رسانه‌های فرانسوی اعتراضات خیابانی را چگونه پوشش دادند؟
با گذشت چند روز از حضور مردم در خیابان‌های فرانسه رسانه‌ها از روز دوشنبه در خط خبری معین سعی کردند تا نشان دهند آرامش نسبی به خیابان‌ها بازگشته و اعتراضات به پایان خود رسیده است.
خبرگزاری مهر،گروه بین‌الملل: مرگ نوجوان ۱۷ ساله به دست نیروهای پلیس سبب شعله‌ور شدن آتش اعتراضات در سراسر جغرافیای فرانسه شد. اتحادیه پلیس فرانسه معترضان را «اراذل و اوباش» مینامد و رئیس جمهور فرانسه بازی‌های ویدیوئی و شبکه‌های اجتماعی همچون تیک‌تاک را عامل تحریک جوانان می‌داند. در فضای خارج از تریبون‌های رسمی رسانه‌ها و چهره‌های مشهور با دعوت مردم به پرهیز از خشونت و توصیه به خانواده‌ها برای نگه داشتن فرزندان‌شان در خانه، نقش مکمل را برای دستگاه انتظامی- امنیتی فرانسه بازی می‌کنند. به عبارت دیگر عموم افراد تاثیرگذار در جامعه فرانسه ضمن بیان انتقادات، به جای دعوت طبقات مختلف اجتماع به انقلاب و شورش، از آنها می‌خواهند تا از اعمال خشونت‌آمیز و آسیب به اموال عمومی پرهیز کنند.
فرانس ۲۴
روز یک‌شنبه ۲ جولای ۲۰۲۳ خبرگزاری «فرانس۲۴» با برجسته سازی خبر حمله به خانه وینسنت ژانبرون یکی از شهرداران حومه پاریس به بازتاب محکومیت این اقدام از سوی نخست وزیر فرانسه پرداخت. الیزابت بورن ضمن «تکان دهنده» توصیف کردن این حادثه گفت:«ما اجازه نمی‌دهیم هیچ خشونتی بدون مجازات باقی بماند.» در این خط خبری «فرانس ۲۴» سعی دارد ضمن ایجاد تصویر «قربانی» از نیروهای دولتی، افکار عمومی را برای سرکوب گسترده معترضان آماده کند.
دیگر خبر منتشر شده از سوی این خبرگزاری دیدار امانوئل مکرون با شهرداران مناطقی است که شاهد اعتراضات گسترده مردم بودند. علت برگزاری این نشست بررسی وضعیت خیابان‌ها، عملکرد نیروهای امنیتی و آسیب‌های وارد شده به اموال عمومی اعلام شده است. بازتاب توئیت فوتبالیست‍‌های فرانسوی و انتقادات نهادهای حقوق بشری از نژادپرستی در فرانسه در کنار اخبار جهت‌دار در خصوص زخمی شدن نیروهای پلیس و آسیب دیدن اتوبوس‌ها، بانک‌ها، مدارس و ... سیاست رسانه‌ای «فرانس ۲۴» برای جلب اعتماد مخاطب و سپس القا تصویر منفی از اعتراضات و افراد حاضر در خیابان است. این در حالی است که مسائل محوری همچون اصلاح قانون استفاده از سلاح توسط پلیس یا مجازات افراد خطا کار حتی در حاشیه اخبار مربوط به قتل نائل مرزوق قرار ندارد.
رادیو فرانسه
رادیو فرانسه نیز با انتخاب عنوان «خشونت در فرانسه» به گونه‌ای اخبار اعتراضات را پوشش می‌دهد که ظاهرا افراد حاضر در خیابان، شورشیانی هستند که نیروهای دولتی و حتی مردم عادی را هدف قرار می‌دهد. رادیو فرانسه با «آشوبگر» خواندن معترضان به نقل از مسئول تحقیقات در دادستانی فرانسه ماجرای آتش‌سوزی خانه (شهردار) ژانبرون را اقدامی «تروریستی» توصیف کرد. نکته جالب توجه آن است که بخش فارسی «رادیو فرانسه» در جریان ناآرامی‌های چندماه قبل ایران ضمن دعوت مردم به حضور در خیابان و تغییر خشونت‌آمیز قدرت، افراد حاضر در خیابان را آزادی‌خواهانی جلوه می‌داد که برای رسیدن به اهداف خود مجاز به هر اقدامی بودند. نوع ادبیات استفاده شده در خصوص افراد حاضر در خیابان و بازتاب بیانیه‌های دولت و نیروهای امنیتی نشان دهنده استاندارد دوگانه و «بی‌طرف» نبودن رادیو فرانسه است.
روز جمعه ۳۰ ژوئن این بنگاه خبری اقدام به انتشار فراخوان رهبران مذهبی در خصوص «گفتگو و صلح» نمود. در این اعلامیه ضمن ابراز همدردی با خانواده نائل، هرگونه راه‌وحل خشونت‌آمیز مردود اعلام شده است. در خط رسانه رادیو فرانسه چهره ژانوسی سیاست به روشنی دیده می‌شود. این بنگاه خبری از یک سو با بازتاب خشونت‌های جاری میان معترضان و نیروهای پلیس سعی دارد تا سرکوب افراد حاضر در خیابان را توجیه کند و در سوی دیگر با انتشار مطالب صلح‌طلبانه همچون «دعوت به گفتگو» و «نفی خشونت» سعی دارد تا در ذهن مخاطب فرانسوی ایجاد تردید کرده و آن ها را برای بازگشت به خانه متقاعد کند.
با گذشت ششمین شب از اعتراضات، دولت و دستگاه پروپاگاندای فرانسه برای کنترل وضعیت خیابان‌ها این بار به سراغ مادر بزرگ نائل رفتند. «مادر بزرگ نوجوانی که توسط پلیس به قتل رسید، خواستار توقف آشوب‌ها شد». با گذشت تنها چند روز از قتل نائل، رسانه‌ها به سراغ مادر بزرگ مقتول رفتند تا مردم را تشویق به ترک خیابان‌ها کنند. به نظر می‌رسد با فرسایشی شدن روند اعتراضات در خیابان‌های فرانسه، حال دستگاه تبلیغاتی این کشور قصد دارد تا با «سوء استفاده» از اظهارات زنی کهنسال اقدامات خشونت بار پلیس را در خیابان‌های پاریس، لیون، مارسی، لیل و روباکس توجیه و افراد مردد را از میدان خارج کند.
لوموند
روزنامه قدیمی لوموند نیز نتوانست رویکردی مستقل و حرفه‌ای اتخاذ کند و تبدیل به بخشی از چرخه پروپاگاندای مکرون شد. این روزنامه با توصیف اعتراضات اخیر به عنوان «شورش شهری»؛ رئیس جمهور فرانسه را فردی «انعطاف‌پذیر» دانست که با استراتژی سه مرحله‌ای ضمن همدلی با خانواده داغ دیده و معترضان به دنبال کنترل خیابان‌ها و برقراری ارتباط مجدد با جوانان است. لوموند در مطلبی دیگر با مصاحبه با معلم‌های حومه شهر پاریس، به بازتاب نظرات منفی آنها در خصوص حضور نوجوانان در اعتراضات پرداخت. این روزنامه فرانسوی بدون اشاره به خشونت نیروهای پلس، نوجوانان حاضر در اعتراضات را آشوبگر نامید. به گفته وزیر دادگستری فرانسه یک‌سوم افراد دستگیر شده زیر سن قانونی (۱۸ سال) هستند. در این مطلب نگارنده به دنبال برجسته‌سازی رفتار ناپخته و خشونت نهفته در رفتار نوجوانان فرانسوی است که سبب نگرانی معلم‌ها در شهرهای مختلف شده است.
خطوط قرمز برای چهره‌های مشهور
با شعله‌ور شدن آتش اعتراضات ضدنژادپرستی در سراسر جهان معمولا چهره‌های هنری و ورزشکاران جزء نخستین گروه‌هایی هستند که نسبت به تبعیض نژادی و خشونت دولتی لب به انتقاد گشوده و سعی می‌کنند تا در کنار اقلیت آسیب دیده ایستاده و از حقوق آنها دفاع کنند. نکته جالب توجه در ماجرای قتل نوجوان فرانسوی توسط نیروهای پلیس سکوت اکثر چهره‌های مشهور فرانسوی در شبکه‌های اجتماعی و فضای رسانه‌ای است. در این میان معدود سلبریتی‌هایی نیز ضمن انتقاد در خصوص عملکرد پلیس، پا را از خطوط قرمز پاریس فراتر نگذاشته و هرگونه خشونت‌ورزی یا تخریب اموال عمومی را محکوم کردند. به عنوان مثال عمری سای هنر پیشه مشهور فرانسوی در توئیتی ضمن ابراز همدردی با خانواده و نزدیکان ناهل، صرفا خواستار عدالت برای مقتول شد.
کیلیان امباپه فوتبالیست مشهور فرانسوی نیز که ابتدا در توئیتی قتل نائل را اتفاق غیرقابل قبولی توصیف کرده بود، با طولانی‌شدن روند اعتراضات اقدام به انتشار مطلب دیگری در صفحه مجازی خود کرد و از مردم خواست تا خشونت‌ها پایان یابد تا فضا برای گفتگو و بازسازی باز شود.
بهره سخن
با گذشت چند روز از حضور مردم در خیابان‌های فرانسه در اعتراض به قتل نوجوان ۱۷ ساله، رسانه‌ها از روز دوشنبه ۳ جولای ۲۰۲۳ در خط خبری معین سعی کردند تا نشان دهند آرامش نسبی به خیابان‌ها بازگشته و اعتراضات به پایان خود رسیده است. در این روند چهره‌های مشهور هنری و ورزشی با سکوت یا دعوت مردم به پرهیز از خشونت به کمک دولت فرانسه آمدند. این عبارت در حالی تبدیل به تیتر نخست روزنامه و خبرگزاری‌های فرانسه شده که تنها چند ساعت قبل از این رسانه‌ها به دنبال ایجاد تصویری منفی و خشونت‌آمیز از معترضان در میان افکار عمومی مردم فرانسه و ناظران بین‌المللی بودند. به نظر می‌رسد هدف از این سیاست آن است تا افراد باقی مانده در خیابان نه مردم عادی بلکه آشوب‌گرانی معرفی شوند که قصد دارند با انجام افعال تروریستی و آسیب به اموال عمومی امنیت شهروندان را به خطر بیندازند. به عبارت دیگر دولت فرانسه با برجسته‌سازی این خط رسانه‌ای به دنبال افزایش اختیارات پلیس و تشدید خشونت علیه معترضان است.