«فرهنگ عمومی» یک غول بی شاخ و دم نیست، با مفهومش آشنا شویم!

به زبان ساده می توان گفت که فرهنگ عمومی شامل هنجارها و عادت های یک جامعه است که عملا در بطن خانواده و سپس فضای جامعه در وجود هرفردی شکل می گیرد و به قول رهبر معظم انقلاب در تعیین سرنوشت یک ملت اثرگذار است؛ پس بیایید حالا که در روز فرهنگ عمومی به سرمی بریم، کمی بیشتر با مفهوم این اصطلاح و مصداق های بارز آن آشنا شویم و به عنوان عضوی از جامعه، خود را نسبت به فرهنگ عمومی متعهدتر بدانیم. گروه زندگی- هرسال با فرارسیدن 14 آبان «روز فرهنگی عمومی»، یادآوری دست و پا شکسته ای از این روز به ظاهر ساده اما بسیارمهم صورت می گیرد و دوباره همه چیز رها می شود تا سال آینده که بازهم بیاییم، تبریکی بگوییم و برویم! اما واقعا فرهنگ عمومی یعنی چه؟ چندروز قبل تر در پرس و جویی میدانی به سراغ افراد مختلفی رفتم تا برداشت آن ها از فرهنگ عمومی را بشنوم اما متاسفانه تقریبا اکثر افراد حتی آن هایی که تحصیلکرده بودند، آشنای چندانی با این مفهوم نداشتند و تازه بعد از این سوال بود که به فکر فرو می رفتند تا بتوانند تعریف درستی از این اصطلاح داشته باشند. جالب تر این که خود من هم وقتی به عنوان یک خبرنگار، صفحات مختلف مجازی را برای سرچ های ساده ای که عموم مردم به سراغش می روند، زیرورو می کردم، چیز دندان گیری نصیبم نشد. گرچه ده ها صفحه با کلیدواژه فرهنگ عمومی پیش رویم قرار گرفت اما تقریبا همه آن ها کپی- پیست از یک مقاله بودند و چیز جدیدی به چشم نمی خورد. این شد که کلیدواژه های بیشتری را برای خود درنظر گرفتم تا شاید به اطلاعات و تعاریف ملموس تری از فرهنگ عمومی دست پیدا کنم که اتفاقا یکی از کلیدواژه هایی که مرا به نتیجه رساند، «فرهنگ عمومی از نگاه رهبر معظم انقلاب » بود. خوشبختانه فرمایشات رهبری آنقدر ملموس و کامل بود که زوایای مختلف فرهنگ عمومی برایم روشن تر شد تا در این گزارش نیز با استناد بر این فرمایشات بتوانیم بیش از پیش با مفهوم فرهنگ عمومی و کاربرد آن در زندگی آشنا شویم. گروه زندگی-گروه زندگی-زندگیزندگیفرهنگ عمومی چیست؟ فرهنگ عمومی چیست؟اگر بخواهیم به توضیح و تفسیر همان مقالاتی که برایتان گفتم اشاره کنیم، باید بگوییم که «فرهنگ عمومی عبارت است از مجموعه منسجم نظام یافته ای از اهداف، ارزش ها، عقاید، باورها، رسوم و هنجارهای مردم متعلق به یک جامعه بزرگ، قوم یا ملت» این یک تعریف کلی از فرهنگ عمومی است اما احتمالا شما هم مثل من می گویید این ها یعنی چه؟ اجازه دهید با زبان ساده تر برایتان توضیح دهیم. فرهنگ عمومی عملا تمام قانون های نانوشته ای است که ما مردم جامعه در زندگی به آن پایبندیم و طبق عادت آن ها را انجام می دهیم و این عادت ها عملا ریشه در پیشینه تاریخی، مذهبی، اقتصادی و سیاسی ما انسان ها در یک جامعه دارد. زندگیاصلا بیایید به سراغ مصداق های عینی و کاربردی فرهنگ عمومی برویم. به واقع فرهنگ عمومی شامل موارد بسیاری می شود، زیرا هرکدام از رفتارهای روزمره ما در جریان زندگی به فرهنگ عمومی ربط پیدا می کند. مثلا همین احترام به بزرگترها، صرفه جویی، مهمان نوازی، رعایت حقوق دیگران، حفظ محیط زیست، رعایت حرمت زنان، خوش قولی، وقت شناسی و ... بخشی از فرهنگ عمومی ما ایرانی ها هستند که البته ممکن است به فراخور رسومات هر قوم و طایفه ای با تفاوت هایی جزیی همراه باشند اما با این حال تفاوت محسوسی در کلیت فرهنگ عمومی ما در قالب یک ملت وجود ندارد. احترام به بزرگترها، صرفه جویی، مهمان نوازی، رعایت حقوق دیگران، حفظ محیط زیست، رعایت حرمت زنان، خوش قولی، وقت شناسیفرهنگ عمومی خیلی اوقات نیاز به اصلاح دارد فرهنگ عمومی خیلی اوقات نیاز به اصلاح داردحالا که با مفهوم کلی فرهنگ عمومی آشنا شدید خوب است این را هم بدانید که فرهنگ عمومی هر ملت با اینکه دارای پیشینه ای وسیع است اما این پیشینیه به هیچ عنوان نمی تواند و نباید مانع از ایجاد تغییرات اصلاحی در فرهنگ عمومی شود و اگر جایی نیاز به تغییر وجود داشته باشد، قطعا باید این اتفاق بیفتد، هرچند که ممکن است پروسه زمان بری باشد و اصلا خود همین تغییر هم به فرهنگ سازی نیاز داشته باشد که نباید هم از آن غافل شد. درست همانطور که رهبری می فرمایند:« در فرهنگ و در اخلاق عمومی مردم، روز به روز بایستی تحول صورت گیرد و پیشرفت حاصل گردد.» و یا در جایی دیگر می فرمایند:« دولت و مسئولان موظفند که توجه کنند به جریان عمومی فرهنگ جامعه؛ ببینند کجا داریم می‌رویم، چه دارد اتفاق می‌افتد، چه چیزی در انتظار ما است؛  برای‌ اصلاح‌ فرهنگ‌ عمومی‌ باید کتاب‌، منتشر و فیلم‌ ساخته‌ شود. صدا و سیما پیوسته‌ و در همه‌ برنامه‌های‌ هنری‌، گزارشی‌ و خبری‌ خود برای‌ انجام‌ این‌ مهم‌، کار کند. علما، ائمه‌ جمعه‌، خطبا، مبلغین‌ و روحانیون‌، مباحث‌ مربوط به‌ فرهنگ‌ عمومی‌ را تحلیل‌ کنند و آیات‌ الهی‌ و سخنان‌ معصومین‌ را مورد استناد قرار دهند. جهت‌گیری‌ مطبوعات‌ بر اصلاح‌ فرهنگ‌ عمومی‌ متمرکز شود و سازمان‌ تبلیغات‌ اسلامی‌ و بخش‌های‌ تابعه‌ و جانبی‌ آن‌ نیز در این‌ جهت‌ کار و تلاش‌ کنند.» فرهنگ عمومی از منظر مقام معظم رهبری فرهنگ عمومی از منظر مقام معظم رهبری«فرهنگ عمومی در تعیین سرنوشت یک ملت اثرگذار است» «فرهنگ عمومی در تعیین سرنوشت یک ملت اثرگذار است»«فرهنگ عمومی در تعیین سرنوشت یک ملت اثرگذار است»در ادامه می خواهیم برای درک بهتر مفهوم فرهنگ عمومی به سراغ فرمایشات رهبرمعظم انقلاب  برویم که تعریف کامل و قابل درکی از فرهنگ عمومی دارند و اصلا چراغ راه ما در شناخت فرهنگ عمومی هستند. البته ایشان بطورکل بر موضوع فرهنگ بسیار تاکید کرده اند اما اینجا تمرکز ما برروی مفهوم فرهنگ عمومی است که در موردش می فرمایند:«اصلاح فرهنگ عمومی از همه کارها مهم‌تر است؛ چون این کار، محور همه کارهای دیگر است.» رهبرمعظم انقلاب  فرهنگ عمومی را به دوبخش ظاهری و باطنی تقسیم می کنند و در این باره می فرمایند:«فرهنگ عمومی ظاهری، امور و مسائلی است که بارز و ظاهر و جلوی چشم است و حقیقتا هم در سرنوشت یک ملت دخالت دارد اما در درازمدت تاثیر می‌کند. یعنی در مسیر زندگی و حرکت های آینده یک ملت تاثیر دارد. مثلا شکل لباس پوشیدن و چه پوشیدن و از کدام الگوی پوشش استفاده کردن با شکل معماری در جامعه و درچگونه خانه ای زندگی کردن جزو مصادیق و نمونه های فرهنگ عمومی جامعه است؛ و فرهنگ عمومی باطنی آن است که مانند بخش اول در سرنوشت یک ملت تاثیردارد اما تاثیراتش فوری و بسیارمحسوس است. یعنی خود امور مربوط به این بخش از فرهنگ عمومی، چندان محسوس نیست، لکن تاثیراتش در جامعه و سرنوشت و مسیر آن، بسیار محسوس است. ازجمله این امور و در واقع عمده ترین آن ها، اخلاقیات است؛ اخلاق فردی و اجتماعی مردم یک جامعه. فرض بفرمایید افراد یک جامعه وقت شناس نباشند، خب وقتی که شما وارد آن جامعه می شوید، این وقت ناشناسی آنان را از طریق سرنوشت منفی اش در سرنوشت خودتان و مردم درمی یابید؛ درحالی که خود آن، چندان واضح نیست.» مقام رهبری همچنین مصداق های بارز دیگری هم درخصوص فرهنگ عمومی دارند که از جمله آن ها می توان به وجدان کاری، وقت شناسی، صبور بودن، مهمان نوازی، احترام به بزرگترها و پدر و مادر و دوری از عافیت طلبی فردی، اشاره کرد. مصادیقی که به خوبی ذهن مخاطب را با مفهوم واقعی فرهنگ عمومی آشنا می کنند. خوبیخانواده و نقش اولی آن در نهادینه کردن فرهنگ عمومی خانواده و نقش اولی آن در نهادینه کردن فرهنگ عمومیفرهنگ عمومی هر ملت گرچه یک کلیت اجتماعی با پیشینه ای قدرتمند است اما همین فرهنگ در کوچکترین نهاد اجتماعی یعنی خانواده، برای فرزندان جا می افتد. نه اینکه جامعه نقشی در نهادینه کردن فرهنگ عمومی نداشته باشد اما به هرحال نقش خانواده این زمینه، بسیارمهم تر است و وای به آن روزی که خانواده ای از برخی فرهنگ های عمومی به دور باشد و نتواند وظایف خود در قبال فرزندان را به درستی انجام دهد. بگذارید با یک مثال ساده برایتان توضیح دهم. چند وقت پیش با ماشین مدل بالای دوستی راهی سینما شدیم و در میانه راه، این دوست محترم، جلد بستنی خود را طوری به بیرون پرت کرد که انگار کاری عادی انجام داده و اصلا اتفاق عجیبی نیفتاده است. در همان حال با شوخی به او متذکر شدم که جای زباله وسط خیابان نیست. پاسخ او در لحظه چیزی جز یک کلمه «بیخیال» نبود اما جالب اینجاست که دفعه بعد وقتی با او همراه شدم، کیسه مخصوص زباله ماشین به خودرویش اضافه شده بود! به واقع یکسری فرهنگ ها بویژه فرهنگ عمومی درست از درون خانواده شکل می گیرد و خانواده ها باید خود را با فرهنگ غالب جامعه وفق دهند، زیرا در غیر اینصورت، هم خودشان به افرادی هنجارشکن تبدیل می شوند و هم جامعه را می آزارند؛ پس چه خوب است که همه ما از همین امروز و به بهانه روز فرهنگ عمومی، بادقت بیشتری به هنجارها و عادت های خوب اجتماعی فکر کنیم و بدانیم که فرهنگ عمومی گرچه یک قانون و الزام نیست اما همه ما به عنوان عضوی از جامعه، موظف به رعایت آن هستیم تا متهم به هنجارشکنی نشده و به قول رهبرمعظم انقلاب  بتوانیم در سرنوشت یک ملت اثری مثبت بگذاریم. خانوادهخانوادهخانوادهفرزندانفرزندانسینمابستنیپایان پیام/