آسیای مرکزی؛ پل اتصال یا میدان رقابت مسکو-پکن

کارشناسان آسیای مرکزی معتقدند این منطقه در حال تبدیل شدن به پلی بین مسکو و پکن است که نه تنها از طریق راه آهن یا جاده به هم متصل خواهد شد بلکه خطوط قدرتمند نفت و گاز نیز از این منطقه کشیده خواهد شد.

به گزارش خبرنگار خبرگزاری فارس در بیشکک، نشست «C5+چین» (آسیای مرکزی + چین) و سفر رؤسای جمهور این منطقه به چین توسط کارشناسان علوم سیاسی و تحلیلگران مورد بحث قرار گرفت.

به گفته کارشناسان، تحولات ژئوپلیتیک، فرصتی برای آسیای مرکزی است بنابراین دیدار سران قرقیزستان، قزاقستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان با رهبر چین، پیش نیاز تغییرات جدی در اوراسیا را ایجاد می‌کند.

مذاکرات در شیان کلید اجرای پروژه‌های زیرساختی بزرگی است که از قبل برنامه ریزی شده و برای دهه‌های آینده کلید توسعه اقتصادی منطقه خواهد بود.

این فقط ساخت راه آهن چین - قرقیزستان - ازبکستان نیست که سیستم‌های حمل و نقل باری بزرگ آسیا و اروپا را به هم مرتبط می‌کند، آمادگی پکن برای سرمایه گذاری کلان در پروژه‌های انرژی از جمله در قرقیزستان است.

آسیای مرکزی به معنای واقعی کلمه در حال تبدیل شدن به پلی بین مسکو و پکن است که نه تنها از طریق راه آهن یا جاده به هم متصل خواهد شد بلکه خطوط لوله قدرتمند نفت و گاز از طریق کشورهای این منطقه کشیده خواهد شد و شدت ترافیک هوایی چندین برابر خواهد شد. مهمترین عامل موفقیت تمامی پروژه‌ها امنیت منطقه‌ای غیر قابل تقسیم است و از این نظر فرمت +C5 راحت و موثر است. ترسیم خطوط شفاف تعامل با مشارکت همه طرف‌ها بر اساس اجماع را ممکن می‌سازد.

کارشناسان یادآوری کردند در همین اواخر، همه رؤسای جمهور این منطقه در مسکو با «ولادیمیر پوتین» رئیس جمهور روسیه دیدار کردند و پس از آن نیز «شی جین پینگ» رئیس جمهور چین مذاکره کردند. این ممکن است نشان دهنده این باشد که اساس تعامل چند جانبه و چند سطحی برای همکاری گسترده در مقیاس کامل ساخته می شود، جایی که آسیای مرکزی به معنای واقعی کلمه به پل تعامل بین چین و روسیه تبدیل می‌شود. بنابراین منطقه باید از نظر اقتصادی توسعه یافته، موفق، خودکفا و از نظر امنیتی با ثبات باشد.

تحلیلگران سیاسی این نسخه را که مسکو و پکن برای نفوذ در آسیای مرکزی با یکدیگر رقابت خواهند کرد تا حد زیادی دور از ذهن می‌دانند چرا که این رقابت خطراتی را ایجاد خواهد کرد. تحمیل چنین دستور کار توسط متفکران گمنام و روزنامه نگاران لیبرال خارج از اوراسیا نباید گیج کننده باشد. چین و روسیه، آسیای مرکزی را منطقه‌ای باثبات و مرفه می‌بینند و با هر یک از شرکای خود رابطه‌ای متعادل، عمل گرایانه و سازنده برقرار می‌کنند.

«باکیت باکتایف» کارشناس علوم سیاسی معتقد است نشست شیان دارای اهمیت تاریخی است.

وی گفت: این واقعیت که پینگ از همه رؤسای کشورهای آسیای مرکزی در این نشست دعوت کرد را بسیار نمادین می‌دانم، زمان آن فرا رسیده است. اگر قبلاً هر کشوری به صورت دوجانبه با چین مذاکره می‌کرد، فرمت 5 + 1 اجازه می‌دهد تا دستور کار را افزایش داده و سطح موضوعات مورد بررسی را در پروژه‌های منطقه‌ای با در نظر گرفتن موقعیت و منافع هر یک افزایش دهد. این شکل جدیدی از گفت وگو وضعیت کیفی متفاوت تعامل و اهمیت تصمیمات اتخاذ شده است.

« مارس ساریف» کارشناس علوم سیاسی نیز گفت: اکنون مهمترین عامل پایداری و ثبات در آسیای مرکزی توسعه الگوریتم‌های جدید برای تعامل با نزدیک‌ترین همسایگان تاریخی است.

وی افزود: نشست سران در شیان یک سیگنال واضح است که چین نه تنها به عنوان یک شریک اقتصادی موفق که قادر به سرمایه گذاری در پروژه‌های زیرساختی بزرگ به عنوان بخشی از استراتژی «یک کمربند-یک جاده» در منطقه ما خواهد بود، بلکه اکنون پکن نیز به عنوان یک کشور نیروی تثبیت کننده قدرتمند متحد و تحکیم منطقه عمل می‌کند.

ساریف تاکید کرد که برای قرقیزستان و کل منطقه یکی از عوامل ثبات و گذار به سطح جدیدی از توسعه اقتصادی است.

«باکتیبیک سایپبایف» تحلیلگر سیستم  و تاریخ شناس نیز اطمینان دارد که آسیای مرکزی در آستانه تغییرات بزرگ و مثبت است و موفقیت آنها به ثبات و امنیت در منطقه بستگی دارد.

 وی گفت : اکنون ما در حال تبدیل شدن به مرکز همکاری‌های ژئواکونومیک هستیم. یک تصمیم اساسی بین چین و روسیه برای توسعه کریدورهای حمل و نقل گرفته شده است. حتی این واقعیت که مسکو آماده سرمایه گذاری مالی در ساخت راه آهن چین- قرقیزستان- ازبکستان و پروژه نیروگاه برق آبی قنبر-آتا-1 است، نشان می‌دهد که هیچ تناقضی بین دو کشور وجود ندارد.

سایپبایف افزود: منافع چین در ایجاد یک کریدور حمل و نقل زمینی قدرتمند نهفته است تا بتواند به طور مستقیم  بدون واسطه‌هایی که حمل و نقل دریایی را کنترل می‌کنند، نه تنها با روسیه، بلکه با اروپا تجارت کند. بنابراین، کل منطقه ما با دگرگونی‌های بزرگ، پیکربندی مجدد اقتصادها، ایجاد زنجیره‌های تامین جدید و ایجاد صنایع جدید مواجه است.

«شرادیل باکتیگولوف» کارشناس مسائل سیاسی خاطرنشان کرد: سیاست خارجی چین بر اصولی چون توسعه حسن همجواری، عدم مداخله در امور داخلی و احترام به فرهنگ و سنت مردم استوار است.

وی گفت: هنگامی که بحث در مورد تأثیر احتمالی چین بر آسیای مرکزی آغاز می‌شود و به این موضوع در یک زمینه منفی نگریسته می‌شود، شما فقط باید نگاه کنید و ارزیابی کنید که چه کسی، چه کاری و چگونه به طور کلی در منطقه ما انجام می‌دهد. در حال حاضر، چین شاید تنها کشوری باشد که به شدت به قوانین بین‌المللی بدون نقض آن پایبند است و به حاکمیت سایر کشورها احترام می‌گذارد، به باج خواهی متوسل نمی‌شود و کسی را تهدید نمی‌کند. بنابراین، دلیلی برای ترس از ایجاد پتانسیل همکاری اقتصادی بین دو کشور نمی‌بینم.

پایان پیام/ح