تصویب کاهش تعداد سناتورها و روش جدید انتخاب نخست‌وزیر در سنای ازبکستان
سنای ازبکستان در چهل و نهمین اجلاس خود طرح ارائه برخی تغییرات در اختیارات پارلمان از جمله انحلال، کاهش تعداد سناتورها و روش جدید انتخاب نخست وزیر این کشور را به تصویب رساند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در تاشکند، سنای ازبکستان در چهل و نهمین اجلاس خود طرح ارائه برخی تغییرات در اختیارات پارلمان از جمله انحلال، کاهش تعداد سناتورها و روش جدید انتخاب نخست وزیر این کشور را به تصویب رساند.
این سند برای امضا به رئیس جمهور ارسال خواهد شد.
انحلال مجالس
بر اساس این تغییرات، از جمله مقرر می‌شود که مجلس قانونگذاری و سنا می‌توانند با اکثریت حداقل دو سوم از تعداد کل نمایندگان یا سناتورها تصمیم به انحلال خود بگیرند.
انتخابات جدید مجلس قانونگذاری ظرف دو ماه برگزار می‌شود. ترکیب جدید سنا ظرف یک ماه تشکیل می‌شود.
در زمان انحلال مجلس قانونگذاری اختیارات مجلس عالی مبنی بر تصویب قوانین، به استثنای قانون اساسی و قوانین قانون اساسی را مجلس سنا انجام می‌دهد.
تغییر مدت زمان مسئولیت
از این به بعد یک فرد نمی‌تواند بیش از دو دوره متوالی به عنوان دادستان کل مشغول به کار شود. همین تغییرات در رابطه با رئیس مجلس سنا و رئیس مجلس عالی نیز اجرایی می‌شود. در حال حاضر هر سه مقام برای یک دوره 5 ساله انتخاب یا منصوب می‌شوند، هیچ محدودیتی برای انتخاب مجدد وجود ندارد.
مقررات قانون اساسی که تغییر میکند و یا به نحوی دیگر بر مدت تصدی، روش و یا شرایط انتخاب (انتصاب) مقامات دولتی تأثیر می‌گذارد، در مورد افرادی که این سمت‌ها را در زمان اجرایی شدن این قانون در اختیار دارند، اعمال می‌شود.
رئیس جمهور و همچنین رئیس مجلس قانونگذاری، رئیس مجلس سنا، روسای شوراهای نمایندگان مردم استان‌ها، ناحیه ها و شهرها، استاندارها، رئیس و نایب رئیس دادگاه عالی، رئیس و نایب رئیس شورای دادگاه عالی، رئیس ستاد مرکزی انتخابات و دادستان کل از جمله این مقامات هستند.
این افراد حق دارند بر اساس الزامات قانون اساسی جمهوری ازبکستان به طور مساوی با سایر شهروندان جمهوری ازبکستان در سمت‌های مشخص شده بدون توجه به تعداد دوره‌های متوالی که این افراد در زمان لازم‌الاجرا شدن این قانون اساسی این سمت‌ها را داشته‌اند و (یا) دارند انتخاب شوند یا منصوب شوند.
مدت زمان تصویب قوانین
بر اساس قانون اساسی جدید، مجلس سنا قوانین دریافتی از مجلس عالی را ظرف 60 روز بررسی میکند (این مدت در نسخه قبلی قانون اساسی ثبت نشده بود، اما در مصوبه مجلس عالی به آن اشاره شده بود) و در صورت تصویب، حداکثر تا 10 روز برای امضا و ابلاغ به رئیس جمهور ارسال می‌شود.
اگر مجلس سنا ظرف مدت دو ماه تصمیمی مبنی بر تصویب یا رد این قانون اتخاذ نکند، مجلس قانونگذاری آن را مستقیماً برای امضا و ابلاغ به رئیس جمهور ارسال میکند.
رئیس جمهور باید ظرف 60 روز قانون را امضا و در معرض افکار عمومی قرار دهد (در نسخه قدیمی 30 روز بود که این مدت همیشه رعایت نمی‌شد).
کاهش تعداد سناتورها
تعداد کل سناتورهایی که از مناطق انتخاب و توسط رئیس جمهور منصوب می‌شوند از 100 به 65 نفر کاهش می‌یابد.
از این به بعد اعضای سنا به تعداد مساوی از 4 نفر (قبلاً 6) از «قره قلپاقستان»، استان‌ها و «تاشکند» انتخاب می‌شوند. 9 عضو دیگر مجلس سنا (قبلاً 16 نفر بودند) توسط رئیس جمهور از میان معتبرترین شهروندان دارای تجربه عملی گسترده و شایستگی‌های ویژه در زمینه‌های علمی، هنری، ادبیات، تولید و سایر زمینه‌های فعالیت دولتی و اجتماعی منصوب می‌شوند.
تعداد سناتورهای که به صورت دائمی کار می کنند همچنان 25 نفر باقی خواهد ماند.
تغییر اختیارات مجلس عالی و سنا
این قانون کمیسیون سنا برای نظارت بر فعالیت سازمان‌های دادستانی را لغو میکند.بخشی از اختیارات مجلس سنا لغو و به اختیارات انحصاری مجلس قانونگذاری تبدیل می‌شود.
از جمله کنترل بر اجرای بودجه دولتی، بررسی گزارش اتاق محاسبات، بررسی و تصویب به پیشنهاد رئیس جمهور نامزدی نخست وزیر، استماع گزارشات نخست وزیر در مورد مسائل روز توسعه اجتماعی-اقتصادی کشور و همچنین اعضای کابینه وزرا در مسایل فعالیت آنها، استماع گزارش سالانه کابینه وزرا در مورد مهمترین مسایل زندگی اقتصادی اجتماعی کشور و دیگر از جمله آنان است.
اختیارات انحصاری (جدید یا تغییر یافته) سنا عبارتند از انتخاب رؤسای دادگاه قانون اساسی، دادگاه عالی، شورای دادگاه عالی، روسای سازمان‌های ضد فساد جمهوری و رئیس هیأت ضد انحصاری جمهوری به پیشنهاد رئیس جمهور، بررسی و تصویب به پیشنهاد رئیس جمهوربرای نامزدهای سمت‌های دادستان کل و رئیس اتاق محاسبات، رایزنی در مورد نامزد پیشنهادی رئیس جمهور برای مقام ریاست خدمات امنیت کشور، انتصاب و عزل به پیشنهاد رئیس جمهور روسای نمایندگی‌های دیپلماتیک و سایر نمایندگی‌های ازبکستان در کشورهای خارجی و سازمان‌های بین‌المللی، تصویب فرمان‌های رئیس جمهور در مورد ایجاد و لغو وزارتخانه‌ها و سایر ارگان‌های اجرایی جمهوری، استماع گزارشات روسای نمایندگی‌های دیپلماتیک و سایر نمایندگی‌های ازبکستان در کشورهای خارجی و سازمان‌های بین‌المللی در مورد مسائل مربوط به فعالیت آنها، ارسال درخواست پارلمان به مقامات دولتی و انجام دیگر اشکال کنترل پارلمانی، ارائه کمک به نهادهای نمایندگی محلی دولت در اجرای فعالیت آنها، لغو تصمیمات نهادهای نمایندگی محلی دولت در صورت عدم رعایت موازین قانونی، انتخاب رئیس مجلس سنا و معاونان وی، رؤسای کمیته‌ها و معاونان آنها، حل و فصل مسائل مربوط به سلب مصونیت یکی از اعضای مجلس سنا به پیشنهاد دادستان کل و دیگر... است.
تعداد معاونان روسای اتاق های قانون گذاری با ممنوعیت عضویت در احزاب در دوران فعالیت در این سمت از 7 نفر به 2 نفر کاهش می‌یابد. معاونان روسای اتاق‌های قانون گذاری ممکن است با تصمیم اتاق‌هایی که با بیش از دو سوم آرای مجموع نمایندگان با رأی مخفی اتخاذ شود، زودتر از موعد احضار شوند.
علاوه بر این، اختیارات رئیس فراکسیون در ماده‌ای جداگانه به طور مشخص تعریف شده است.
تغییر روش انتصاب نخست وزیر
مجلس عالی اکنون به پیشنهاد رئیس جمهور (در حال حاضر نخست وزیر) نامزدهای اعضای کابینه وزرا را بررسی و تأیید میکند.
نامزدی نخست وزیر برای بررسی و تصویب توسط مجلس عالی (پیش از این با سنا مشترکا) توسط رئیس جمهور پس از مشورت با همه جناح‌های احزاب سیاسی (قبلا حزبی که بیشترین کرسی‌ها را در انتخابات دریافت می‌کرد) ظرف یک ماه پس از انتخاب مقامات و تشکیل اتاق‌های مجلس عالی یا ظرف یک ماه پس از عزل نخست وزیر یا استعفای وی، باید ترکیب فعلی کابینه وزرا، ارائه می‌شود.
مجلس قانون گذاری کاندیدای نخست وزیری را که توسط رئیس جمهور معرفی شده است ظرف مدت 10 روز از تاریخ ارائه پیشنهاد بررسی میکند.
اگر در جریان رای‌گیری نخست‌وزیر نتوانست بیش از نیمی از آرای مجموع نمایندگان مجلس را به دست آورد، رئیس‌جمهور این حق را دارد که پس از مشورت‌های تکمیلی با همه جناح‌ها دو بار دیگر (یک بار بود) نامزد را برای پست نخست وزیری معرفی کند.
در صورت رد سه بار کاندیدای معرفی شده، رئیس جمهور نخست وزیر (نخست وزیر موقت) را منصوب میکند و حق دارد مجلس قانونگذاری را منحل کند (در حال حاضر می‌تواند آن را منحل میکند).
تغییرات دیگر
شهروندان حداقل به تعداد 100 هزار نفر، سنا، نماینده مجلس عالی در امور حقوق بشر و ستاد مرکزی انتخابات به ترتیب ابتکار قانونگذاری می‌توانند پیشنهادات قانونی را به مجلس قانونگذاری ارائه کنند.
ممکن است یک کمیسیون ویژه از میان نمایندگان مجلس قانونگذاری و اعضای مجلس سنا برای انجام تحقیقات پارلمانی برای بررسی حقایق و رویدادهایی که حقوق و آزادی‌های بشر، منافع جامعه و دولت را تهدید میکند، ایجاد شود.
اکنون نامزدهای رئیس، نایب رئیس، اعضا و دبیر شورای عالی دادگاه، رئیس سازمان مبارزه با فساد و رئیس نهاد ضد انحصار جمهوری توسط رئیس جمهور به مجلس سنا معرفی می‌شوند.
دادستان کل و رئیس اتاق محاسبات پس از تأیید نامزدی آنها توسط مجلس سنا توسط رئیس جمهور منصوب می‌شوند.
نامزد ریاست سازمان امنیت دولتی به پیشنهاد رئیس جمهور پس از مشورت با مجلس سنا توسط رئیس جمهور به این سمت منصوب می‌شود.
از این به بعد به نماینده و سناتور مرخصی استحقاقی سالانه به مدت 36 روز کاری اختصاص می‌شود، به استثنای مواردی که توسط قانون گذاری مرخصی طولانی‌تری در نظر گرفته باشد.
مقرر شد که مقررات یادشده قانون که ترکیب کمی سنا و نام کمیته‌ها و همچنین تعداد و مقام معاونان روسای مجلس قانونگذاری را تعیین میکند، پس از نتایج انتخابات پارلمانی در سال 2024 میلای به اجرا درآید.
پایان پیام/ح