه‌ای عمل کنند که طنز آنها باعث توهین به کسی نشود و در عوض هدایتگر باشد. انتهای پیام/