توجه به وضعیت بومی هر منطقه در مدیریت صحیح سیلاب حائز اهمیت است

تهران - ایرنا - کارشناس پژوهشی گروه مدیریت کمی و کیفی حوضه‌های آبریز پژوهشکده مطالعات و تحقیقات منابع آب موسسه تحقیقات آب گفت: کارآمدسازی امدادرسانی و امدادپذیری مدیریت بحران سیل باید متناسب با وضعیت بومی هر منطقه باشد. «مهشید طالبی صومعه‌سرایی» در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایرنا درباره مدیریت صحیح در سیلاب‌ها افزود: باید در مدیریت صحیح سیلاب از مشکلات تمرکزگرایی آموزشی در مدیریت بحران (که به دلیل شرایط مرکز کشور بیشتر مبتنی بر مواجهه با زلزله است) کاسته شود تا از شوک‌های اجتماعی ناشی از ناآگاهی در شرایط بحران جلوگیری شود. وی با اشاره به انجام مطالعه‌ای موردی درباره سیل استان گلستان در موسسه تحقیقات آب وزارت نیرو ادامه داد: نتایج بررسی‌های موسسه تحقیقات آب نشان داد که مسائل اجتماعی در سطح خرد و کلان در مدیریت سیلاب در استان گلستان نقش بسزایی دارد. این پژوهشگر موسسه تحقیقات آب خاطرنشان کرد: مسائل اجتماعی مختلفی قبل، حین و بعد از سیلاب در استان گلستان وجود دارد که بدون لحاظ آن‌ها دامنه مخاطرات در برابر این واقعه طبیعی تشدید خواهد شد. طالبی صومعه‌سرایی گفت: در پروژه‌ای پژوهشی که در این باره انجام گرفت، ابتدا همه اسناد و قوانین موجود در رابطه با مدیریت سیلاب بررسی شده و بعد از آن به بررسی شرح وظایف عملکرد نهادهای متولی مدیریت سیلاب پرداخته شد با این وجود از آنجا که ابعاد اجتماعی سیلاب متنوع بوده و مدیریت نهادی تنها یک بعد از مدیریت بحران سیل از منظر اجتماعی را در برمی‌گیرد، بنابراین در گام بعدی با خبرگان سازمانی، دانشگاهی و محلی در استان گلستان در رابطه با شناسایی مهم‌ترین مسائل اجتماعی سیلاب در مناطق مختلف مصاحبه نیمه ساختاریافته تلفنی انجام شده و از طریق کدگذاری سه‌گانه مهم‌ترین مقوله‌ها در این زمینه جمع‌آوری شد. وی ادامه داد: نتایج نشان داد که اگرچه وظایف وزارت نیرو در این زمینه طی سال‌های اخیر فراتر از مهار سیلاب بوده و به امر پیش‌بینی و مطالعات سیلاب نیز توجه شده است، اما در برنامه‌های توسعه اخیر (از برنامه چهارم تا ششم) این امر مغفول مانده است. این کارشناس موسسه تحقیقات آب افزود: از آنجا که بودجه مبتنی بر برنامه است، چنانچه این مهم در سیاست‌گذاری برنامه توسعه نادیده گرفته شود درنهایت نیز مدیریت سیلاب به امر فنی فرو کاسته شده و وجوه اجتماعی آن که در بخش مطالعات و پیشگیری بسیار حائز اهمیت است، مغفول واقع خواهد شد. همچنین با توجه به اینکه مشارکت یکی از شاخص‌های حکمرانی خوب و همچنین مهم‌ترین اصل در مدیریت سیلاب است، اما تمهیدات لازم برای مشارکت ساختارمند قبل از وقوع بحران در نظر گرفته نشده است. این امر موجب به مشارکت‌های خودجوش و غیرساختارمندی خواهد شد که طبق گزارش‌های دریافتی منجر به اغتشاش و سردرگمی در امدادرسانی خواهد شد و در حقیقت نیروهای مدنی و اجتماعی آموزش ندیده از طریق مشارکت خودجوش نمی‌توانند همه توانمندی خود را به اجرا درآورند. طالبی صومعه‌سرایی خاطرنشان کرد: از سوی دیگر نتایج بیانگر سطح پایینی از اعتماد نهادی افراد بوده است. تهیه مستندات، پذیرش اشتباهات و شفاف‌سازی برای اصلاح ذهنیت‌ها و شایعات در خصوص کم‌کاری وزارت نیرو یا عمدی بودن رهاسازی آب سد می‌تواند به بازگرداندن اعتماد بین مردم و همراهی آن‌ها در مدیریت سیلاب‌های بعدی کمک کند. وی گفت: چنانچه بالا بردن مشارکت‌های مردمی از طریق اعتمادسازی و تدوین سازوکار مشارکتی با رویکرد شفاف‌سازی و برنامه مدیریت محلی سیلاب می‌تواند نقش مهمی در مدیریت بحران سیل داشته و از آسیب‌های آن بکاهد. کارشناس موسسه تحقیقات آب ادامه داد: یافته‌های تحقیق بیانگر این بود که بازتعریف جایگاه حقیقی و حقوقی سازمان‌های مردم‌نهاد (سمن‌ها) و نهادهای مردم‌گرا که نقش خیلی مهمی در مدیریت سیلاب دارند در حقیقت رفع موانع فاصله بین سمن‌ها و دولت و استفاده از پتانسیل محبوبیت آن‌ها از طریق تعریف سازوکار همکاری با آن‌ها در مدیریت سیلاب از بسیاری هزینه‌ها و تلاش‌های دولت و وزارت نیرو خواهد کاست. بر این اساس به رسمیت شناختن و تقویت نهادهای مدنی و شبکه‌های مردمی برای افزایش سرمایهٔ اجتماعی و تدوین و طراحی پروتکل‌هایی برای ایجاد ارتباط نهادمند و نظام‌مند بین نهادهای مدنی و نهادهای حاکمیتی به‌ویژه سازمان‌های ذی‌ربط مدیریت بحران و علی‌الخصوص وزارت نیرو کمک‌کننده و هادی خواهد بود.