نکات تفسیری جزء بیست و هفتم قرآن کریم/ خداوند خریدار اراده‌هاست
آیه «وَأَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ» نمی‌فرماید بهره انسان، کاری است که انجام داده، بلکه می‌فرماید تلاشی است که از او حاصل شده است، اشاره به اینکه مهم تلاش و کوشش است هر چند انسان احیاناً به مقصد و مقصودش نرسد که اگر نیتش خیر باشد خدا پاداش خیر به او می‌دهد چرا که او خریدار اراده‌هاست نه فقط کارهای انجام شده.
خبرگزاری فارس چهارمحال و بختیاری| بر آن شدیم تا در ماه مبارک و پرخیر و رحمت رمضان روزانه صفحاتی از کلام الهی را بر زبان جاری کنیم و بیش از پیش رهنمودهای قرآنی را در زندگی استفاده کنیم.
سراسر آیات الهی پُر است از حکمت و اندرزهایی که برای زندگی انسان‌ها ضروری است لذا در نظر داریم هر روز چند آیه‌ای از جزء مورد نظر را تفسیر و برخی نکات را در کنار یکدیگر مرور کنیم.
جزء بیست و هفتم از آیه ۳۱ سوره ذاریات تا انتهای آن، سوره‌های طور، نجم، قمر، رحمن، واقعه و حدید را شامل می‌شود.
طور به معنی کوه است. در آیه یک به کوه مقدس طور سینا، در سرزمین فلسطین که محل مناجات موسی با خدا بود اشاره شده است.
پیامبر(ص) فرمود: هرکس سوره طور را بخواند، بر خدا است که او را از عذابش ایمن سازد و او را در بهشتش متنعم دارد.
نجم به معنی ستاره است. در آغاز سوره به ستاره در هنگام غروب آن سوگند یاد می‌کند زیرا نشانه قدرت خداست.
پیامبر(ص) فرمود: هر کس سوره نجم را بخواند، خداوند به عدد هر یک از کسانی که به پیامبر ایمان آورده‌اند و کسانی که او را انکار کرده‌اند، ده حسنه به او عطا می‌کند.
قمر به معنی ماه است. در آیه یک معجزه شق‌القمر و دو قسمت‌شدن ماه با اشاره پیامبر بنا به درخواست مشرکان اشاره شده است.
پیامبر(ص) فرمود: هر کس سوره اقتربت را یک روز در میان بخواند، روز قیامت در حالی برانگیخته می‌شود که صورتش همچون ماه در شب بدر است و هر کس آن را هر شب بخواند در قیامت نور و روشنایی صورتش بر سایر خلایق برتری دارد.
رحمن به معنی بخشنده است. در نخستین آیه به صفت رحمان که از القاب خاص خداوند است اشاره شده است.
پیامبر(ص) فرمود: هر کس سوره الرحمن را بخواند، خداوند به ناتوانی او (در ادای شکر نعمت‌ها) رحم کرده و حق شکر نعمت‌هایی را که او ارزانی داشته، خودش ادا می‌کند.
واقعه به معنی حادثه، از نام‌های قیامت است. در آغاز سوره از وقوع و مشخصات رستاخیز که بی‌شک واقع خواهد شد خبر می‌دهد.
امام صادق(ع) فرمود: هر کس سوره واقعه را هر شب جمعه بخواند، خداوند او را دوست دارد و در نزد همه مردم محبوب می‌کند و هرگز در دنیا ناراحتی نمی‌بیند و فقر و فاقه و آفتی از آفات دنیا دامن‌گیرش نمی‌شود از دوستان علی(ع) خواهد بود.
حدید به معنی آهن است. در آیه ۲۵ اهمیت آهن و منافع آن مخصوصاً منابع نظامی و صنعتی در کنار کتاب و میزان مطرح شده است.
پیامبر(ص) فرمود: کسی که سوره حدید را بخواند در زمره کسانی که به خدا و پیامبرش ایمان آورده‌اند، نوشته خواهد شد.
تر و خشک با هم نمی‌سوزند
فَأَخْرَجْنَا مَنْ کَانَ فِیهَا مِنَ الْمُؤْمِنِینَ (۳۵_ ذاریات)
آری ما هرگز خشک و تر را با هم نمی‌سوزانیم و عدالت ما اجازه نمی‌دهد مومن را گرفتار سرنوشت کافر کنیم، حتی اگر در میان میلیون‌ها نفر بی‌ایمان و مجرم، یک فرد با ایمان و پاک باشد، نجاتش می‌دهیم.
تداوم پیوند خانوادگی افراد با ایمان در بهشت
وَالَّذِینَ آمَنُوا وَاتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّیَّتُهُمْ بِإِیمَانٍ أَلْحَقْنَا بِهِمْ ذُرِّیَّتَهُمْ وَمَا أَلَتْنَاهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَیْءٍ ۚ کُلُّ امْرِئٍ بِمَا کَسَبَ رَهِینٌ (۲۱_ طور)
این نیز خود یک نعمت بزرگ است که انسان، فرزندان باایمان و مورد علاقه‌اش را در بهشت در کنار خود ببیند و از انس با آن‌ها لذت برد، بی‌آنکه از اعمال او چیزی کاسته شود. از تعبیرات آیه بر می‌آید که منظور، فرزندان بالغی است که در مسیر پدران گام برمی‌دارند، در ایمان از آن‌ها پیروی می‌کنند و از نظر مکتبی به آن‌ها ملحق می‌شوند.
این‌گونه افراد اگر از نظر عمل کوتاهی و تقصیراتی داشته باشند، خداوند به احترام پدران صالح آن‌ها را می‌بخشد و ترفیع مقام می‌دهد و به درجه آنان می‌رساند و این محبتی است برای پدران و فرزندان. به هرحال از آن‌جا که ارتقای این فرزندان به درجه پدران ممکن است این توهم را به وجود آورد که از اعمال پدران بر می‌دارند و به فرزندان می‌دهند به دنبال آن آمده است ما چیزی از اعمال آن‌ها نمی‌خواهیم.
ظن و گمان هرگز کسی را به حق نمی‌رساند
وَمَا لَهُمْ بِهِ مِنْ عِلْمٍ إِنْ یَتَّبِعُونَ إِلَّا الظَّنَّ وَإِنَّ الظَّنَّ لَا یُغْنِی مِنَ الْحَقِّ شَیْئًا (۲۸_ نجم)
در این آیه به یکی از دلایل روشن بطلان این نامگذاری اشاره می‌کند. انسان متعهد و معتقد هرگز سخنی را بدون علم و آگاهی نمی‌گوید و نسبتی را به کسی بی‌دلیل نمی‌دهد، تکیه بر گمان و پندار کار شیطان و انسان‌های شیطان صفت است و قبول خرافات و موهومات نشانه انحراف و بی‌عقلی است.
وظیفه با ما و نتیجه دست خداست
وَأَنْ لَیْسَ لِلْإِنْسَانِ إِلَّا مَا سَعَىٰ (۳۹_ نجم)
این آیه نمی‌فرماید بهره انسان، کاری است که انجام داده، بلکه می‌فرماید: تلاشی است که از او حاصل شده است، اشاره به اینکه مهم تلاش و کوشش است هر چند انسان احیاناً به مقصد و مقصودش نرسد که اگر نیتش خیر باشد خدا پاداش خیر به او می‌دهد چرا که او خریدار اراده‌هاست نه فقط کارهای انجام شده.
تلاوت قرآن مقدمه عمل به محتوای آن است
فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّکَ الْعَظِیمِ (۷۴_ واقعه)
در حدیثی از علی(ع) می‌خوانیم شبی از شب‌ها حضرت به هنگام نماز خواندن سوره واقعه، وقتی به این مجموعه از آیات رسید و سه مرتبه عرض کرد بل انت یارب: تویی که درختان آتش‌زا را آفریده‌ای ای پروردگار. از این حدیث استفاده می‌شود که مناسب است انسان در برابر جمله‌هایی که به صورت استفهام تقریری در قرآن مجید آمده است پاسخ مساعد دهد، گویی که خدا با او سخن می‌گوید سپس حقیقت آن را در روح و جان خود زنده نماید و تنها به تلاوت بی‌روح و فاقد اندیشه و عمل قناعت نکند.
ایمان و انفاق دو سرمایه بزرگ نجات و خوشبختی
آمِنُوا بِاللَّهِ وَرَسُولِهِ وَأَنْفِقُوا مِمَّا جَعَلَکُمْ مُسْتَخْلَفِینَ فِیهِ فَالَّذِینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَأَنْفَقُوا لَهُمْ أَجْرٌ کَبِیرٌ (۷_ حدید)
نخست می‌فرماید: به خدا و رسولش ایمان بیاورید، این دعوت، دعوت عامی است که شامل همه انسان‌ها می‌شود، مومنان را به ایمانی کامل‌تر و راسخ‌تر و غیرمومنان را به اصل ایمان دعوت می‌کند، دعوتی که توام با دلیل است و دلایلش در آیات توحیدی قبل مطرح شد. تعبیر به مما (از چیزهایی که) تعبیر عامی است که نه تنها اموال بلکه تمام سرمایه‌ها و مواهب الهی را شامل می‌شود؛ زیرا انفاق، مفهوم وسیعی دارد که منحصر به مال نیست بلکه علم و هدایت و آبروی اجتماعی و سرمایه‌های معنوی و مادی دیگر را نیز شامل می‌شود.
** برگرفته از قرآن بشیر (تفسیر یک جلدی جوان؛ برگرفته از تفاسیر نمونه و المیزان)
تحدیر(تندخوانی) جزء بیست و هفتم قرآن کریم با صدای استاد معتز آقایی
پایان پیام/ ۶۸۰۳۵