مأموریت سلطان عمان در سفر به تهران

ایران و عمان روابط بسیار خوبی دارند و در سفر سلطان عمان به تهران بحث افزایش مبادلات تجاری، فرهنگی و حتی سیاسی 2 کشور از جمله پروژه خط لوله گاز میان ایران و عمان مطرح شد. علاوه بر این، سفر وی به تهران بلافاصله بعد از سفر قاهره از همان ابتدا سیگنال‌های میانجی‌گری میان ایران و مصر را نشان می‌داد.

فارس‌پلاس؛ دیگر رسانه‌ها- راهبرد معاصر نوشت: ایران و عمان به دلیل قرابت جغرافیایی در تاریخ با یکدیگر در تعامل بودند و می‌توان گفت، ژئوپلیتیک این دو سرزمین بیش از آنکه میان دو کشور چالش برانگیز باشد، موجب دوستی و اتحاد و همکاری شده است. رابطه ایران و عمان به لحاظ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در بالاترین سطح خود است.

مبادلات تجاری ایران و عمان در سال ۲۰۲۲ میلادی رکورد جدیدی ثبت کرد، رفت آمد مقام های سیاسی و نظامی دو کشور بیش از هر زمانی در گذشته بوده و خطوط هوایی میان شهرهای مختلف ایران و مسقط و حضور بیش از ۲۰ هزار ایرانی در عمان نشان دهنده پیوند عمیق میان جامعه ایرانی و عمانی با یکدیگر است. این ارتباطات رو به افزایش است و در میان مدت و حتی بلندمدت نشانه‌ای از تهدید در این روابط دیده نمی‌شود.

در این راستا هیثم بن طارق آل سعید، سلطان عمان به دعوت رسمی آیت الله سید ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور کشورمان به تهران سفر کرد؛ سفری که نگاه افکار عمومی منطقه و جهان را به خود جلب کرد و حتی گمانه زنی های زیادی درباره اهداف و دستورکارهای آن مطرح شد.

سلطان هیثم و آیت الله رئیسی کنفرانس خبری برگزار نکردند، ولی دو طرف در بیانیه پایانی سفر رسمی و دو روزه سلطان عمان به کشورمان با تأکید بر نقش سازنده بخش خصوصی دو کشور در توسعه افق‌های همکاری اقتصادی، نسبت به افزایش مستمر مبادلات تجاری و افزایش سرمایه‌گذاری‌های مشترک ابراز خرسندی، از امضای موافقتنامه‌ها و یادداشت‌های تفاهم در زمینه‌های اقتصادی، تجاری، ترانزیت، سرمایه‌گذاری، انرژی و فرهنگی استقبال و بر ضرورت فعال شدن توافقات موجود میان دو کشور و همکاری برای دستیابی به توافقات جدید که در راستای خدمت به مصالح مشترک باشد، تأکید کردند.

همچنین حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان در نشست خبری مشترک با همتای عمانی خود گفت، بدون تردید سلطنت عمان دارای جایگاه ممتازی در سیاست خارجی ایران است و نقش مثبت و سازنده ای در موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی دارد.

این سفر را می‌توان مقدمه‌ای بر نگارش سندی با عنوان «برنامه جامع همکاری راهبردی ایران و عمان» در آینده نزدیک دانست؛ چه اینکه دو کشور روابط بسیار خوبی دارند و حتی بحث افزایش مبادلات تجاری، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی دو کشور ازجمله پروژه خط لوله گاز میان ایران و عمان مطرح شد. با توجه به توسعه روابط تهران و مسقط نیاز به افزایش تعداد سفرها از شهرهای مختلف عمان، افزایش مبادلات مالی و تجاری، تسهیل ثبت شرکت و فعالیت اقتصادی ایرانیان در عمان احساس می شود که در این سفر رایزنی های خوبی در این موارد انجام شد.

شاکله هیأت همراه سلطان هیثم نیز که شامل وزیران و مقام‌های سازمان‌های مختلف عمان می‌شود، نشان می‌دهد مقام‌های نظامی و سیاسی وزن بیشتری نسبت به مسؤولان اقتصادی دارند. به عنوان نمونه وزیر دارایی یا وزیر مالی عمان همراه سلطان هیثم به تهران آمد یا شاهد سفر رئیس سازمان سرمایه‌گذاری عمان بودیم که یکی از نهادهای زیر نظر مستقیم سلطان هیثم است.

 در زمینه منطقه‌ای، سلطان هیثم چندی پیش به مصر سفر و با عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهور این کشور دیدار و گفت‌وگو کرد و سفر وی به تهران بلافاصله بعد از سفر قاهره از همان ابتدا سیگنال‌های میانجی‌گری میان ایران و مصر را نشان می‌داد. جلسات میان نمایندگان دو کشور (ایران و مصر) از چند ماه پیش در عمان با هدف تنش‌زدایی در جریان بود و از  سرگیری روابط میان ایران و عربستان باعث شد، مصر با سرعت بیشتری بخواهد به سوی تنش‌زدایی با ایران بشتابد.

علاوه بر این، حضور وزیر امور خارجه عمان در بغداد برای آزادسازی منابع ایران در بغداد موجب تماس حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه کشورمان با همتای عراقی برای انتقال بخشی از منابع ایرانی به یکی از بانک‌های عربستانی برای تأمین نیاز ارزی حجاج شد. احتمال می‌رود در روزهای آینده پس از سفر سلطان هیثم منابع ارزی ایران آزاد شود.

 پیامی از آمریکا به ایران/ عمان میانجی جنگ اوکراین

مذاکرات رفع تحریم ها و پیگیری پرونده مذاکرات برجام ازجمله اهداف سلطان عمان در تهران بود. پیش تر خبرهایی درباره اینکه ایران و آمریکا در عمان مذاکرات داشتند به گوش می‌رسید؛ هرچند در حد گمانه زنی بود و خبر مستندی منتشر نشده است. همان گونه که از شواهد و قرائن برمی‌آید، پیام‌هایی که آمریکایی‌ها ارسال می‌کنند مانند آزادی زندانیان دوتابعیتی یا جاسوس‌های کشورهای غربی در ایران با میانجی‌گری عمان همه نشان از پیشرفت مذاکرات دارد.

مسقط مدتی است به میزبان جلسات ایران و اوکراین تبدیل شده که البته نتایجی نیز داشته است. عمان با توجه به جایگاهی که از خود در فضای روابط بین‌الملل ایجاد کرده، توانسته است کنش‌‌ری و میانجی‌گری جنگ اوکراین را برعهده بگیرد؛ چه اینکه سلطان عمان در ماه های اخیر با ولادیمیر پوتین و ولودیمیر زلنسکی، رؤسای جمهور روسیه و اوکراین گفت‌وگو کرد که یکی از نتایج رایزنی‌ها ایجاد انبار غلات اوکراین و روسیه در عمان برای توزیع به سراسر دنیا بود.

زلنسکی چندی پیش در جلسه سران عرب حضور یافت و در جلسه‌ا‌ی غیرعلنی با برادر بزرگ‌تر سلطان هیثم (اسعد بن طارق) حدود دو ساعت مذاکره کرد. به نظر می‌رسد عمان به دنبال رایزنی‌هایی در این زمینه است.

 بهره سخن

عمان در سخت‌ترین شرایط تحریم ارتباط خود را با ایران کاهش نداد و در این مدت در پرونده‌های مختلف سیاسی و اقتصادی به ایران کمک کرد. این موضوع نشان می‌دهد دو عامل ژئوپلیتیک و مکتب سیاسی حاکم بر عمان آن قدر قوت دارند که عوامل خارجی نمی‌توانند در رابطه مثبت میان ایران و عمان خللی وارد کنند.

در چنین فضایی نخبگان سیاسی، اجتماعی و اقتصادی دو کشور باید تلاش کنند ارتباطات قوام یابد. خوشبختانه اراده سیاسی میان سران 2 کشور بستری مساعد برای حضور بخش خصوصی و نهادهای غیر دولتی فراهم کرده است و جامعه ایرانی و عمانی باید قدر این فرصت‌ها را بدانند.

پایان پیام/ت