ماجرای وعده صادق «حاج اسماعیل»/ مردی که به سخاوتمندی معنا بخشید

رشت- «اسماعیل پوروطن» خیر اهل انزلی و پدر ۶۷ فرزند است که از قول و قرارش با خدا برای انفاق همه مال و ثروتش بعد از ۶۰ سالگی می گوید.

خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها، بهرام قربانپور: خیرخواهی و نوع دوستی در گوشت و خون ایرانی‌ها و بویژه مردم خوب گیلان است. درهم تنیدگی فرهنگ نوعدوستی و خیرخواهی را می‌توان در لایه‌های آداب و رسوم و فرهنگ گیلان به وضوح دید.

توجه به هم نوع، خیرخواهی و مردم محوری با فرهنگ اجتماعی، اخلاقی و رفتاری گیلانی‌ها عجین شده تا جایی که در این استان متمدن بسیاری از گره‌ها و مشکلات افراد، بدون آنکه چشم به راه و معطل وعده‌ها و کمک‌های مسئولان و دستگاه‌ها بماند، با دست‌های توانمند یکدیگر گشوده می‌شود و مردم گیلان در این حیث همیشه الگوساز هستند.

برنامه «محفل» که در ماه مبارک رمضان روی آنتن رسانه ملی رفت از جمله برنامه‌های نو و ابتکاری بود، که در راستای معرفی چهره‌های برجسته در زمینه‌های مختلف دینی و فرهنگی گام بلندی برداشت، حضور خیر گیلانی در برنامه «محفل» و داستان زندگیش سبب شد تا برای یک گفتگوی پایمان به شهر انزلی باز شود.

سفری به شهر اولین‌های گیلان

زمان از صبح گذشته و نزدیک ظهر بود خودم را به ایستگاه انزلی (رشت) رساندم و بعد از چند دقیقه‌ای انتظار، سوار بر خودرو شده و رشت را به سمت شهر بندری انزلی ترک کردم. راننده خودرو، پیرمردی پر کلام و با حوصله‌ای بود و در طول مسیر دائم از مشکلات اقتصادی و معیشتی گله می‌کرد و حرف‌هایش اگر چه نیش دار بود اما از دغدغه‌های بخش قابل توجهی از جامعه روایت می‌کرد.

نرسیده به مرکز شهر، در روستای طالب آباد مقصد اصلی این گزارش جذاب پیاده شدم و راننده را با دغدغه‌هایش به خدای بزرگ سپردم. هوای بندر کمی سرد به نظر می‌رسید و البته خورشید گهگاهی از پستوی ابرهای تکه تکه شده این آسمان پهناور سوسو می‌کرد اما همچنان سوز اسفند در قلب اردیبهشت جاری بود.

پُرسان پُرسان با کوله باری از تجهیزات تصویربرداری و عکاسی بر دوش، مسیر را برای پیدا کردن «خانه سبز» ادامه دادم تا اینکه به خانه دوست رسیدم؛ درب سبز رنگ با رگه رگه‌های سفید که از گوشه و کنارش «عشق و امید» می‌بارید از دور و انتهای کوچه نظرم را به خودش جلب کرد با شوق مثال زدنی خودم را به درب سبزرنگ رساندم.

قبل از اینکه زنگ خانه را بزنم، خودروی ون سفیدرنگ جلوی در توقف کرد و پیرمردی قد بلند و خوش تیپی از آن پیاده شد و پس از معارفه و خوش و بشی کوتاه، متوجه شدم که این راننده همان «حاج اسماعیل پور وطن» است.

سرگرم احوال پرسی با حاج اسماعیل قصه بودم که دانش آموزان با همان لباس فرم و موهای شانه کشیده، یک به یک از خودرو پیاده شده و به سمت حیاط این خانه پر امید دویدند.

نمایشگاهی از مفاخر در حیاط خانه سبز

به اتفاق حاج اسماعیل وارد حیاط شدیم؛ ورودی زیبا همراه با دالان‌های درخت تاک و شمشاد و گل‌هایی که طراوت خاصی به این حیاط بخشیده بودند از یک طرف و مجسمه‌ها و سردیس‌هایی از بزرگان گیلانی از میرزا کوچک خان گرفته تا دکتر معین، پروفسور سمیعی، ابن سینا و دیگر بزرگان کشور و استان از سوی دیگر، نمایشگاهی از آموزش‌های بصری، روحی و روانی به راه انداخته بود.

از فضای طبیعی و تاریخی حیاط وارد دنیای پر رنگ و لعاب خانه سبز شدیم، وجود ابزار آلات ورزشی و سرگرمی، اتاق اول این خانه را به یک باشگاه فرهنگی - ورزشی بدل کرده بود و معماری و چینش ابزارها و یافته‌های تاریخی، از اتاق بعدی یک موزه تمام عیار ساخته بود.

دقایقی چشم، ذهن و فکرم در لابه لای تصاویر، دست نوشته‌ها، لوح‌های تقدیر و تابلوهای نقاشی روی دیوار سپری شد تا اینکه صدای حاج اسماعیل رشته افکارم را پاره کرد که می‌گفت: «آقای خبرنگار اتاق گفتگو آماده ست».

پدری مهربان برای ۶۷ فرزند

«حاج اسماعیل پور وطن» خیر اهل انزلی مؤسس خیریه خانه سبز اندیشان وطن (مرکز نگه داری کودکان بی سرپرست و بدسرپرست، پرداخت کمک هزینه تحصیلی)، خانه عالمین آبجی گله (مؤسسه نگهداری مادربزرگ‌ها)، کلینیک و دندانپزشکی بوده و ساخت خانه برای زوج‌های جوان با عنوان (هج هجی خومه) را هم در دست اجرا دارد.

این خیر نیک اندیش گیلانی در نیمه آبان ۱۳۲۹ در یکی از کوچه و پس کوچه‌های بندر انزلی چشم به جهان گشود و تاکنون مسیر پر رمز و راز و افتان و خیزانی را در طول زندگی سپری کرده است.

حاج اسماعیل قصه ما که در حال حاضر سرپرستی ۶۷ فرزند را از جای جای ایران پذیرفته، از آرزوهای تحقق یافته‌اش می‌گوید: راه اندازی خانه سبز اندیشان وطن گامی بلند و مؤثر برای تحقق آرزوهای دیرینه ام برای کمک و حمایت از کودکان بی سرپرست و بدسرپرست بود.

وی با بیان اینکه محل زندگی، استراحت و خواب و خوراکم با بچه‌ها یکی است، افزود: حتی راننده شخصی بچه‌ها هستم و خودم آنها را به مدرسه می برم.

این خیر گیلانی با بیان اینکه هیچ خط فاصله‌ای بین بنده و بچه‌ها وجود ندارد، گفت: با همین خودرو به همراه بچه‌ها تمام ایران را گشتیم و ایران گردی کردیم و ارتباطم بسیار حسنه و همراه با محبت است.

پور وطن با اشاره به محدودیت‌های آموزشی در مناطق ییلاقی و عشایری گیلان، اضافه کرد: بسترهای آموزشی برای ۳۲ دانش آموز مناطق ییلاقی و کوهپایه نشین فراهم شده تا آنها هم از نعمت تحصیل بهره مند شوند.

وی با گریزی به دوران دبستان خودش در سال‌های قبل از انقلاب، افزود: آن زمان که مدرسه می‌رفتم روبروی مدرسه ما خانه‌ای بود به نام «دار الایتام»، که محلی برای نگهداری افراد بی سرپرست تعریف شده بود.

برخی الفاظ و اسامی تحقیرکننده باید از دنیای ادبیات حذف شود

این خیر گیلانی با بیان اینکه برخی الفاظ و اسامی تحقیرکننده باید از دنیای ادبیات حذف شود، گفت: اسامی چون یتیم خانه، ایتام، سالمند، پرورشگاه و … فقط موجب تحقیر افراد می‌شود و هیچ کاربردی ندارد و باید از استفاده چنین کلماتی و اسامی پرهیز شود.

پوروطن با تاکید بر پرهیز از بکارگیری ادبیات سخیف و تحقیرآمیز برای بچه‌های بدسرپرست و بی سرپرست، اضافه کرد: عده‌ای با نامگذاری القابی چون پرورشگاه، یتیم خانه و سالمندان، از این عزیزان نردبانی برای رشد و ترقی خود استفاده می‌کنند که باید قلم چنین قدم‌های کثیف را شکست.

وی با بیان اینکه نباید از بچه‌ها وسیله و ابزاری برای جمع آوری کمک‌های مردمی استفاده شود، افزود: جمع آوری کمک‌های مردمی به نام بچه‌ها یک نوع سو استفاده انسانی است و باید جلوی اینگونه افعال شکننده در جامعه گرفته شود.

این خیر گرانقدر گیلانی با بیان اینکه هر کدام از بچه‌ها اگر درست هدایت شوند می‌توانند آینده کشور را رقم بزنند، گفت: پسوند تراشی ناصواب و نادرست و چسباندن القاب ناپسند برای بچه‌ها، آینده اجتماعی آنها را نابود می‌کند و لطمه بدی به روحیه لطیفشان می‌زند.

پور وطن با بیان اینکه هیچ وقت نمی‌توانیم به درک درستی از این بچه‌ها برسیم، اضافه کرد: در فکر این هستم که یک فرد از بین این بچه‌ها برای مدیریت این مجموعه پرورش دهم تا فردی از جنس خودشان، این مرکز را مدیریت کند، چرا که او درک درست و واقعی‌تری از این جامعه دارد.

وی با بیان اینکه بسیاری از اولین‌های ایران در انزلی شکل گرفت، افزود: راه اندازی بلدیه، پژواک رادیو و بسیاری از اتفاقات خوب ابتدا در انزلی شکل گرفت و سپس فراگیر شد و آن هم به دلیل موقعیت استراتژیک این شهر بندری بود.

تماس‌هایی از جنس امید

گرم گفتگو بودیم که چند باری صدای زنگ تلفن حاج اسماعیل، حواسمان را به خودش پرت کرد، تماس‌هایی که مخاطبانش هر کدام از راه‌های دور و نزدیک با این خیر نام آشنای گیلانی عرض ادب می‌کردند و تقاضای کمک داشتند، از تهیه جهیزیه نوعروس و کمک مالی به تازه داماد گرفته تا افراد زندانی و چک‌های برگشتی؛ همه و همه از حاج اسماعیل طلب کمک داشتند.

بعد از اتمام و پاسخگویی تماس‌ها دوباره به ضیافت گفتگو برگشتیم اما تلفن حاج اسماعیل همچنان زنگ می‌خورد. این خیر اهل انزلی با اشاره به عهد و میثاق خویش با خداوند متعال، بیان کرد: در سن ۳۰ سالگی با خداوند عهد بستم که از این تاریخ تا سن ۶۰ سالگی به هر مال و دارایی رسیدم آن را در راه خداوند هزینه کنم.

پور وطن با بیان اینکه هیچ وقت عهدی که با خدا بستم را فراموش نکردم، گفت: ۷ ماه قبل از آنکه به سن ۶۰ سالگی برسم ثروتم را محاسبه کردم، پیمانکاری ساختمان موجب شد تا آن مقطع مالک ۹ خانه، ۳ مغازه و ۱۲۱ میلیون تومان پول نقد و یک اتومبیل شاسی بلند باشم، علاوه بر این سهامدار کارخانه قند و شکر شیروان، بجنورد و قوچان هم بودم و حالا وقت آن رسیده بود که به قولم عمل کنم.

وی با بیان اینکه قبل از احداث مرکز خیریه خانه سبز برای بچه‌های بی سرپرست و بدسرپرست، مشکلات را آسیب شناسی کردم، افزود: آن چیزی که از سایر مسائل ریز و درشت جامعه ملموس‌تر بود بلاتکلیفی تعداد بیشماری از بچه‌ها در کوچه و خیابان بود، بچه‌هایی که آینده‌ای برای خود متصور نبودند.

حاج اسماعیل که با پذیرش ۷ فرزند در سال ۸۹ کارش را شروع کرده بود، می‌گوید: امروز در حال حاضر پدر ۶۷ فرزند هستم و از این بابت بسیار خوشحالم.

پور وطن با اشاره به ساخت کلینیک مجهز درمانی در روستای طالب آباد انزلی، بیان کرد: این کلینیک دارای بخش دندان پزشکی، جراحی، زنان و زایمان و عمومی همراه با مجهزترین دستگاه‌ها و امکانات است.

وی با انتقاد از برخی بی مهری‌ها از سوی دانشگاه علوم پزشکی در معرفی افراد متخصص، افزود: قرار بود کار ساخت درمانگاه و کلینیک با بنده باشد و علوم پزشکی متخصص و پزشک آن را تأمین کند متأسفانه اکنون ۴ سال بلاتکلیف رها شده است.

مادربزرگ‌ها اسطوره تمام عیار جامعه هستند

این خیر گیلانی با اشاره به راه اندازی خانه عالمین آبجی گله در انزلی، بیان کرد: این خانه مخصوص نگه داری مادربزرگ‌ها است. مادربزرگ‌ها اسطوره تمام عیار جامعه و دایره المعارف علم و دانش هستند و بکارگیری کلمه «سالمند» برای افراد شایسته نیست.

وی با بیان اینکه مادربزرگ‌ها عظمت، نعمت و برکت جامعه و این خانه هستند، افزود: آنها حجت واقعی خدا روی زمین هستند و باید قدرشان را بدانیم و از تجربیاتشان بهره بگیریم.

این خیر گیلانی با اشاره به ساخت ۲۰ واحد مسکونی برای زوج‌های جوان، بیان کرد: این ۲۰ واحد مسکونی در قالب طرح «هج هجی خومه» ویژه برای زوج‌های جوان بدون مسکن در انزلی اجرا می‌شود.

پور وطن با اشاره به فلسفه این نامگذاری، اضافه کرد: در فرهنگ گیلکی به پرستوهای مهاجر که هر ساله به گیلان سفر می‌کنند و بعد از لانه سازی و جوجه آوری، لانه را ترک می‌کنند «هج هجی» گفته می‌شود و زوج‌های جوان هم مانند پرستوهای عاشق هستند.

وی با بیان اینکه آینده خوبی برای بچه‌ها متصور هستم، افزود: در حال ساخت ۱۰ باب مغازه برای کسب و کار بچه‌ها هستم تا بعد از تحصیل دغدغه شغل نداشته باشند.

ریشه فقر را می‌توان با خیرخواهی خشکاند

حاج اسماعیل با بیان اینکه خانواده ام در این مسیر بنده را همراهی کردند، گفت: دارای سه فرزند دختر هستم که همه دارای تحصیلات عالیه هستند و در خارج کشور زندگی می‌کنند و اگر لازم باشد باید به من در این مسیر کمک کنند.

پور وطن با بیان اینکه ایرانی‌ها و بویژه گیلانی‌ها مردمانی احساسی، رئوف و خیراندیش هستند، اضافه کرد: مفاخر نواندیش و خیرخواه زیادی در گیلان وجود دارد که با کارهای خوبشان، نام نیک شأن را ابدی کردند.

وی با تاکید بر تشکیل مجمع خیرین مردمی در اصناف و اقشار مختلف، افزود: هر صنف و قشری جداگانه عهد و قراری با خدا ببندند و هر کدام گوشه کار را در مسیر خیرخواهی بگیرند دیگر هیچ فقیر و نیازمندی در جامعه نخواهد بود.

این خیر گیلانی با بیان اینکه ریشه فقر را می‌توان با خیرخواهی خشکاند، گفت: فردای گیلان و ایران با کمک و همدلی مردم و خیرین ساخته می‌شود.

پور وطن با بیان اینکه هر قدمی که برای برداشته شود مورد استقبال بنده خواهد بود، اضافه کرد: تمام قد در خدمت خیرین جهت گام گذاری برای اهداف بزرگ و خیرخواهانه هستم.

وی با بیان اینکه فرهنگ نوع دوستی و خیرخواهی باید در جامعه نهادینه شود، افزود: بیاییم همدیگر را عاشقانه دوست داشته باشیم و این امر با نگاه، رفتار و اندیشه عاشقانه به یکدیگر معنا می‌دهد.

لزوم فراهم سازی بسترهای خیرخواهی در جامعه

اگرچه یک ساعتی از گفتگوی شیرین ما با حاج اسماعیل گذشت اما ناگفته‌های زیادی را می‌توان در نوع نگاه و اندیشه این خیر گیلانی جستجو کرد، ناگفته‌هایی که شاید به خاطر منش بزرگ، همت بلند و عزت نفس این پدر معنوی و دلسوز در پستوهای قلبش نهان ماند و گفته نشد.

به نظر می‌رسد اگر در هر شهر و منطقه‌ای یک خیر دلسوزی مثل حاج اسماعیل برای حل مشکلات مردم احساس تکلیف کند و علم فقرزدایی را بر دوش بگیرد دیگر در هیچ نقطه‌ای از این مرز و بوم کودک کار، متکدیان خیابانی و افراد بی بضاعت نخواهیم داشت.

از طرفی دیگر از مسئولان و دست اندرکاران تصمیم گیر و تصمیم ساز انتظار می‌رود به جای حرف‌ها و وعده‌های شعاری، بسترهای خیرخواهی و خدمات رسانی افراد خیر را فراهم کنند تا انگیزه افراد برای خدمت رسانی دوچندان شود.