دور دوم انتخابات کلمبیا؛ خط پایان حکمرانی سنتی راستگرایان

تهران - ایرنا - دور دوم انتخابات ریاست جمهوری کلمبیا فردا یکشنبه با رقابت میان نماینده چپگرا و کاندیدای پوپولیست برگزار می‌شود و باید دید آیا سرنوشت چهار سال آینده این کشور برای حل معضل فقر، بیکاری، خشونت، از سرگیری روابط با ونزوئلا، ... با شکسته شدن سنت حکمرانی تاریخی راستگرایان تعیین خواهد شد. به گزارش روز شنبه ایرنا، حدود ۴۰ میلیون شهروند کلمبیایی روز یکشنبه (۱۹ ژوئن/ ۲۹ خرداد) پای صندوق‌های رای دور دوم انتخابات ریاست جمهوری این کشور حاضر خواهند شد؛ انتخاباتی که نه تنها سودای ریاست جمهوری از طرف دو کاندیدای سیاسی غیر سنتی، تاریخی بودن این رقابت را نوید می‌دهد بلکه نتایج دور نخست انتخابات، از تمایل کلمبیایی‌ها برای ایجاد تغییر خبر می‌دهد. آنچه واضح است اینکه در شرایطی که تنش بالای سیاسی در این کشور حکفرما است، نتایج دور دوم انتخابات روز یکشنبه ممکن است به شدت نزدیک باشد. هر یک از نامزدها از رقیب خود به عنوان خطری برای ملت یاد می‌کند. دور نخست انتخابات ریاست جمهوری کلمبیا، ۲۹ می (هشتم خرداد) برگزار شد و «گوستاوو پترو» نماینده حزب «پیمان تاریخی» و «رودولفو ارناندز» کاندیدای «اتحادیه رهبران مبارزه با فساد» به ترتیب با کسب ۴۰.۳۴ درصد و ۲۸.۱۷ درصد آرا به دور دوم انتخابات راه یافتند. نظرسنجی‌های پیش از انتخابات از پیشتازی هر چند جزئی گوستاوو پترو چپگرا و شهردار سابق بوگوتا خبر می‌دهد که در دور اول توانست رای ۸.۵ میلیون کلمبیایی را از آن خود کند.  پترو همچنین از حمایت حزب میانه و شخصیت‌های مطرحی از دولت پیشین برخوردار است. در مقابل اما ارناندز پوپولیست، تاجر و شهردار سابق بوکارامانگا قرار دارد که با سخنرانی ضد فساد و تحت حمایت جناح راست توانست با جلب نظر موافق ۵.۹ میلیون کلمبیایی به گزینه رقیب پترو در مرحله دوم انتخابات تبدیل شود. پیروزی پترو به معنای روی کارآمدن اولین دولت مترقی در تاریخ کلمبیا خواهد بود و دوره جدیدی را در حیات سیاسی کلمبیا رقم خواهد زد. به گفته کارشناسان این امر می‌تواند تحولاتی اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی ایجاد کند چرا که جناح راست همیشه در کلمبیا حکومت کرده است. جمهوری کلمبیا در شمال‌غربی آمریکای جنوبی واقع شده است و در جایگاه بیست‌وپنجمین کشور بزرگ جهان و هفتمین کشور بزرگ قاره آمریکا قرار دارد. نکته حائز اهمیت اینکه کلمبیا یکی از کشورهای آمریکای جنوبی با بالاترین آمار خشونت بوده و قتل رهبران اجتماعی، گسترش گروه‌های مسلح غیر قانونی، بحران اجتماعی- اقتصادی و اعتراض های خیابانی سال گذشته از جمله مسائلی است که در ماه‌های اخیر به محور اصلی رقابت‌های انتخاباتی تبدیل شده است. کلمبیا در سال ۲۰۲۱ شاهد شدیدترین اعتراض های اجتماعی در طول ۷۰ سال گذشته بود و نارضایتی‌ها سبب شد تا «ایوان دوکه» رئیس‌جمهوری فعلی در سطح بسیار پایینی از محبوبیت قرار گیرد. اواخر سال گذشته، بیش از ۷۵ درصد کلمبیایی‌ها گفتند که رئیس‌جمهوری این کشور را تایید نمی‌کنند. ۲۸ آوریل ۲۰۲۱ (هشتم اردیبهشت) نخستین اعتراض‌های مردم کلمبیا به اصلاحات مالیاتی دولت به ریاست جمهوری ایوان دوکه کلید خورد و اعتراض‌ها با وجود سرکوب پلیس برای هفته‌ها ادامه داشت. بحران عمیق اجتماعی درحالی خواب از چشمان بیش از ۵۱ میلیون شهروند کلمبیا، چهارمین کشور بزرگ آمریکای جنوبی ربود که طبق نظرسنجی‌ها، رسیدگی به معضل فقر و خشونت و پایان دادن به وضعیت فعلی حاکم بر این کشور خواسته اصلی مردم در سایه انتخابات یکشنبه است. این کشور با نارضایتی اجتماعی ناشی از افزایش قیمت مواد غذایی و رشد سرسام‌آور تورم مواجه است. همچنین بیش از ۲۱ میلیون نفر در این کشور آمریکای لاتین در فقر زندگی می‌کنند و حدود ۱۱.۸ درصد از جمعیت فعال اقتصادی در وضعیت بیکاری قرار دارند. در ادامه برخی از تفاوت‌ها و شباهت‌های اصلی برنامه‌های دو نامزد انتخابات نهایی ریاست جمهوری کلمبیا را بررسی می‌کنیم. اقتصاد اقتصادبه گزارش تارنمای اسپوتنیک موندو، چنانچه هیچ‌یک از کاندیداها نتواند اکثریت کرسی‌های پارلمان این کشور را به دست آورد، دولت آینده کلمبیا (خواه با پیروزی پترو و خواه پیروزی ارناندز) می‌بایست با قوه مقننه به توافقی در راستای ایجاد مجموعه‌ای اصلاحات اقتصادی دست یابد. نماینده پیروز در انتخابات فردا یکشنبه، مسیر دشواری برای مقابله با تورم رو به رشد، کسری بودجه (۶.۲ درصدی از تولید ناخالص داخلی) و رسیدگی به مطالبات بخش بزرگی از جامعه از جمله نابرابری، بیکاری، اصلاح ساختار بازنشستگی و توسعه بخش انرژی پیش رو دارد. ارناندز برنامه پیشنهادی خود را حول ۳۵ موضوع و با بیش از ۱۰۰ خط کاری در پنج محور امنیت، عدالت، اقتصاد، محیط زیست و بخش سلامت ارائه کرده است با این حال پیشنهادهای اقتصادی این کاندیدا در حوزه اقتصادی آنچنان چشمگیر و عمیق نبوده و به مسائلی از جمله کاهش فرار مالیات بر ارزش افزوده و حذف مالیات از سبد محصولات ضروری خانوار محدود می‌شود. گوستاوو پترو اما بر خلاف رقیب خود، طرح اقتصادی با در نظر گرفتن همه موارد حائز اهمیت را در طول مبارزه‌های انتخاباتی اعلام کرده است و برنامه او بر سه محور کلی اصلاح نظام مالیاتی، بازنشستگی و اصلاحات ارضی تمرکز داشته است. اصلاح نظام مالیاتی به منظور وضع مالیات بر ثروتمندترین بخش‌های اقتصادی و تامین مالی برنامه‌های اجتماعی از جمله پرداخت نیمی از حداقل دستمزد شهروندان سالمندی که به هیچ نوع درآمد اقتصادی دسترسی ندارند، از جمله وعده‌های پترو است. بازنگری قرارداد تجارت آزاد و توسعه تولید مواد غذایی و کشاورزی با زیر کشت بردن سه میلیون هکتار اراضی برای دامداری که بدون استفاده رها شده‌اند از جمله برنامه‌های اقتصادی این نامزد است.  امکان تحصیل رایگان در دانشگاه‌های دولتی، مبارزه با نابرابری عمیق و توزیع مجدد حقوق بازنشستگی نیز از جمله وعده‌های این کاندیدای ۶۲ ساله در رقابت‌های انتخاباتی بوده است. نفت و انرژی نفت و انرژیدستیابی به خودکفایی انرژی تا سال ۲۰۳۰ میلادی، افزایش سطح ذخایر نفت و گاز از طریق فرآیند گسترده اکتشافات جدید از مواردی است که در طرح دولت ارناندز آمده است. کاندیدای جناح چپ اما اطمینان داده است که اولین تصمیم او به عنوان رئیس‌جمهوری «قطع قرارداد اکتشاف نفت در کلمبیا» خواهد بود. پترو مدافع جدی انتقال انرژی به سمت انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر همچون هیدروژن سبز  بوده و معتقد است کلمبیا از توانایی برای رهبری منطقه در حوزه تولید هیدروژن سبز برخوردار است. امنیت امنیتگفتمان ارناندز همواره حول اظهارنظرهای ضد فساد و بازنگری دستگاه قضایی متمرکز بوده است. پترو اما از منظر امنیت بر تغییری پارادایماتیک در تعریف تازه‌ای از کارکرد نیروهای مسلح، امنیت و نظم و حذف رویکرد «دشمن داخلی» که در دوره اوریبه ترویج شد، تاکید می‌کند. پیروزی گوستاوو پترو نه فقط در کلمبیا که خواستار پایان دادن به خشونت سیاسی سیستماتیک است، نتایجی به همراه خواهد داشت بلکه در سطح بین‌المللی و به ویژه آمریکای لاتین نیز تاثیرگذار خواهد بود. آمریکای لاتین و ونزوئلا آمریکای لاتین و ونزوئلا«آلوارو اوریبه» رئیس‌جمهوری پیشین کلمبیا (۲۰۰۲- ۲۰۱۰) روابط با ونزوئلا را در دوران ریاست جمهوری «هوگو چاوز» و با طرح اتهاماتی مبنی بر پذیرش اعضای گروه تروریستی فارک در این کشور قطع کرد. پترو و ارناندز هر دو وعده داده‌اند که در صورت پیروزی در انتخابات، روابط رسمی با ونزوئلا را برای نخستین بار از سال ۲۰۱۰، از سر خواهند گرفت. به گفته کارشناسان، روی کارآمدن یک دولت مترقی به ریاست پترو، در کلمبیا به نوبه خود به معنای شرایط مساعدتری برای تقویت ابزارهای همگرایی منطقه‌ای آمریکای لاتین همچون جامعه کشورهای آمریکای لاتین و کارائیب (CELAC) خواهد بود. به این ترتیب، کلمبیا با اولین رئیس‌جمهوری مترقی در تاریخ خود می‌تواند یک سیاست خارجی که منحصرا به ایالات متحده می‌نگرد را پشت سر بگذارد و بخشی فعال از یکپارچگی قاره‌ای باشد. کلمبیا، کشوری در آمریکای جنوبی است که به لحاظ تاریخی توسط حکمرانان راستگرا اداره شده است و نتایج انتخابات یکشنبه می‌تواند تغییرات سیاسی قابل توجه و مسیر سیاسی متفاوتی را در این کشور رقم زند. روندی که در ماه‌های گذشته نیز در آمریکای لاتین به گونه‌ای پیش رفت تا نامزدهای جدید، رهبران سنتی را کنار زنند. برخی تحلیلگران معتقدند، روی کار آمدن رهبران جدید را نباید تقویت «موج چپ» در آمریکای لاتین دانست، بلکه این رویگردانی از کسانی است که به طور سنتی قدرت را در دست داشتند. کلمبیا همچنین جایگاهی مرکزی برای سیاست ایالات متحده در منطقه آمریکای لاتین دارد. دفتر جو بایدن رئیس‌جمهوری آمریکا ۲۲ مه (یکم خرداد) در بیانیه‌ای به طور رسمی کلمبیا را متحد اصلی غیر ناتو واشنگتن معرفی کرد. در نتیجه نتایج انتخابات روز یکشنبه برای واشنگتن از اهمیت بالایی برخوردار است.