سازمان بازرگانی یا وزارت بازرگانی؟
سابقه تقاضا برای تشکیل وزارت بازرگانی به دولت قبل بازمی‌گردد. دولت دوازدهم در سال ٩٨ اصرار زیادی بر تشکیل وزارت بازرگانی داشت، با این حال تشکیل وزارت بازرگانی به دلیل مخالفت نمایندگان مجلس منتفی شد و دولت نیز در یک اقدام مقابله‌به‌مثل در ۵ مرداد ١٣٩٨ قانون انتزاع را به مدت دو سال تعلیق کرد.
فارس پلاس؛ دیگر رسانه‌ها- صبح نو نوشت: چندی پیش دولت از مجلس درخواست کرد لایحه تشکیل «سازمان بازرگانی و تنظیم بازار» را با دو فوریت بررسی کند. روز گذشته (یک‌شنبه ٢٧ فروردین‌ماه) نمایندگان مجلس در نشست علنی خود به این درخواست دولت پاسخ منفی دادند. در این جلسه درخواست دولت با ۶٧ رأی موافق، ١٧٢ رأی مخالف و ۴ رأی ممتنع از مجموع ٢۴٨ نماینده حاضر مواجه شد. اما چرا نمایندگان با این تقاضا مخالفت کردند؟ علی بهادری‌جهرمی، سخنگوی دولت، روز گذشته طی توئیتی از مجلس خواست در جهت تشکیل سازمان یا وزارت بازرگانی، مساعی لازم را صورت دهد. سخنگوی دولت نوشت: «تشکیل سازمان یا وزارت بازرگانی که پیشنهاد برخی نمایندگان هم بود، گام موثری برای تنظیم بازار، مهار تورم، تسهیل تجارت و یکی از زمینه‌های کمک مجلس به دولت برای تحقق شعار سال است. انتظار از مجلس محترم، تصمیم‌گیری در این موضوع و خارج کردن یک مسئله کلیدی از حالت بلاتکلیفی است.» توئیت بهادری‌جهرمی پس از آن بود که نمایندگان در جلسه علنی دیروز، با دو فوریت بررسی لایحه تشکیل «سازمان بازرگانی و تنظیم بازار» مخالفت کردند.
توپ در زمین دولت
اما مهمترین علت مخالفت نمایندگان، نظارت‌ناپذیری امر صادرات و واردات در صورت تشکیل «سازمان بازرگانی» است. سیدنظام الدین موسوی، سخنگوی هیأت‌رئیسه مجلس در این‌باره گفت: «همان‌گونه که در جلسه علنی بررسی لایحه دولت برای تاسیس سازمان بازرگانی و تنظیم بازار مطرح شد، حتی نمایندگان مخالف نیز با تشکیل نهاد مستقل برای بازرگانی موافق هستند اما معتقدند تشکیل سازمان به جای وزارت‌خانه باعث کاهش نظارت‌پذیری سازمان بازرگانی می‌شود.» موسوی در این‌باره تصریح کرد: «علاوه بر این همان‌طور که رئیس‌جمهور در جلسه مشترک دولت و مجلس با تشکیل وزارت‌خانه به جای سازمان اعلام موافقت کردند، انتظار نمایندگان این بود که لایحه تشکیل وزارت بازرگانی به مجلس تقدیم شود ولی این لایحه تقدیم نشده است.» در همین‌باره جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه نیز در گفت‌وگو با همشهری آنلاین، با اشاره به طولانی شدن روند بررسی لایحه دولت در صورت اصرار برای تشکیل «سازمان مستقل بازرگانی»، گفت: «دولت باید لایحه تشکیل وزارت بازرگانی را به مجلس بیاورد و فکر می‌کنم در آن صورت امکان موافقت نمایندگان زیاد است. در غیر این صورت روند بررسی لایحه به شکل عادی در مجلس بسیار طولانی خواهد بود و مطالبه دولت برای تشکیل ساختار مستقل بازرگانی روی زمین می‌ماند.»
سازمان بازرگانی یا وزارت بازرگانی؟
سابقه تقاضا برای تشکیل وزارت بازرگانی به دولت قبل بازمی‌گردد. دولت دوازدهم در سال ٩٨ اصرار زیادی بر تشکیل وزارت بازرگانی داشت، با این حال تشکیل وزارت بازرگانی به دلیل مخالفت نمایندگان مجلس منتفی شد و دولت نیز در یک اقدام مقابله‌به‌مثل در ۵ مرداد ١٣٩٨ قانون انتزاع را به مدت دو سال تعلیق کرد.
در نهایت از تیرماه ١۴٠٠ این قانون مجددا احیا شد و مسئولیت بازار داخلی کلیه محصولات کشاورزی و کالاهای اساسی مرتبط به همراه مدیریت صادرات و واردات این کالاها به وزارت جهاد کشاورزی بازگشت. پس از تشکیل دولت سیزدهم، هم دولت و هم گروه زیادی از نمایندگان مجلس به جرگه طرفداران طرح تشکیل وزارت بازرگانی پیوستند.
بر همین اساس، مجلس طرحی با موضوع تشکیل وزارت بازرگانی در دستور کار قرار داد اما این طرح نهایی نشد. با توجه به عدم اقبال مجلس به تشکیل وزارت بازرگانی، نیمه دوم سال گذشته دولت لایحه جدیدی را با عنوان تشکیل سازمان بازرگانی به تصویب رساند. با این حال نمایندگان مجلس با تشکیل سازمان بازرگانی به دلیل کم کردن نظارت مجلس، مخالفت دارند.
از سوی دیگر، بزرگ شدن دولت و نداشتن برنامه مشخص در حوزه صادرات و واردات، از دیگر عوامل مخالفت نمایندگان با تشکیل ساختاری مجزا برای امر بازرگانی است.
البته مخالفت نمایندگان قطعی نیست و در صورت ارائه لایحه مناسب از سوی دولت و اعمال اصلاحات لازم روی آن در کمیسیون صنایع، امکان تصویب نهایی به صورت «وزارت‌خانه» وجود دارد.
پایان پیام/غ