گذری بر رسوم مردم دیار «بیجار گروس» در ماه مبارک رمضان

بیجار- ماه مبارک رمضان از دیرباز تا کنون در فرهنگ مردم از جایگاه خاصی برخوردار بوده و آداب و رسوم این ماه مبارک یکی از ارکان مهم فرهنگ مردم دیار بیجار گروس است.

خبرگزاری مهر، گروه استان‌ها_ طاهره جلوخانی: ماه مبارک رمضان، ماهی است که دروازه‌های سپهر به روی میهمانان الهی گشوده می‌شود و ماهی است که خداوند متعال بندگان خود را به میهمانی بزرگ فرا خوانده است.

ماه رمضان سرشار از معنویت است که هر کس به اندازه نیازش می‌تواند توشه‌ای برای آخرت خود جمع آوری نماید.

ماه مبارک رمضان از دیرباز تاکنون در فرهنگ مردم از جایگاه خاصی برخوردار بوده است، آداب و رسوم ماه مبارک رمضان یکی از ارکان مهم فرهنگ مردم دیار بیجار گروس است.

مردم بیجار گروس از روزها قبل از رسیدن ماه مبارک رمضان خود را برای استقبال از این ماه مبارک آماده می‌نمایند.

پاک سازی و نظافت منزل

یکی از مهمترین سنت‌های که از چندین سال قبل تا کنون در بین مردم دیار گروس از اهمیت خاصی برخوردار است، نظافت، شستشو و خانه تکانی منزل است.

زنان و دختران خانه از چند روز قبل از رسیدن ماه مبارک رمضان شست و شوی «کل و پل» یعنی اثاث خانه را آغاز می‌کنند و مشغول تهیه مایحتاج این ماه مبارک مانند مربا و حلوا، نان چای و گرده می‌شوند.

مردهای این دیار نیز در بیرون از منزل کسب و کار خود را سامان می‌دهند تا بتوانند با فراغت بیشتری از معنویت ماه مبارک رمضان استفاده نمایند.

یکی از رسومی که از دیرباز در روستاهای این منطقه رواج داشته است، سفید کردن دیوارهای کاهگلی است.

روستاییان در قبل از رسیدن ماه رمضان دیوارهای منزل خود را با خاک سفید مخصوصی، سفید می‌نمایند تا دوده و رنگ تیره دیوار از بین برود.

تهیه مایحتاج ماه رمضان

در زمان‌های گذشته به دلیل اینکه مردم این خطه در ماه مبارک رمضان کمتر فعالیت داشتند و بیشتر به عبادت و روزه داری مشغول بودند، سعی می‌کردند مایحتاج خود را قبل از این ماه تهیه کنند.

مایحتاجی که برای این ماه تهیه می‌دیدند بیشتر شامل، برنج، روغن، عدس، لوبیا، خرما، تحم مرغ، نان چای (نان محلی بیجار) بود.

رؤیت هلال ماه

مردم ماه مبارک رمضان را با روئیت هلال ماه آغاز می‌کنند، برای رؤیت ماه مردم غروب روز آخر ماه شعبان به بالای مناره‌ها و پشت بام‌ها می‌روند و با نگاه دقیق در آسمان به جستجوی ماه می‌پردازند و با روئیت ماه اعمال ماه رمضان را بجا می‌آورند.

روش‌های بیدار شدن در سحر

مردم این دیار برای بیدار شدن در سحر از روش‌های مختلفی استفاده می‌کردند، که بعضی از آنها با گذر زمان به دست فراموشی سپرده شده است و بعضی همچنان پابرجاست.

برخی از افراد با تجربه از روی دیدن ماه می‌توانستند هنگام سحر را تشخیص دهند و طبق گفته این افراد وقتی ماه به محل معینی می‌رسید یعنی وقت رسیدن سحر نزدیک است.

یکی دیگر از راه‌های که از قدیم الایام مردم دیار گروس برای بیدار شدن در سحر از آن استفاده می‌کردند، صدای بانگ خروس یود.

طبق گفته قدیمی‌ها، خروس در شب سه مرتبه می‌خواند، بار اول نیمه شب، بار دو دو ساعتی بعد از نیمه شب و بار سوم وقت سحر است و از این رو وجود خروس را در خانه خوش یمن می‌دانستند.

کوبیدن دیوار همسایه برای بیدار شدن سحر

در بام ایران در ماه مبارک رمضان طبق یک سنت دیرینه همسایه‌ها قرار می‌گذاشتند هر کسی که سحر زودتر بیدار شود، همسایه دیگری را هم بیدار کند.

در این رسم در خانه‌های دیوار به دیوار با مشت‌های پیایی به دیوار می‌کوبیدن تا همسایه از خواب بیدار شود و طرف مقابل هم با مشت به دیوار می‌کوبید تا بگوید بیدار شده است.

صدای مناجات

بسیاری از مردم روستاهای این منطقه با صدای مناجات‌هایی که از یکی دو ساعت مانده به سحر از پشت بام خانه‌ها و مساجد بلند می‌شد از خواب بیدار می‌شدند و خود را برای انجام فرایض دینی و آماده کردن سحری مشغول آماده می‌کردند.

کسب و کار در ماه رمضان از رونق می‌افتاد

در بیجار گروس وضع کسب و کار در این ماه با ماه‌های دیگر سال تفاوت چشمگیری دارد و تغییراتی در کسب و کار بازار به وجود می‌آمد.

در این ماه مردم بیشتر در فکر عبادت و شرکت در مجالس وعظ و روضه خوانی و ختم قرآن می‌باشند و قهوه خانه‌ها و تعدادی از مشاغلی که به طبخ غذا مربوط می‌شد به احترام ماه رمضان و رعایت حال روزه داران تعطیل می‌شد.

پخت غذاهای سنتی در بیجار

مردم بیجار گروس در شب نوزدهم ماه مبارک رمضان که مصادف با شب ضربت خوردن حضرت علی (ع) است برای آمرزش اموات خود، خرما، حلوا، شکر پنیر و نان روغنی «برساق» که خاص این دیار است و آش «پرشکه» خیرات می‌کنند.

دوختن کیسه پول در شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان

در بام ایران، زنان و دختران در شب بیست و هفتم ماه مبارک، بعد از تمام شدن نماز عشاء کیسه پول می‌دوختند، بعد از دوختن کیسه، یکی دو سکه پنج ریالی یا دو ریالی را به هفت نفر می‌دهند تا هفت قول هو الله بخوانند و به سکه‌ها بدمند، آنگاه سکه‌ها را به کیسه می‌دوزند و عقیده دارند ماه رمضان ماه خیرات و برکت است و با دوختن کیسه پول، خداوند روزیشان را زیاد می‌کند.

آخر ماه مبارک رمضان در دیار گروس

این رسم بیشتر در روستاهای بیجار رسم است و در این روز آخر ماه رمضان نذوراتی از قبیل پول نقد، جوراب، روغن حیوانی، کره برای روضه خوان جمع می‌کنند که در شب ختم به او می‌دهند و روز بعد او را روانه شهر و دیارش می‌نمایند.

لازم به ذکر است برخی از سنت‌های قدیمی بیجار گروس با رواج زندگی ماشینی دچار دگرگونی شده است و برخی نیز به وادی فراموشی سپرده شده است.