آیین‌های محرم در سرخ‌ترین روستای دنیا
آیین‌های سوگواری خاص و پرشوری در ماه محرم به‌ویژه روزهای تاسوعا و عاشورا در روستای تاریخی ابیانه برگزار می‌شود که هویتی ماندگار برای این روستای استثنایی رقم زده است.
به گزارش خبرگزاری فارس از نطنز، ابیانه از روستاهای تاریخی ایران با مردمانی اصیل و سنتی اسـت کـه بـه سنت‌های خود بسیار پایبندند، محرم و سوگواری‌های آن، یکی از مهمترین و پرشورترین مراسم مذهبی آن‌هاست. اهالی ابیانه، حتی اگر مهاجرت کرده و بـه شهرهای دیگر رفته باشند، خود را برای سوگواری‌های حسینی بـه ابیانه می‌رسانند؛ به‌طوری‌که در دو روز تاسوعا و عاشورا حدود چهار هزار نفر در ابیانه بـه سوگواری شهادت اباعبدالله الحسین (ع)می‌پردازند.
علی‌اکبر ارشدی ابیانه، پژوهشگر و نویسنده کتاب «ابیانه هویتی ماندگار» اظهار کرد: در ابیانه محرم جایگاه خاصی دارد و اکثریت ابیانه‌ای‌ها خصوصاً در تاسوعا و عاشورا خود را ملزم می‌دانند که در این مراسم شرکت کرده به همین دلیل مساجد و زیارت در محله‌های مختلف از اول محرم برای انجام مراسم آماده‌سازی می‌شوند.
وی افزود: اولین آیین مراسم ذاکری است که ده شب اول محرم در مسجد یُسمون انجام می‌شود و مراسم جغجغه‌زنی که صبح تاسوعا از مسجد یُسمون آغاز می‌شود و پس از اینکه محله‌های پالیزه- پخونگاه- پرزله- میان ده و زیارت را طی کردند قبل از ظهر به مسجد یسمون برمی‌گردند.
جغجغه زنی
ارشدی ابیانه تصریح کرد: نکته جالبی کـه در مراسم جغجغه زنی وجود دارد، نوحه‌های آن اسـت کـه در دستگاه‌های موسیقی ایران خوانده می‌شود و از سبک‌های یک‌ضرب سه ضرب در دستگاه شور و پشت سر هم در جغجغه‌زنی بهره می‌برد. مراسم حزن‌انگیزی در صبح عاشورا توسط مردم ابیانه اجرا می‌شود کـه دل هر انسانی را در ابیانه بـه صبح کربلا پیوند می‌دهد و اشک از دیدگان همه جاری می‌شود.
این پژوهشگر ادامه داد: پرسه یکی دیگر از سنت‌های محرم ابیانه است بدین شکل است که در صبح تاسوعا قبل از برداشتن نخل از داخل زیارت شروع‌شده و از سمت منزل صفره به سرزیه رفته و در برگشت از مقابل منزل حاجی عابدی و منزل پرهیزگار عبور کرده روبه زیر ساباط وارد میون ده شده و به سمت زیارت برمی‌گردند.
طلوع خوانی
وی گفت: یکی دیگر از آیین‌های محرم در ابیانه طلوع‌خوانی است، طلوع‌خوانی پیش از اذان صبح تا طلوع آفتاب ادامه دارد و در آن اشعاری از مصیبت این روز می‌خوانند و پس از آن بـه سمت حسینیه می‌روند تا نماز صبح را اقامه کنند. پس از نماز از مردم با آش شله‌قلمکار و حلیم پذیرایی می‌شود.
نخل برداری
ارشدی ابیانه در خصوص آئین نخل‌برداری گفت: مراسم نخل‌گردانی صبح عاشورا از محله‌های برازا و هرده به‌طور هم‌زمان شروع می‌شود و دسته‌های زنجیرزن نیز به دنبال آنها به عزاداری می‌پردازند، نخل هر دو محله درمیان ده کنار هم قرار می‌گیرند و پس از دقایقی هر دو نخل به حرکت درآمده و در محل‌هایی که از قبل مشخص‌شده است برای لحظاتی بر روی زمین قرار می‌گیرند و مردم به پخش نذورات مشغول می‌شوند سپس نخل هرده به سمت چشمه و نخل برازا به آسیاب برای صرف ناهار برده می‌شوند.
نویسنده کتاب ابیانه هویتی ماندگار ادامه داد: پس از صرف ناهار نخل محله بالا در بالاترین قسمت‌های ده و بازمان طولانی‌تر و نخل هرده از چشمه بازمان کمتری تا نزدیکی‌های غروب به حرکت خود ادامه می‌دهند و حرکت نخل در تاسوعا و عاشورا با قرار گرفتن در حسینیه مخصوص نخل تمام می‌شود.
گرامی داشت یاد متوفیان
وی گفت: در صبح تاسوعا و عاشورا خانواده‌هایی که از تاسوعا و عاشورای سال گذشته تا امسال عزیزی را ازدست‌داده‌اند فرشی را در جلوی خانه پهن کرده، منقل آتشی قرار می‌دهند و بزرگان آن خانواده در بالای فرش می‌نشینند و اهالی برای عرض تسلیت نزد آنها آمده دقایقی در کنار آنها می‌مانند و فاتحه‌ای نثار روح مرحوم می‌کنند و به‌تدریج به سمت محل برگزاری مراسم می‌روند. خانواده عزادار نیز با میوه، حلوا، خرما، شیرینی و غیره از آنان پذیرایی می‌کنند. این مراسم درگذشته از اولین روز محرم تا یک روز قبل از تاسوعا هرروز هنگام عصر برگزار می‌شد و در روزهای تاسوعا و عاشورا قبل از مراسم نخل گردانی فرش را در جلوی خانه‌ها پهن کرده و بعد از عبور نخل آن فرش را جمع می‌کردند.
شام غریبان و مراسم بنی اسد
ارشدی ابیانه در خصوص مراسم شام غریبان ابیانه اظهار کرد: مراسم شام غریبان با غروب خورشید و تاریکی هوا توسط جوانان محله یسمون از جلوی مسجد یسمون شروع می‌شود و پس از عبور از میان ده و رسیدن به امام‌زاده لحظاتی را آنجا به عزاداری پرداخته و سپس دوباره به مسجد "یسمون" بازمی‌گردند و به‌این‌ترتیب عاشورا به پایان می‌رسد.
این پژوهشگر با اشاره به مراسم بنی اسد که در روز بعد از عاشورا (۱۱ محرم) بازهم توسط مردم محله یسمون اجرا می‌شود، بیان کرد: در این مراسم چند نفر از اهالی محل لباس مخصوصی می‌پوشند و بیل و کلنگ به دست می‌گیرند و مسیر را تا زیارت ادامه می‌دهند و سپس به مسجد یسمون بازمی‌گردند. در سال‌های اخیر این مراسم با امکانات و تجهیزات بیشتری از قبیل شتر و نمایشی کوچک از صحنه کربلا بعد از شهادت امام حسین(ع) اجرا شده است.
پایان پیام/۶۳۰۲۵/