آزادی واقعی از نگاه امام(ره) در متعالی شدن روح تجلی دارد

مسئول مرکز آموزش‌های کاربردی و پاسخگویی به سؤالات دینی حوزه علمیه استان قزوین گفت: امام(ره) از آزادی این بود که روح را آزاد کند نه جسم را، روح باید متعالی شود نه جسم مادی که خواهش های نفسانی آن را پوشانده است. در واقع نگاه ایشان به آزادی، نگاهی الهی است.

به گزارش خبرگزاری فارس از قزوین، زن اسلامی، زنی است که راه را درست می رود، هدف را درست تشخیص می دهد و در این راه حاضر به فداکاری است. چنین زنی عظمت می آفرید، همچنان که زنان ایران عظمت آفریدند.

پیروزی انقلاب اسلامی به دور از تفکیک جنسیتی، تحولی بود که رهبر کبیر انقلاب همواره بر آن صحه می گذاشتند و می فرمودند: «ما مفتخریم که بانوان و زنان پیر و جوان در صحنه های فرهنگی و اقتصادی و نظامی حاضر و هم دوش مردان یا بهتر از آنان در راه تعالی اسلام و مقاصد قرآن کریم فعالیت دارند.»

با توجه به فرارسیدن سی و چهارمین سالگرد ارتحال امام مهربانی ها با حجت الاسلام عبدالحمید نعمتی مسئول مرکز آموزش‌های کاربردی و پاسخگویی به سؤالات دینی حوزه علمیه استان قزوین در خصوص تاکید بر نگاه امام بر جایگاه زن، حجاب و آزادی انسان ها به گفت و گو پرداخته ایم که در ادامه می خوانید.

امام خمینی (ره) چه نگاه و رویکردی نسبت به نقش و جایگاه زنان در جامعه داشتند؟

افکار و اندیشه های حضرت امام خمینی (ره) از دو منبع غنی و متقن که موضوعیت دارند یعنی قرآن و روایات معصومین اهل بیت علیهم السلام سرچشمه گرفته است. ایشان به عنوان فقیه و مجتهد کوشش کرد جایگاه هر چیزی را در عالم هستی از این منابع پیدا کند که می توان به جایگاه و رابطه انسانها با محیط پیرامونی، جایگاه و رابطه انسان با خدا و جایگاه و رابطه انسانها بین خودشان که در روند فسلفی و منطقی مطرح می شود، اشاره کرد.

آیه ۱۹۵ سوره مبارکه آل عمران «فَاسْتَجَابَ لَهُمْ رَبُّهُمْ أَنِّی لَا أُضِیعُ عَمَلَ عَامِلٍ مِنْکُمْ مِنْ ذَکَرٍ أَوْ أُنْثَىٰ ۖ بَعْضُکُمْ مِنْ بَعْضٍ ۖ فَالَّذِینَ هَاجَرُوا وَأُخْرِجُوا مِنْ دِیَارِهِمْ وَأُوذُوا فِی سَبِیلِی وَقَاتَلُوا وَقُتِلُوا لَأُکَفِّرَنَّ عَنْهُمْ سَیِّئَاتِهِمْ وَلَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ ثَوَابًا مِنْ عِنْدِ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ عِنْدَهُ حُسْنُ الثَّوَابِ» راهنمای خوبی است و بیانگر این است که نگاه قرآن به انسان، جنسیتی نیست مگر تفاوت در ساختار فیزیکی که لازمه دنیای انسان است. از نظر خدای متعال، زن و مرد جایگاه مساوی اما کارکردهای متفاوت دارند که نظر امام هم بر روی بانوان منطبق با این مهم است.

از دیدگاه امام راحل «زن» مظهر جمال حضرت حق تعالی و مرد، مظهر جلال خداوند متعال است که باری بر دوش زن و مرد محسوب می شود. نگاه امام به بانوان تقریباً شفاف است و نگاه جلالی و جمالی، جای نگاه جمادی را گرفته و بهترین دفاعیه از حقوق زن محسوب می شود.

نگاه امام راحل به زن از نگاه جسمانی به موجودی به نام زن که در دین نمادی از مهربانی و تقدس است، فراتر بوده و ایشان به زن نگاه آسمانی، معراجی و الهی دارد و در بیانات خود اشاره کرده که از دامن زن، مرد به معراج می رود.

امام(ره) سخنرانی هایی در خصوص مقام و جایگاه زن داشته اند، مواردی را ذکر می فرمایید؟

در کتاب آزادی اندیشه از نگاه حضرت امام راجع به مقام و پاسداشت مقام زن، فراوان در مراسم های مختلف سخنرانی فرموده اند. در زمان رژیم سابق که می خواستند وجهه ای به بانوان ببخشند و مشارکت های مدنی بانوان را در قالب قانونگذاری مطرح کنند امام فرمودند: زن را ابزار قرار ندهید، زن یک ابزار نیست بلکه برای شکل گیری یک جامعه تاثیرگذار باید زن را در مسائل اجتماعی در نظر بگیرید.

همچنین امام در سخنرانی ۲۹ بهمن سال ۵۶ فرمودند «زن آن قدر مقدس است که به ابتذال کشاندن زن مساوی با به ابتذال کشاندن جامعه است.»

امام در خصوص آزادی ها و حجاب هم همین نگاه را داشتند. ایشان با اشاره به نقش بانوان در مبارزه با رژیم سابق عنوان می‌کنند: زندان های شاه پر از زنان شیردل و شجاع است و در تظاهرات خیابانی، «زنان» کودکان خردسال خود را به سینه فشرده و بدون ترس از تانک، توپ و مسلسل به میدان مبارزه آمدند و در واقع زنان نقش بسیار ارزنده‌ای در مبارزات داشتند. امام از بانوان به عنوان قهرمانان ملی یاد می کند. ایشان جایگاه رفیع زن را مورد مطالعه قرار دادند و در خصوص آزادی زن در اسلام فرمایشات مختلفی را بیان کردند که می‌توان گفت حدود ۱۰۰ عنوان راجع به موضوع زن ایشان بیانیه و سخنرانی داشته اند.

تقریباً تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی زن به عنوان موجودی ضعیف، ناقص العقل و کسی که توانایی کار انجام کارهای جدی را ندارد و در مسند علمی، نمی‌تواند دخالت داشته باشد. همچنین زن به عنوان یک کالا مطرح بود و صرفاً نمادی از یک زیبایی بود که فقط باید به این مقوله پرداخته می شد. نگاه به زن، پیش از انقلاب پیرامون موضوعاتی همچون آنچه در مجله زن روز و مسابقات زیباترین زنان بود، می گذشت اما بعد از پیروزی انقلاب اسلامی زنان جایگاه رفیعی یافتند.

همانگونه که بعد از مبعوث شدن پیامبر به زن جایگاه رفیعی بخشیده شد و زن از موجود اضافه و مستحق زنده به گور شدن، خارج شد و دست حضرت زهرا سلام الله علیها را پیامبر بوسید، بعد از پیروزی انقلاب اسلامی هم امام راحل با فرمایشات منطبق بر قرآن و اسلام به زن ارزش و جایگاه بخشید.

ایشان چقدر به حضور زنان در جامعه و مشارکت آنان در مسائل روز اعتقاد داشتند؟ دیدگاه امام(ره) در خصوص حجاب چه بود؟

در اوایل انقلاب هم شبیه رفتار های امروزی برخی بانوان، در خصوص حجاب وجود داشت اوایل انقلاب گروهی از بانوان که منافع خود را در خطر دیدند، بیرون ریختند و تظاهرات کردند که یک سری از بانوان محجبه هم در مقابل آنها ایستادند و امام با اطلاع از این موضوع، نسبت به این ارزش گوشزد کرده و فرمودند: همان کسانی که در بازگشت مسائل فرهنگی به گذشته تیره و تار رژیم منحوس آگاهی داشتند، همان بانوانی که کم داریم از آنان مگر درصد اسلام جلوی این ابتذال را گرفتند.

امام معتقد بود آزادی که در غرب وجود دارد با آزادی که ما برای زنان مسلمان و عموم مردم می‌خواهیم متفاوت است و در این خصوص می فرماید: اینها نمی خواستند بانوان را آزاد کنند برای اینکه مردها هم آزاد نبودند و آزادی را در چیزهای دیگری می دیدند که در آن همه اش فساد بود. آزادی را در این می‌دیدند که زنها با مردها در دریا عریان شوند و با هم شنا کنند و در مراکز فساد دور هم جمع باشند و به قول خودشان آزادانه بخواهند هر کاری را انجام دهند.

نظر امام این بود که بانوان در مسائل روز و مسائل سیاسی باید وارد شوند که در سخنرانی ۱۲ تیر ماه ۵۸ فرمودند: این ارزش برای بانوان وجود دارد که در مسائل سیاسی و روز جامعه خود که در اجتماع هستند باید دخالت کنند. تاکید زیادی در موضوع حفظ بانوان در انقلاب و آزادی بانوان در حال و گذشته در سخنرانی های امام وجود دارد.

فرمایشات امام راحل طبق مبانی دینی و فقهی بود و نظرشان در خصوص حضور زنان در جامعه این بود که زن باید در اجتماع باشد و فعالیت کند اما با حفظ حریم زنانگی باشد که نگاه کالا بودن را از او بردارد و نگاه کرامت انسانی به او ببخشد. ایشان اعتقاد داشت که فعالیت زن و مرد در هر زمینه ای در اجتماع باید با حفظ کرامت انسانی صورت گیرد.

تعریف امام راحل از آزادی انسان ها چیست؟

اول باید گفت که واژه ای به نام آزادی از کجا سرچشمه می گیرد؟ در پروتکل های ۲۴ گانه یهود آمده است که باید واژه آزادی را در میان امت ها گسترش دهیم چرا که آزادی، مفهوم کلی است و مصداق جزئی آن را باید به مردم املا و دیکته کنیم. از جمله مفاهیم آزادی در دنیای عصر مدرن، این است که کلیت جذاب و پر شکوه و دارای معانی متعدد دارد اما در مصادیق با هم متفاوت می‌شوند.

استعاره مشهور آزادی منفی که تعریفی اصالتاً فردگرایانه از آزادی دارد، توهمی مندرج در اندیشه لیبرالیسم کلاسیک است که خود ماقبل جمع را مطرح می کند. از دیدگاه امام، در امپریالیسم و لیبرالیسم، آزادی معنای متفاوتی دارد. در دیدگاه لیبرالیسم هرکسی در حیطه خود باید آزاد باشد و هر کاری که دلش می خواهد را می تواند انجام دهد.

اما در نگاه امام راحل، دو آزادی وجود دارد که یکی آزادی اجتماعی و دیگر آزادی فردی که در قالب دین، چارچوب بندی شده و به عنوان نظام سیاسی مطرح است.

انسان آزاد آفریده شده و اگر حریت و آزادگی امام نبود هیچگاه انقلاب اتفاق نمی‌افتاد. امام راحل در برابر کاپیتولاسیون و انقلاب سفید ایستادگی کرد که نشات گرفته از حریت ایشان بود.

تعریف امام از آزادی این بود که روح را آزاد کند نه جسم را، روح باید متعالی شود نه جسم مادی که خواهش های نفسانی آن را پوشانده است. امام معتقد بود هر چه به انسان کمک کند که به عرش برسد مورد تایید می‌کند و هر عاملی که انسان را به فرش و زمینی شدن نزدیک کند، نباید وجود داشته باشد. در واقع نگاه امام به آزادی، نگاهی الهی است.

پایان پیام/